Choroba Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, która częściej występuje u kobiet. Schorzenie może rozwijać się przez wiele lat, nie dając żadnych objawów. Symptomy choroby, w postaci niedoczynności tarczycy, pojawiają się, gdy zaatakowany przez autoprzeciwciała gruczoł nie jest w stanie produkować, wystarczających dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, ilości hormonów.
Jakie mogą być objawy choroby Hashimoto i na co zwracać uwagę? O tym obszernie mówi nasz artykuł.
Spis treści:
- Choroba Hashimoto – definicja
- Choroba Hashimoto – przyczyny
- Hashimoto – rozwój choroby
- Objawy Hashimoto
- Hashimoto objawy skórne. Zmiany włosów i paznokci
- Hashimoto objawy psychiczne
- Hashimoto objawy kardiologiczne
- Hashimoto objawy neurologiczne
- Hashimoto objawy gastryczne – ze strony przewodu pokarmowego
- Hashimoto objawy hematologiczne
- Hashimoto objawy ze strony układu oddechowego
- Hashimoto objawy ze strony układu moczowego
- Hashimoto objawy ze strony narządu ruchu
- Objawy Hashimoto u kobiet
- Objawy Hashimoto – wygląd twarzy
- Pozostałe objawy Hashimoto. Nietypowe objawy Hashimoto
- Diagnostyka i leczenie Hashimoto
- Podsumowanie
Choroba Hashimoto – definicja
Hashimoto jest jednym z rodzajów zapalenia tarczycy, w ICD-10 sklasyfikowane jako E06.3 – autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Określane inaczej jako zapalenie tarczycy Hashimoto, toksykoza Hashimoto (przemijająca), wole limfoidalne, limfocytarne zapalenie tarczycy limfocytarne lub wole limfocytowe.
Choroba Hashimoto – przyczyny
Choroba Hashimoto rozwija się u osób z predyspozycjami genetycznymi (polimorfizmami w niektórych genach, np. w układzie zgodności tkankowej HLA, genach CTLA-4, PTPN22, ILR2, CD14, CD40, promotorze genu kodującego selenoproteinę S), pod wpływem oddziaływania różnych czynników środowiska. Mogą to być:
- infekcje wirusowe lub bakteryjne,
- palenie tytoniu,
- związki chemiczne lub leki,
- przewlekły stres,
- nadmiar jodu,
- niedobór selenu,
- dysbioza jelitowa.
Fuzja uwarunkowań genetycznych i środowiskowych powoduje, iż u danego pacjenta dochodzi do zaburzenia procesu tolerancji immunologicznej, w wyniku czego układ odpornościowy danej osoby reaguje na białka własnego organizmu jak na białka obce.
Efektem tego jest uruchomienie procesu naciekania przez limfocyty miąższu tarczycy, na co nakłada się działanie przeciwciał anty-TPO (przeciwciała przeciwko tyreoperoksydazie). Kaskada tych czynników prowadzi do uszkodzenia komórek tarczycy – tyreocytów, a w konsekwencji zaburza pracę całego narządu i powoduje jego niedoczynność.
Hashimoto – rozwój choroby
Rozwój choroby Hashimoto może trwać kilka lat, zaczyna się bez żadnych widocznych symptomów. Nałożenie działania czynników środowiska na uwarunkowania genetyczne zapoczątkowuje kaskadę zmian, które przez długi czas nie mają jednak wpływu na funkcję tarczycy, a co za tym idzie całego organizmu. Na tym etapie można wychwycić zwiększenie stężenia przeciwciał anty-TPO, ale tarczyca pozostaje w stanie eutyreozy.
Następnym etapem jest subkliniczna niedoczynność tarczycy, która również nie daje żadnych widocznych objawów, w tym stadium choroby widoczne są zmiany w badaniach laboratoryjnych – podwyższone stężenie TSH i prawidłowy poziom hormonów tarczycy.
Ocenia się, iż tarczyca traci 2-5% swojej wydolności rocznie, dlatego przejście do stanu jawnej niedoczynności tarczycy trwa kilka lat. Jest to etap w którym ujawniają się objawy kliniczne oraz zmiany w badaniach laboratoryjnych – podwyższone stężenie TSH, obniżone stężenie hormonów tarczycy.
Faza tyreotoksykozy obecna jest u niektórych pacjentów, jej źródłem jest znaczne uszkodzenie tarczycy na początku procesu chorobowego. W wyniku zniszczenia komórek tarczycy dochodzi do uwolnienia się hormonów tego gruczołu do krwiobiegu, co pacjent objawia się jak nadczynność tarczycy.
Objawy Hashimoto
Tarczyca jest gruczołem, który oddziałuje na cały organizm, dlatego objawy niewydolności tego narządu (niedoczynności tarczycy) dotyczą całego ciała, wielu narządów i organów.
Hashimoto objawy skórne. Zmiany włosów i paznokci
Zmiany skórne są często pierwszym objawem niedoczynności tarczycy (nie tylko w przebiegu choroby Hashimoto). Skóra jest:
- blada,
- przesuszona,
- szorstka,
- zimna,
- pogrubiała – na skutek nagromadzenia kwasu hialuronowego,
- o odcieniu żółtawym – jest to związane z zaburzeniami metabolizmu karotenoidów.
Suche są także włosy, mają tendencję do wypadania. Osłabione są brwi – objawem niedoczynności tarczycy jest utrata bocznej, jednej trzeciej części brwi. Pacjentka zauważa kruche i wolno rosnące paznokcie.
Hashimoto objawy psychiczne
Niedoczynność tarczycy zwalnia metabolizm całego organizmu, dlatego pacjenci skarżą się na:
- nadmierną senność,
- zmęczenie,
- pogorszenie pamięci,
- obniżony nastrój,
- apatię,
- problemy z koncentracją.
Objawy psychiczne niedoczynności tarczycy przypominają depresję, dlatego bywają określane „maską psychiatryczną” Hashimoto.
Hashimoto objawy kardiologiczne
Objawy niedoczynności tarczycy, które ujawniają się jako zaburzenia układu sercowo-naczyniowego to:
- spowolniona akcja serca – bradykardia,
- spowolnione tętno,
- zaburzenia rytmu serca,
- choroba niedokrwienna serca.
U pacjentów występuje hiperlipidemia – podwyższony poziom cholesterolu. Objawy kardiologiczne często nie są przez pacjentów kojarzone z niewydolnością tarczycy, dlatego część osób zwraca się po pomoc najpierw do kardiologa.
Hashimoto objawy neurologiczne
Objawy neurologiczne niedoczynności tarczycy, które mogą występować również w chorobie Hashimoto to:
- bóle głowy,
- zaburzenia równowagi,
- zespół cieśni nadgarstka.
Ciężka i nieleczona niedoczynność tarczycy może doprowadzić do rzadko występującej jednostki chorobowej, nazywanej „encefalopatia Hashimoto”. U pacjentów z tą chorobą obserwuje się nieswoiste zmiany w warstwie korowej oraz zwiększone stężenie białka w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Hashimoto objawy gastryczne – ze strony przewodu pokarmowego
Spowolnienie metabolizmu w niedoczynności tarczycy ma również wpływ na przewód pokarmowy, w którym obserwuje się spowolnienie pasażu przez jelita oraz zmniejszenie napięcia ścian pęcherzyka żółciowego. Efektem tego jest:
>> To może Cię zainteresować: Dieta przy Hashimoto. Przykładowy jadłospis i przepisy, produkty zakazane
Hashimoto objawy hematologiczne
Niedoczynności tarczycy towarzyszy niedokrwistość oraz zaburzenia krzepnięcia krwi. Anemia spowodowana jest przez:
- zaburzenia syntezy erytropoetyny w nerkach,
- upośledzenie wchłaniania żelaza,
- zaburzenia wchłaniania witaminy B12.
Zaburzenia krzepnięcia natomiast mogą u kobiet powodować nieprawidłowej i obfite miesiączki. Z tego powodu każdy pacjent z Hashimoto i niedoczynnością tarczycy przed każdym zabiegiem operacyjnym powinien mieć wyrównane parametry tarczycowe. Pozwala to na zredukowanie ryzyka powikłań krwotocznych oraz prawidłowe gojenie się ran.
Hashimoto objawy ze strony układu oddechowego
Objawy niedoczynności tarczycy, które dotyczą układu oddechowego to:
- zwolniony oddech – bradypnoe,
- hipoksja – spowodowana zwężeniem dróg oddechowych przez powiększającą się tarczycę oraz osłabienie mięśni oddechowych.
Hashimoto objawy ze strony układu moczowego
Niedoczynność tarczycy to także problemy w obrębie układu moczowego. Jego efektem jest pogorszenie pracy nerek, w badaniach laboratoryjnych widoczne jako pogorszenie eGFR – wskaźnika filtracji kłębkowej. Obserwuje się także upoośledzenie wydalania wody, co może skutkować obniżonym stężeniem sodu (hiponatremią) oraz obrzękami.
Może Cię zainteresować: Przewlekła choroba nerek a zaburzenia endokrynne
Hashimoto objawy ze strony narządu ruchu
Niedoczynność tarczycy nie pozostaje bez wpływu również na narząd ruchu – mięśnie i układ kostny. Pacjenci skarżą się na osłabienie mięśni i zmniejszoną ich kurczliwość. Mięśnie są tkliwe i sztywne, odczuwalne są bolesne skurcze. Występuje również bolesność i sztywność stawów.
Bóle mięśni i stawów w Hashimoto określane są jako bóle wędrujące, co oznacza iż nie dotyczą jednego obszaru ciała, są odczuwane w różnych miejscach.
Objawy Hashimoto u kobiet
Niedoczynność tarczycy wpływa na funkcjonowanie układu rozrodczego u kobiet. Występują:
- długie i obfite miesiączki,
- zaburzenia libido,
- problemy z płodnością spowodowane zaburzeniami owulacji,
- nawracające poronienia,
- przedwczesny poród.
U kobiet z niedoczynnością tarczycy występują bezowulacyjne cyklu, spowodowane zaburzeniami przekształcania się prekursorów estrogenu – androgenów – w żeńskie hormony płciowe. Z tego powodu problemy z zajściem w ciążę są wskazaniem do oznaczania poziomu hormonów tarczycy. Obecność przeciwciał anty-TPO powiązane jest natomiast ze zwiększonym ryzykiem poronień i przedwczesnego porodu.
>> Przeczytaj także: Tarczyca PRZED ciążą – pod specjalnym nadzorem
Objawy Hashimoto – wygląd twarzy
Pacjent z niedoczynnością tarczycy może mieć pogrubiałe rysy twarzy. Twarz jest obrzmiała i opuchnięta. Zmiany mogą dotyczyć całej twarzy, ale najczęściej pojawiają się na powiekach wokół oczu. Skóra twarzy – jak skóra całego ciała – jest sucha, szorstka i pogrubiała, chłodna w dotyku. Pacjent jest blady, chociaż skóra może przybierać odcień żółtawy.
Jeśli tarczyca jest powiększona może być również widoczne pogrubienie na szyi.
Pozostałe objawy Hashimoto. Nietypowe objawy Hashimoto
Niedoczynność tarczycy wywołuje objawy ogólnoustrojowe. Są to:
- ciągłe odczucie zimna,
- przyrost masy ciała i problemy z jej redukcją.
Ponadto pacjenci mają zaburzenia mowy – spowodowane m.in. przez powiększony język. Pacjent może mieć również chrypkę, spowodowaną przez obrzęk śluzowaty strun głosowych. Może również wystąpić pogorszenie słuchu.
Diagnostyka i leczenie Hashimoto
Diagnostyka choroby Hashimoto opiera się na:
- wywiadzie,
- badaniu chorego,
- badaniach laboratoryjnych oraz obrazowych – USG tarczycy.
Oznacza się poziom przeciwciał anty-TPO, które występują o ok. 90% chorych oraz poziom TSH i hormonów tarczycy.
W celu ustalenia powikłań niedoczynności tarczycy wykonuje się badania dodatkowe, w tym lipidogram, morfologię, poziom ferrytyny i witaminy B12. Leczenie choroby Hashimoto zależy od fazy choroby. W fazie tyreotoksykozy pacjent otrzymuje beta-blokery, w fazie niedoczynności tarczycy konieczna jest suplementacja hormonów tarczycy.
Podsumowanie
Obraz kliniczny choroby Hashimoto jest bardzo bogaty. Niedoczynność tarczycy powoduje zmiany w całym organizmie, wpływając na funkcjonowanie każdego układu. Jeśli objawy i odchylenia w badaniach laboratoryjnych nie są intepretowane całościowo, może to prowadzić do leczenia poszczególnych jednostek chorobowych, np. niedokrwistości czy hipercholesterolemii w oderwaniu od przyczyny.
Może również prowadzić do nieprawidłowych rozpoznań, np. problemy ze skórą mogą być diagnozowane jako AZS, a problemy ze strony przewodu pokarmowego jako IBS. Dlatego ważne jest zebranie szczegółowego wywiadu, a ze strony pacjenta wymaga to poinformowana lekarza o wszystkich odchylniach stanu zdrowia, nie tylko tych, które wysuwają się na plan pierwszy.
Bibliografia
- Klubo-Gwieździńska J., Wartofsky L.: Choroba Hashimoto – etiologia, rozpoznanie i leczenie na podstawie aktualnych danych naukowych. Med. Prakt., 2022; 11: 28-41 (dostęp 16.12.2024).
- https://p odyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/1298,zapalenia-tarczycy (dostęp 16.12.2024).
- https://www.niddk.nih.gov/health-information/endocrine-diseases/hashimotos-disease#symptoms (dostęp 16.12.2024).
- https://podyplomie.pl/dermatologia/20811,zmiany-skorne-w-przebiegu-niedoczynnosci-tarczycy?srsltid=AfmBOopMMylhN4U6ds98tXXF4HD8WUnKbcH-Rt1XfJIyPgoFgN0nZrC6 (dostęp 16.12.2024).
- https://biotechnologia.pl/kosmetologia/karotenoidy-w-diecie-zwiekszaja-nasza-atrakcyjnosc,13919 (dostęp 16.12.2024).
