Nadmierna potliwość, zwana również hiperhydrozą, to problem, który dotyka wielu osób, niezależnie od wieku czy płci. Chociaż pocenie się jest naturalnym procesem fizjologicznym, służącym regulacji temperatury ciała, wzmożone wydzielanie potu może znacząco obniżyć komfort życia. Niekiedy jest też objawem różnych schorzeń – m.in. zaburzeń hormonalnych. Dowiedz się, o czym może świadczyć nadmierne pocenie się u kobiet, mężczyzn i dzieci oraz na czym polega leczenie nadpotliwości.
Spis treści:
- Co to jest nadmierna potliwość, czyli hiperhydroza?
- Nadmierna potliwość całego organizmu – przyczyny nadpotliwości
- Jakie badania zrobić przy nadmiernej potliwości?
- Leczenie nadpotliwości
Co to jest nadmierna potliwość, czyli hiperhydroza?
Nadmierna potliwość to stan, w którym organizm produkuje znacznie więcej potu, niż jest to konieczne do regulacji temperatury ciała. Może dotyczyć całego ciała (nadpotliwość uogólniona) lub tylko konkretnych obszarów, takich jak dłonie, stopy, pachy czy twarz (nadpotliwość miejscowa).
| W warunkach fizjologicznych dobowe wydzielane potu to około 500 mililitrów. Ilość ta może się znacznie zwiększać podczas wysiłku fizycznego lub przebywania w otoczeniu o wysokiej temperaturze. |
Szacuje się, że nadpotliwość dotyczy 1–3% ludzi. Hiperhydroza może być uciążliwa i przyczyniać się do obniżenia jakości życia, spadku samooceny, poczucia wstydu, a także wpływać negatywnie na życie socjalne, zawodowe i ekonomiczne.
Nadmierna potliwość może objawiać się wilgotną lub mokrą skórą (np. dłoni, podeszew stóp, twarzy). Osoby dotknięte problemem zwykle muszą częściej zmieniać ubranie z powodu jego przemoczenia lub nieprzyjemnego zapachu. Ponadto są bardziej narażone na infekcje skóry z powodu maceracji naskórka.
>> Zobacz także: Grzybice powierzchowne skóry
Nadmierna potliwość całego organizmu – przyczyny nadpotliwości
Hiperhydroza nie jest związana ze zmianą wielkości, budowy lub liczby gruczołów potowych. Nadmierne pocenie się jest spowodowane ich nadmierną stymulacją przez autonomiczny układ nerwowy.
Ze względu na przyczynę nadmiernej potliwości wyróżnia się:
- nadpotliwość pierwotną (idiopatyczną),
- nadpotliwość wtórną.
Nadpotliwość pierwotna nie jest wynikiem choroby. Zwykle jej przyczyna pozostaje nieznana, ale najczęściej wiąże się ją z czynnikami genetycznymi, środowiskowymi lub emocjonalnymi (np. stres). Ten rodzaj stanowi nawet 90% wszystkich przypadków hiperhydrozy.
Wtórna nadpotliwość ma podłoże chorobowe lub jest spowodowana stosowaniem leków. Może być również związana ze stanami fizjologicznymi, takimi jak ciąża czy menopauza.
| Najczęściej nadpotliwość miejscowa jest idiopatyczna, natomiast nadpotliwość uogólniona ma przyczynę w chorobach ogólnoustrojowych. |
O czym może świadczyć nadmierne pocenie się?
Przyczyny nadmiernej potliwości to m.in.:
- zaburzenia endokrynologiczne (np. nadczynność tarczycy, nadczynność przysadki mózgowej, zespół policystycznych jajników, akromegalia),
- cukrzyca,
- otyłość,
- zakażenie wirusem HIV,
- infekcje przebiegające z gorączką (np. malaria, gruźlica),
- choroby neurologiczne (np. choroba Parkinsona, udar mózgu, uszkodzenie rdzenia kręgowego),
- choroby nowotworowe (np. chłoniak Hodgkina, insulinoma, guz chromochłonny),
- niektóre leki (np. tramadol, miejscowe glikokortykosteroidy, insulina, testosteron, selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, acyklowir),
- uszkodzenie włókien nerwowych na skutek urazu,
- zawał serca,
- ciąża,
- menopauza.
Przyczyną nadpotliwości może być także nadużywanie alkoholu lub substancji psychoaktywnych.
Nadmierna potliwość u dzieci – możliwe przyczyny
Nadmierna potliwość u dzieci również ma związek z nadmiernym pobudzeniem aktywności gruczołów potowych i może być pierwotna lub wtórna. Oznacza to, że do przyczyn nadpotliwości u dzieci także należą m.in. infekcje, zaburzenia endokrynologiczne, nowotwory, otyłość czy stosowanie niektórych leków.
Hiperhydroza u dzieci może pojawić się już w wieku poniemowlęcym. Bardzo często problem dotyczy nastolatków, co jest związane z intensywnymi zmianami hormonalnymi. Jeżeli dziecko nadmiernie się poci, należy zwrócić uwagę, czy obecne są także inne objawy. Wszystkie niepokojące dolegliwości powinny być skonsultowane z lekarzem.
Nadmierna potliwość w nocy
Nocne pocenie się nie zawsze wiąże się z groźną chorobą. Najczęściej jest spowodowane zbyt wysoką temperaturą otoczenia lub zbyt ciepłym ubraniem, spożywaniem alkoholu, menopauzą, paleniem tytoniu czy zespołem niespokojnych nóg. Do chorobowych przyczyn nadmiernej potliwości w nocy zalicza się m.in. otyłość, cukrzycę, nadczynność tarczycy, gruźlicę, chłoniaka Hodgkina, reumatoidalne zapalenie stawów, nowotwory złośliwe, zaburzenia lękowe czy chorobę refluksową przełyku.
Nadpotliwość u kobiet
Nadmierna potliwość u kobiet bardzo często związana jest ze zmianami hormonalnymi towarzyszącymi m.in. menopauzie, ciąży, zaburzeniom tarczycy czy zespołowi policystycznych jajników. Jedną z przyczyn hiperhydrozy może być stosowanie hormonalnej terapii zastępczej.
Nadmierne pocenie się u mężczyzn
Nadmierna potliwość u mężczyzn może być spowodowana hipogonadyzmem, czyli niedostateczną syntezą testosteronu. Przyczyna zaburzenia może dotyczyć jąder lub układu podwzgórze-przysadka. W takim przypadku hiperhydroza występuje najczęściej w nocy.
Jakie badania zrobić przy nadmiernej potliwości?
Badania laboratoryjne, które może zlecić lekarz w diagnostyce przyczyny nadmiernej potliwości to m.in.:
- morfologia krwi obwodowej, wraz z rozmazem,
- poziom glukozy na czczo lub hemoglobina glikowana,
- badania hormonalne (m.in. TSH, poziom testosteronu),
- testy w kierunku infekcji i chorób zakaźnych.
Dodatkowo w celu ustalenia przyczyny mogą pomóc m.in. badania obrazowe (np. USG tarczycy) czy badanie neurologiczne.
| Badaniem, które pozwala na uwidocznienie obszarów wzmożonej potliwości jest próba Minora. Polega na posmarowaniu skóry jodyną, a następnie pokryciu jej skrobią. Miejsca zwiększonej produkcji potu wybarwiają się na fioletowo. |
Leczenie nadpotliwości
Istnieje kilka metod leczenia nadmiernego pocenia się, a każda z nich ma inną skuteczność. W przypadku wtórnej nadpotliwości bardzo ważne jest ustalenie przyczyny problemu i wdrożenie terapii choroby podstawowej.
Do metod leczenia nadpotliwości pierwotnej zalicza się m.in.:
- stosowanie preparatów z chlorkiem glinu,
- doustne leki antycholinergiczne,
- iniekcje z toksyny botulinowej,
- jonoforezę,
- radiofrekwencję mikroigłową,
- laseroterapię,
- terapię ultradźwiękami,
- chirurgiczne wycięcie gruczołów potowych,
- odnerwienie gruczołów potowych (sympatektomię).
Nadmierna potliwość to problem, który znacząco wpływa na jakość życia. Należy pamiętać, że może być objawem innych schorzeń – m.in. zaburzeń hormonalnych, chorób neurologicznych lub infekcji. Dlatego bardzo ważne jest, aby nadmierne pocenie się skonsultować z lekarzem i wykonać odpowiednie badania.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- D.M. Wydro, Leczenie nadpotliwości dłoni i pach toksyną botulinową typu A metodą mezoporacji, Academy of Cosmetics and Health Care 2015
- H. Szczuraszek i in., Treatment of hyperhidrosis andthe role of Botulinum Toxin Type A in therapy – a literature review, Quality in Sport 2023, 10(1), s. 41–51
- O. Jabłonowska i in., Nadmierna potliwość – przyczyny i możliwości terapeutyczne, Przegl Dermatol 2020, 107, s. 246–256
- https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/116333,nadmierna-potliwosc-u-dzieci-aktualny-stan-wiedzy (dostęp 03.02.2025)
- https://www.mp.pl/medycynarodzinna/praktyka-kliniczna/280784,uporczywe-nocne-poty-postepowanie-diagnostyczne (dostęp 03.02.2025)
