Nużyca (demodekoza) jest przewlekłą chorobą pasożytniczą, którą wywołuje należący do roztoczy nużeniec (Demodex spp. – od gr. demos – skóra i dex – robak). Choroba ta dotyka zarówno ludzi, jak i zwierzęta. Zarażanie człowieka powiązane jest z dwoma gatunkami: nużeńcem ludzkim (Demodex folliculorum) i nużeńcem krótkim (Demodex brevis).
Nużeniec bytuje w mieszkach włosowych i gruczołach łojowych, w szczególności w okolicy twarzy i owłosionej skóry głowy. Pasożyty najliczniej umiejscawiają się w okolicy nosa, dookoła oczu, na czole, brodzie oraz w bruździe nosowo-wargowej. Rzadziej natomiast występują na dłoniach, stopach lub sutkach.
Do zarażenia dochodzi poprzez bezpośredni kontakt z zarażonym lub poprzez przedmioty codziennego użytku, takie jak odzież, kosmetyki, czy przybory do czesania. Warto też wiedzieć, że zwiększone ryzyko zarażenia nużeńcem występuje w trakcie zabiegów kosmetycznych i fryzjerskich. Prawdopodobnie do zarażenia może dojść również za pośrednictwem kurzu, w którym mogą znajdować się jaja pasożyta.
Co ciekawe, częstość występowania nużeńców u ludzi wzrasta wraz z wiekiem: jest niska u dzieci, natomiast u osób powyżej 70 r.ż. obecność tych pasożytów jest obserwowana u ponad 90% populacji.
Nużeniec – objawy zarażenia
W większości wypadków nużeniec pozostaje niezauważony, a zarażenie przebiega bezobjawowo. Zmiany chorobowe pojawiają się na skutek blokowania przez pasożyta ujść gruczołów łojowych oraz powstawania miejscowej reakcji zapalnej.
Symptomy choroby występują zazwyczaj u ludzi z grup ryzyka. Należą do nich:
- alergicy
- ludzie starsi, po 70 r.ż.
- osoby z obniżoną odpornością
- pacjenci po kuracjach antybiotykowych
- narażeni na ciągły stres
- osoby ze stanami zapalnymi skóry
- posiadacze cery łojotokowej
- osoby z zaburzeniami gospodarki hormonalnej lub lipidowej
Objawy, które pojawiają się u osób dotkniętych demodekozą, mogą być mylone z chorobami o innym podłożu np. z alergiami. Niejednokrotnie powoduje to bardzo długotrwałe poszukiwanie przyczyny dolegliwości i, co za tym idzie, wizyty w kolejnych gabinetach lekarskich.
Najczęstsze objawy nużycy, na które skarżą się pacjenci to:
- swędzenie i zaczerwienie powiek
- uczucie ciała obcego w oku
- zespół suchego oka (ZSO)
- nadmierne łzawienie
- nierówny wzrost rzęs oraz ich wypadanie
- zaostrzenie trądziku różowatego nie poddające się leczeniu
Co więcej, u chorych na nużycę oczną występuje zwiększone ryzyko zakażeń bakteryjnych, co może prowadzić do nawracających jęczmieni i gradówek.
Jak wykryć nużeńca? Diagnostyka laboratoryjna w kierunku nużycy (demodekozy)
Diagnostyka zarażenia nużeńcem polega na mikroskopowej ocenie materiału pobranego od pacjenta z miejsc, w których podejrzewamy obecność pasożyta. W preparacie poszukuje się postaci dorosłych, larwalnych i/lub jaj nużeńca.
Fot. 1 – Jajo nużeńca
Fot. 2 – Nużeniec – dorosły osobnik
Badanie w kierunku nużycy ocznej
Próbką do badania są rzęsy pobrane za pomocą pincety z górnej i dolnej powieki obu oczu.
Badanie w kierunku nużycy skórnej
Próbką do badania są zeskrobiny ze skóry z miejsc zmienionych.
Jak przygotować się do badania?
- W dniu badania nie należy nakładać makijażu – skóra musi być czysta, bez kremu, pudru, fluidu i tuszu do rzęs.
- Na 7 dni przed badaniem nie należy stosować leków miejscowych (dopuszczalne mycie twarzy letnią wodą z niewielką ilością mydła)
- Badanie można wykonać po upływie co najmniej 14 dni od odstawienia leków doustnych stosowanych przeciwko trądzikowi różowatemu (np. doksycyklina, tetracyklina, metronidazol)
Badanie może być wykonywane:
- bez skierowania od lekarza
- wielokrotnie
- bez uprzedniego wykonywania dodatkowych badań
- u kobiet i mężczyzn w różnym wieku
- także u dzieci, w szczególności w przypadkach przewlekłego zapalenia spojówek i brzegów powiek oraz nawracających gradówek
- u pacjentów z podejrzeniem trądziku różowatego
Wynik badania
Dla rozpoznania nużycy wynik dodatni badania (obecność postaci dorosłych, larwalnych i/lub jaj nużeńca) musi być powiązany z obrazem klinicznym.
Badanie umożliwiające wykrycie nużeńca wykonasz w ALAB laboratoria – sprawdź szczegóły!
Zapraszamy też do obejrzenia krótkiego filmu na temat diagnostyki nużycy:
