Spis treści
- Czym dokładnie jest nadpłytkowość (trombocytoza)?
- Jakie są przyczyny nadpłytkowości (trombocytozy)?
- Czy w każdym przypadku nadpłytkowości (trombocytozy) należy poszerzać diagnostykę?
- Czy nadpłytkowość (trombocytoza) wymaga leczenia?
- Podsumowanie
Niekiedy wyniki nawet profilaktycznie wykonywanych badań laboratoryjnych u dzieci są dla rodziców źródłem ogromnego niepokoju wynikającego z odchyleń. Jednym z nich jest nadpłytkowość (trombocytoza), czyli przewyższająca górną granicę normy liczba płytek krwi, współodpowiedzialnych za proces krzepnięcia. Z czego wynika ten stan? Czy w każdym przypadku jest odchyleniem towarzyszącym poważnym chorobom? Czy nadpłytkowość prowadzi do poważnych następstw? Odpowiedzi między innymi na powyższe pytania przedstawiamy w poniższym artykule.
Czym dokładnie jest nadpłytkowość (trombocytoza)?
Nadpłytkowość definiuje się jako liczbę płytek krwi przekraczającą górną granicę, a najczęściej akceptowaną wartością odcięcia jest liczba 450 000/µl. Wtórna lub reaktywna postać tego zaburzenia jest częstym zjawiskiem u dzieci, występującym u 6–15% hospitalizowanych. Powyższe zaburzenie dla liczby płytek w zakresie od 450 000 do 700 000/µl uważa się za łagodne (u dzieci nawet 86% przypadków), od 700 000 do 900 000/µl za umiarkowane (maksymalnie 8% dzieci), a od 900 000 do 1 000 000/µl za ciężkie (od 0,5 do 3%); wartości przekraczające 1 000 000/µl ujęto terminem „skrajnej trombocytozy”. Głównymi jej powikłaniami są krwotoki i incydenty zakrzepowe, choć w znacznej większości przebieg jest bezobjawowy. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż nawet do 30% noworodków i niemowląt wykazuje wysokie wartości płytek, zwłaszcza dzieci o niskiej masie ciała; w tym przypadku górna granica 600 000/µl jest uważana za normalną.
Przeczytaj też: Rola płytek krwi w powstawaniu stanu zapalnego
Jakie są przyczyny nadpłytkowości (trombocytozy)?
Zwiększona liczba płytek krwi ma najczęściej charakter przejściowy i występuje wtórnie do różnych schorzeń, zwykle zapalnych. Dzieje się tak częściej u młodszych dzieci, z powodu niedojrzałości ich wrodzonej i/lub nabytej odporności, a także z naturalnie częstszych infekcji niż u dorosłych. Z nadpłytkowością (trombocytozą) są powiązane także inne niż zakaźne przewlekłe choroby zapalne (jak np. nieswoiste choroby zapalne jelit, młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów etc.), a także niedotlenienie, urazy, utrata krwi, nowotwory złośliwe i niedobór żelaza. Jeśli nie zostanie znaleziona wtórna przyczyna lub leczenie domniemanej choroby podstawowej nie spowoduje spadku liczby płytek krwi, przeprowadza się dalszą diagnostykę; na tym etapie zaleca się ocenę szpiku kostnego, a także badania genetyczne (mutacja BCR-ABL przy negatywnym wyniku JAK2V617F lub MPLW5151K/L). Jednocześnie należy zebrać szczegółowy wywiad rodzinny, aby ocenić możliwość wystąpienia dziedzicznej nadpłytkowości.
Czy w każdym przypadku nadpłytkowości (trombocytozy) należy poszerzać diagnostykę?
Z uwagi na powyższe, dość szerokie możliwe przyczyny nadmiernej liczby płytek krwi zaplanowanie i przeprowadzenie diagnostyki warto skonsultować z pediatrą i/lub hematologiem, który przeprowadzi szczegółowy wywiad, badanie przedmiotowe oraz zleci odpowiednie badania. Najczęściej wykonywanymi, oprócz morfologii krwi obwodowej, jest żelazo i ferrytyna (w celu oceny niedoboru tego ważnego pierwiastka), CRP, OB, fibrynogen (białka ostrej fazy), badanie ogólne moczu – wymienione stanowią pewną „bazową”, bardzo podstawową diagnostykę, której odpowiednie rozszerzenie odbywa się w zależności od prezentowanych przez pacjenta objawów (stąd tak ważna jest konsultacja ze specjalistą) i czynników ryzyka.
Niekiedy konieczne jest wykonanie badań w kierunku określonych, częstych infekcji wieku dziecięcego, jak przeciwciała w klasie IgM i IgG przeciwko wirusowi EBV i CMV, toksoplazmozy; w przypadku współistniejących bólów brzucha, biegunek, braku przyrostu masy ciała konieczne jest różnicowanie między celiakią, chorobami zapalnymi jelit czy alergiami lub nietolerancjami pokarmowymi. Z kolei bóle mięśni, stawów, zmęczenie skłaniają ku wykluczeniu MIZS, w czym bardzo przydatne jest oznaczenie przeciwciał anty-CCP; w tym przypadku istotne jest wykluczenie boreliozy (badanie w kierunku obecności przeciwciał w klasie IgM i IgG).
Czy nadpłytkowość (trombocytoza) wymaga leczenia?
Konieczność dalszego postępowania zależy od ustalonego źródła trombocytozy; w przypadku najczęstszej, wtórnej, konieczne jest leczenie schorzenia bazowego, a następnie okresowe monitorowanie liczby płytek krwi. Niemal we wszystkich tego typu przypadkach nadpłytkowość ustępuje samoistnie i nie ma konieczności stosowania jakichkolwiek leków. Inaczej jest w przypadku trombocytozy pierwotnej, która – mimo że rzadka – jest groźniejsza od wtórnej. Z uwagi na niewielką populację chorych nie ma jednoznacznych, dobrze udokumentowanych schematów leczenia, jednak na małych grupach wykazano skuteczność hydroksymocznika, interferonu alfa, klasycznych leków immunosupresyjnych oraz leków biologicznych (głównie tzw. inhibitorów kinaz janusowych).
Podsumowanie
Nadpłytkowość (trombocytoza) w znacznej większości przypadków jest łagodnym, niezagrażającym życiu zaburzeniem o niegroźnym podłożu, niemniej większość nie oznacza całości – w każdym przypadku podwyższona liczba płytek krwi wymaga konsultacji ze specjalistą, który określi zakres koniecznej do przeprowadzenia diagnostyki. Przy braku jakichkolwiek objawów u dziecka warto zatem zachować spokój i zastosować się do zaleceń lekarskich.
Piśmiennictwo
