Migrena to częsty problem medyczny, który może dotykać nawet 15–18% kobiet i 8% mężczyzn. Czym jest migrena z aurą? Czy migrena oczna jest niebezpieczna? Do jakiego lekarza należy się udać celem diagnostyki i leczenia migreny? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się więcej na temat tego schorzenia neurologicznego.
Spis treści:
- Migrena z aurą – co to za choroba?
- Przyczyny migreny ocznej
- Migrena z aurą – jakie daje objawy?
- Migrena z aurą – jakie badania wykonać?
- Leczenie migreny ocznej
Migrena z aurą – co to za choroba?
Migrena to przewlekłe schorzenie neurologiczne o charakterze napadowym, którego istotą jest pojawianie się silnego lub umiarkowanego bólu głowy o charakterystycznych cechach. Bólowi temu mogą towarzyszyć objawy dodatkowe ze strony układu pokarmowego, czy zmysłów.
Najważniejsze cechy bólu migrenowego to:
- ból jednostronny, trwający średnio 4–72 godziny;
- towarzyszące nudności i wymioty,
- nadwrażliwość na światło, hałas, czy zapachy,
- różnego rodzaju zaburzenia wegetatywne np. kołatanie serca, niepokój.
Jeden z podstawowych podziałów dzieli tę przypadłość na migrenę bez aury (migrenę zwykłą) oraz migrenę z towarzyszącą aurą. Aurą nazywa się pojawienie się dodatkowych, ogniskowych objawów neurologicznych, które najczęściej dotyczą narządu wzroku, choć mogą również manifestować się jako zaburzenia czuciowe lub ruchowe. Aura dotyczy około 15-30% pacjentów z migreną. Wśród objawów związanych z aurą migrenową dominują te związane z narządem wzroku, co określa się potocznie mianem migreny ocznej. Warto dodać, że aura najczęściej poprzedza pojawienie się bólu głowy, jednak może również mu współtowarzyszyć lub występować bez niego.
>> Przeczytaj także: Bóle głowy – rodzaje i przyczyny. Jakie badania wykonać przy częstych (przewlekłych) bólach głowy?
Przyczyny migreny ocznej
Aktualnie uważa się, że za wystąpienie bólu migrenowego odpowiadają zaburzenia neuronalno-naczyniowe, dotyczące układu nerwowego. Ujawnienie się migreny jest związane z nadmiernym rozszerzeniem się naczyń mózgowych, co wynika między innymi z uwolnienia z zakończeń nerwowych różnego rodzaju neuropeptydów (na przykład substancji P, neurokininy A, czy tlenku azotu).
Przyczyny pojawiania się objawów okulistycznych w przebiegu aury nie są do końca poznane. Jednak jak sugeruje literatura medyczna, migrena oczna może wynikać ze zmian dotyczących polaryzacji, a dokładniej z rozprzestrzeniania się depolaryzacji korowej od obszaru potylicy, ku przodowi poprzez korę mózgową.
Wyróżnia się pewne czynniki, które mogą prowokować napady migrenowe (zarówno te z aurą, jak i bez niej). Zalicza się do nich:
- czynniki stresowe,
- pokarmy, w tym nabiał, czekolada, niektóre owoce i przyprawy, alkohol,
- zbyt długi, jak i zbyt krótki sen,
- zaburzenia hormonalne,
- miesiączka,
- niektóre leki, w tym estrogeny, nitrogliceryna, ranitydyna,
- wysiłek fizyczny,
- wahania pogodowe,
- jasne światło,
- intensywne perfumy,
- przebywanie na dużych wysokościach nad poziomem morza,
- głodzenie.
Migrena z aurą – jakie daje objawy?
Migrena z aurą oczną objawia się różnorodnymi zjawiskami wzrokowymi. Pacjenci najczęściej podają obecność takich symptomów jak pojawienie się przed oczami:
- charakterystycznego, owalnego mroczka migocącego,
- specyficznych błysków świetlnych,
- różnorodnych kształtów geometrycznych,
- obecność linii – na przykład w kształcie zygzaków.
Warto zaznaczyć, że te wrażenia wzrokowe najczęściej dotyczą jednego oka, po tej stronie, po której pojawiają się dolegliwości bólowe. Co więcej, objawy wzrokowe zajmują typowo połowę pola widzenia. W przebiegu aury pojawiają się niekiedy objawy dodatkowe, takie jak:
- zniekształcenie widzianego obrazu,
- wrażenie powiększenia widzianych przedmiotów, a więc makropsja,
- wrażenie zmniejszenia widzianych przedmiotów, czyli mikropsja,
- plamiste ubytki w polu widzenia,
- tak zwane widzenie zoomowe,
- niedowidzenie, wraz z przejściowym, całkowitym zaniewidzeniem.
Zjawiskom okulistycznym w przebiegu aury mogą towarzyszyć również objawy niezwiązane z układem wzroku, w tym między innymi:
- mrowienie pojawiające się w obrębie różnych części ciała, czasami o charakterze wędrującym,
- drętwienie w obrębie języka,
- zaburzenia artykulacji i zaburzenia mowy,
- niedowłady – na przykład jednostronne osłabienie ręki,
- trudności w rozpoznawaniu obiektów i zjawisk, a więc agnozja,
- stany zmienionej świadomości, w tym zjawisko déjà vu,
- rzadziej stany majaczeniowe.
>> Przeczytaj: Zawroty głowy i ich możliwe przyczyny. Jakie badania należy przeprowadzić?
Migrena z aurą – jakie badania wykonać?
Rozpoznanie migreny z aurą wymaga przeprowadzenia dokładnego wywiadu chorobowego, w tym ustalenia charakteru bólu, okoliczności jego występowania oraz stwierdzenia obecności objawów dodatkowych. Konieczne jest również szczegółowe badanie przedmiotowe pacjenta, w tym badanie neurologiczne. Przy klasycznym przebiegu migreny, rozpoznanie można postawić na podstawie obrazu klinicznego. Jednak w wybranych sytuacjach klinicznych lekarz może zdecydować o konieczności wykonania badań dodatkowych, w tym między innymi:
- tomografii komputerowej głowy,
- rezonansu magnetycznego (MR),
- nakłucia lędźwiowego,
- badań dopplerowskich tętnic dogłowowych (szyjnych i kręgowych).
Leczenie migreny ocznej
Leczenie migreny z objawami ocznymi zależy przede wszystkim od nasilenia dolegliwości, wieku pacjenta oraz jego sytuacji zdrowotnej. Leczenie migreny skupia się zarówno na terapii napadu bólowego oraz na leczeniu profilaktycznym, które ma na celu zapobieganie kolejnym epizodom migrenowym. W leczeniu doraźnym migreny stosuje się przede wszystkim:
- leki przeciwbólowe, w tym paracetamol, kwas acetylosalicylowy (ASA), a także niesteroidowe leki przeciwzapalne (do których należy na przykład ketoprofen, ibuprofen),
- pochodne ergotaminy – które działają poprzez zwężenie naczyń krwionośnych, warto dodać, że substancji tych nie powinno się stosować w trakcie trwania aury, lecz dopiero w momencie wystąpienia bólu,
- tryptany – mechanizm ich działania jest związany ze zwężeniem naczyń mózgowych i zahamowaniem uwalniana z zakończeń nerwowych neuropeptydów.
Leczenie profilaktyczne obejmuje między innymi stosowanie:
- beta-blokery, w tym propranolol, atenolol,
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne, w tym amitryptylinę, doksepinę,
- leki przeciwpadaczkowe, w tym gabapentyna, czy kwas walproinowy,
- antagoniści wapnia, na przykład werapamil,
- inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny, w tym fluoksetyna.
Należy podkreślić, że leczenie profilaktyczne obejmuje również metody niefarmakologiczne, w tym:
- unikanie czynników wyzwalających napady migreny,
- stosowanie się do zaleceń lekarza oraz prowadzenie dzienniczka napadów,
- unikanie przyjmowania leków mogących sprzyjać napadom,
- jak najszybsze włączanie leku przeciwbólowego zaleconego przez lekarza przy rozpoczynającym się napadzie migrenowym.
Migrena to przewlekłe schorzenie neurologiczne, które istotnie obniża jakość życia pacjentów. Leczeniem tego schorzenia zajmują się lekarze neurolodzy. Migrena to nie tylko ból głowy, mogą jej bowiem towarzyszyć liczne objawy dodatkowe, w tym również okulistyczne. Jeżeli borykamy się z problemem migreny, to zdecydowanie warto udać się na konsultację neurologiczną. Podczas takiej konsultacji lekarz zadecyduje o dalszym postępowaniu i włączy odpowiednie leczenie, mające na celu zapobieganie napadom migrenowym.
Bibliografia
- A. Prusiński i inni, Tryptany w migrenie — tu i teraz (15 lat od wprowadzenia do terapii), Neurol. Neurochir. Pol. 2005; 39: 68–77.
- H. Wójcik-Drączkowska i inni, Migrena — rozpoznanie i leczenie, Forum Medycyny Rodzinnej 2007, tom 1, nr 2, 109–114,
- A. Stępień, Kryteria diagnostyczne i leczenie migreny w oparciu o obowiązujące zalecenia międzynarodowe Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Bólu Głowy dotyczące leczenia migreny, Medycyna po Dyplomie 2011(20); 9(186): 81-87,
- A. Stępień, Patofizjologia i możliwości leczenia migreny. Psychiatria-Neurologia 2000; 4: 19–28,
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021.
