Niewydolność wątroby to poważny stan, w którym wątroba nie jest w stanie prawidłowo wykonywać swoich funkcji, takich jak m.in. usuwanie toksyn, metabolizm leków, produkcja białek, wydzielanie żółci czy regulacja poziomu glukozy we krwi. Schorzenie jest na tyle niebezpieczne, że może prowadzić nawet do śmierci pacjenta. Dlatego wymaga szybkiego rozpoznania i wdrożenia leczenia. Dowiedz się, jakie są objawy niewydolności wątroby i jak wygląda diagnostyka.
Spis treści:
- Przyczyny niewydolności wątroby
- Ostra niewydolność wątroby
- Przewlekła niewydolność wątroby
- Objawy niewydolności wątroby
- Diagnostyka niewydolności wątroby
- Niewydolność wątroby – jakie badania wykonać?
- Leczenie niewydolności wątroby
Przyczyny niewydolności wątroby
Wyróżnia się 3 postacie niewydolności wątroby. Są to:
- ostra niewydolność wątroby,
- przewlekła niewydolność wątroby,
- zaostrzenie przewlekłej niewydolności wątroby.
Ostra niewydolność wątroby
Ostra niewydolność wątroby jest definiowana jako nagłe i szybkie pogorszenie czynności wątroby, które prowadzi do encefalopatii wątrobowej i osoczowych zaburzeń krzepnięcia w mniej niż 26 tygodni. Rozpoznaje się ją u osób, u których wcześniej nie stwierdzono przewlekłej choroby wątroby.
Przyczyny ostrej niewydolności wątroby
Przyczyny ostrej niewydolności wątroby to m.in.:
- zatrucie lekami (m.in. paracetamolem, statynami, niektórymi lekami ziołowymi),
- zatrucie toksynami (m.in. obecnymi w grzybach trujących),
- zakażenia wirusowe (m.in. WZW A, B, D, E, wirus cytomegalii, wirus gorączki krwotocznej),
- niedokrwienie wątroby,
- wstrząs,
- choroby i zaburzenia metaboliczne (m.in. choroba Wilsona, galaktozemia, ostre stłuszczenie wątroby ciężarnych),
- sepsa,
- autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
| W krajach europejskich najczęstszą przyczyną polekowej ostrej niewydolności wątroby jest zatrucie paracetamolem, a najczęstszą przyczyną toksyczną jest zatrucie muchomorem sromotnikowym. |
Przewlekła niewydolność wątroby
Przewlekła niewydolność wątroby to upośledzenie funkcji tego narządu trwające ponad 6 miesięcy, które prowadzi do uszkodzenia i zwłóknienia miąższu, a w efekcie marskości wątroby. W jej przebiegu rozwijają się zaburzenia krzepnięcia oraz spada zdolność wątroby do detoksykacji. Do najczęstszych przyczyn zalicza się:
- nadużywanie alkoholu,
- niealkoholowe stłuszczenie wątroby,
- wirusowe zapalenie wątroby (B i C),
- niedrożność dróg żółciowych.
Zaostrzenie przewlekłej niewydolności wątroby
Zaostrzenie przewlekłej niewydolności wątroby to nagłe pogorszenie istniejącej wcześniej przewlekłej choroby wątroby. Trwa od 2 do 4 tygodni i zwykle jest spowodowane czynnikiem wyzwalającym. Najczęściej jest to nadużywanie alkoholu lub reaktywacja wirusowego zapalenia wątroby typu B.
Objawy niewydolności wątroby
Objawy niewydolności wątroby są różnorodne i zależą od stopnia zaawansowania choroby. Początkowo mogą być niecharakterystyczne i niezbyt nasilone. Rozwijają się w miarę postępu uszkodzenia wątroby.
Objawy niewydolności wątroby to:
- brak apetytu,
- gorączka,
- biegunka,
- zmiany skórne (osutka),
- żółtaczka,
- encefalopatia wątrobowa (zaburzenia czynności ośrodkowego układu nerwowego – m.in. zaburzenia świadomości, zaburzenia funkcji poznawczych, senność, śpiączka),
- objawy skazy krwotocznej,
- wodobrzusze,
- napady padaczkowe.
W przebiegu ostrej niewydolności wątroby może dojść do powikłań narządowych. Są to m.in. niewydolność hemodynamiczna, niewydolność nerek, obrzęk mózgu, obrzęk płuc, zaburzenia rytmu serca, zaburzenia metaboliczne (m.in. hipoglikemia, hipokaliemia, kwasica metaboliczna).
Natomiast objawy związane z przewlekłą niewydolnością wątroby to m.in.:
- żółtaczka,
- wodobrzusze,
- pogorszenie tolerancji wysiłku,
- dyskomfort w nadbrzuszu,
- przepuklina pępkowa,
- obrzęki obwodowe,
- powiększenie wątroby i śledziony,
- świąd skóry i przeczosy,
- poszerzenie skórnych naczyń krwionośnych (pajączki),
- zaczerwienienie dłoni,
- zmiany w obrębie płytki paznokciowej,
- wybroczyny skórne,
- ginekomastia i zanik jąder u mężczyzn.
Przez długi czas objawy mogą być nieobecne. Do najczęstszych powikłań należą: encefalopatia wątrobowa, żylaki przełyku, żylaki okołoodbytnicze, zespół wątrobowo-nerkowy.
Diagnostyka niewydolności wątroby
Diagnostyka niewydolności wątroby obejmuje:
- wywiad lekarski,
- badania laboratoryjne,
- badania obrazowe,
- biopsję wątroby.
Objawy zaburzeń funkcji wątroby nigdy nie powinny być bagatelizowane. Konieczne jest niezwłoczne zgłoszenie się do lekarza i wykonanie badań w kierunku niewydolności wątroby.
Niewydolność wątroby – jakie badania wykonać?
Badania laboratoryjne w diagnostyce niewydolności wątroby to:
- morfologia krwi,
- czas protrombinowy,
- próby wątrobowe (ALT, AST, GGTP, ALP, LDH),
- poziom elektrolitów w surowicy (sód, potas, wapń, magnez, fosfor),
- stężenie glukozy,
- stężenie kreatyniny i mocznika,
- poziom bilirubiny,
- poziom albuminy,
- gazometria krwi tętniczej,
- badania wirusologiczne (m.in. anty-HCV, anty-HBc, anty-HDV),
- test ciążowy u kobiet.
Badania obrazowe w diagnostyce niewydolności wątroby to USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa jamy brzusznej i głowy, elastografia wątroby, EEG.
Leczenie niewydolności wątroby
Leczenie niewydolności wątroby zależy od jej przyczyny oraz stopnia zaawansowania. W przypadku ostrej niewydolności wątroby i powikłanej marskości jest ono prowadzone w szpitalu, w warunkach intensywnej opieki medycznej. Stosuje się terapię przyczynową oraz objawową. Część chorych kwalifikuje się do przeszczepienia wątroby. W wielu przypadkach jest to jedyne rozwiązanie, które ratuje życie.
Niewydolność wątroby to poważny stan, który może rozwinąć się nagle lub stopniowo. Istotna jest wczesna diagnostyka (obejmująca zarówno badania laboratoryjne, jak i obrazowe pozwalające określić przyczynę i stopień uszkodzenia wątroby) oraz szybkie wdrożenie leczenia. W wielu przypadkach jedyną szansą na uratowanie życia pacjenta jest przeszczep wątroby.
Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz
Bibliografia
- I. Jankowska i in., Markery przewlekłej niewydolności wątroby, Pediatria po Dyplomie 01/2013
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.7.13. (dostęp 14.11.2024)
- A. Habior, Ostra niewydolność wątroby, Postępy Nauk Medycznych 2014, t. XXVII, nr 1, s. 24–30
- J. Macnaughtan, H. Thomas, Niewydolność wątroby puka do drzwi, Medycyna po Dyplomie 2010, t. 19, nr 7, s. 22–29
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.7.12.#126551 (dostęp 14.11.2024)
