Migrena: objawy, przyczyny i diagnoza. Jakie badania wykonać?

Migrena to choroba objawiająca się napadowym i nawracającym bólem głowy. Dolegliwości zwykle są na tyle nasilone, że utrudniają codzienną aktywność. Często towarzyszą im dodatkowe symptomy – m.in. nadwrażliwość na światło, nudności i inne zaburzenia neurologiczne. Dowiedz się, co to jest migrena, jakie są jej przyczyny i sposoby leczenia.

Spis treści:

1. Migrena – co to jest?
   • Rodzaje migren
2. Migrenowy ból głowy – przyczyny
   • Migrena a histamina
   • Migrena a zapalenie tarczycy
3. Migrena – objawy
4. Migrenowe bóle głowy – diagnostyka
   • Migrena – badania krwi w rozpoznawaniu napadowych bólów głowy
5. Migreny – leczenie
6. Ataki migrenowe – podsumowanie

Migrena – co to jest?

Migrena jest chorobą o podłożu neurologicznym oraz naczyniowym, często o przewlekłym przebiegu. Charakteryzuje ją między innymi występowanie napadowych i nawracających bólów głowy. Objawy pojawiają się okresowo, a pomiędzy nimi chory zazwyczaj nie odczuwa żadnych dolegliwości. Migrenę zalicza się do pierwotnych bólów głowy, czyli takich, które nie są związane z żadnymi zmianami strukturalnymi w mózgu i nie są objawem innej choroby.

Szacuje się, że w Polsce na migrenę choruje około 3,5 miliona osób, z czego u nawet 400 tysięcy schorzenie ma postać przewlekłą. Choroba występuje u 17% kobiet i 9% mężczyzn. Najwięcej przypadków odnotowuje się u osób młodych – w 3. i 4. dekadzie życia.

Rodzaje migren

Z klinicznego punktu widzenia wyróżnia się:

• migrenę z aurą,
• migrenę bez aury,
• przewlekłą migrenę.

W przypadku migreny z aurą, przed pojawieniem się objawów bólowych występują symptomy takie jak zaburzenia widzenia, drętwienie czy mrowienie.

Jednym z rodzajów jest migrena oczna, w której ból lokalizuje się najczęściej po jednej stronie głowy z zajęciem okolicy czoła, części skroniowej lub samego oka. Objawy okulistyczne migreny obejmują między innymi różne rodzaje zaburzeń widzenia, takie jak błyski światła, światłowstręt, czy też mroczki przed oczami.

Ze względu na czas trwania objawów migrenę dzieli się na:

• epizodyczną – napady bólu głowy występują sporadycznie,
• przewlekłą – napady bólowe występują minimum 15 dni w miesiącu w ciągu kolejnych 3 miesięcy.

Migrena epizodyczna może przekształcić się w postać przewlekłą. Dzieje się tak w około 10% przypadków.

Migrenowy ból głowy – przyczyny

Przyczyny migreny mimo rozwoju medycyny i nauk pokrewnych jak dotąd nie zostały jednoznacznie określone. Największe znaczenie mają zaburzenia na podłożu neurologicznym oraz naczyniowym.

Do czynników zwiększających ryzyko ataku migreny zalicza się:

• stres,
• problemy ze snem,
• intensywny wysiłek fizyczny,
• ekspozycję na intensywne zapachy,
• zmiany hormonalne.

Napad migrenowy u niektórych osób może być także związany z spożyciem niektórych pokarmów i napojów.

Migrena a histamina

Coraz więcej mówi się o powiązaniach migreny z nietolerancją histaminy. To amina biogenna, która jest m.in. mediatorem reakcji alergicznych i zapalnych. Występuje naturalnie w organizmie człowieka, ale może być też dostarczana z zewnątrz. Znajduje się głównie w produktach fermentowanych (kiszonki), przetworach mięsnych, rybach, serach.

Migrena a zapalenie tarczycy

Jednym z czynników ryzyka migreny są zaburzenia endokrynologiczne – szczególnie ze strony tarczycy. Zaobserwowano, że niedoczynność tarczycy nie tylko może przyczyniać się do napadów bólu głowy, ale może też zaostrzać przebieg choroby. Nie udało się ustalić, dlaczego tak się dzieje.

Ponieważ przyczyną migreny mogą być zaburzenia pracy tarczycy, osoby zmagające się z napadowymi bólami głowy powinny wykonać badania hormonalne. W diagnostyce pomocny może być pakiet tarczycowy, oceniający poziom TSH, fT3 i fT4.

Migrena – objawy

Napad migrenowy przebiega w 4 fazach:

1. Faza zwiastunów
   Może zacząć się na kilka dni przed napadem bólu. Objawia się niepokojem, nadwrażliwością na bodźce, czy też zaburzeniami łaknienia.
2. Faza aury
   Aura pojawia się tuż przed bólem i trwa 4–60 minut. Obejmuje przejściowe zaburzenia neurologiczne wzrokowe, czuciowe i ruchowe.
3. Faza bólu
   Głównym objawem migreny jest ból głowy o umiarkowanym lub ciężkim natężeniu. Najczęściej jest jednostronny, ma charakter pulsujący i nasila się podczas aktywności fizycznej. Mogą towarzyszyć mu nudności, wymioty, osłabienie, nadwrażliwość, drażliwość, trudności z koncentracją.
4. Faza postdromalna

Trwa od kilku minut do kilku dni. Objawia się zdenerwowaniem, osłabieniem, sennością, obniżeniem nastroju, nudnościami, nadwrażliwością na bodźce i zaburzeniami apetytu.

Migrena może trwać od 4 do 72 godzin.

Migrenowe bóle głowy – diagnostyka

Diagnostyka migreny opiera się na wywiadzie medycznym i podstawowym badaniu neurologicznym. Lekarz stawia rozpoznanie, gdy pacjent zgłasza występowanie bólu głowy o konkretnych cechach. W celu wykluczenia innych chorób neurologicznych najczęściej wykonuje się badanie rezonansu magnetycznego (MRI) lub tomografię komputerową (TK).

Migrena – badania krwi w rozpoznawaniu napadowych bólów głowy

W celu oceny ogólnego stanu zdrowia oraz ustalenia przyczyny migrenowych bólów głowy można wykonać badania krwi. Przy migrenie zastosowanie mają m.in.:

• diaminooksydaza DAO (diagnostyka nietolerancji histaminy),
• pakiet hormonów kobiecych (diagnostyka zaburzeń hormonalnych),
• pakiet hormonów tarczycowych.

Migreny – leczenie

Leczenie napadu migreny polega na zastosowaniu środków przeciwbólowych. Dodatkowo można wdrożyć środki łagodzące objawy towarzyszące (np. leki przeciwwymiotne).

Osoby cierpiące na migrenę przewlekłą powinny rozpocząć leczenie profilaktyczne, zmniejszające ryzyko kolejnych napadów. Obejmuje ono:

• stosowanie indywidualnie dopasowanych leków (m.in. przeciwpadaczkowych, przeciwdepresyjnych),
• iniekcje z toksyny botulinowej,
• psychoterapię.

Należy pamiętać, że leczenie profilaktyczne nie eliminuje całkowicie kolejnych ataków migreny.

To może Cię zainteresować: Zespół przewlekłego zmęczenia – gdy odpoczynek nie pomaga

Ataki migrenowe – podsumowanie

Migrena jest chorobą o podłożu neurologicznym i naczyniowym. Charakteryzuje się występowaniem napadów bólu głowy. Mogą towarzyszyć przejściowe zaburzenia neurologiczne, a także wymioty, nudności, nadwrażliwość na bodźce. Atak migreny trwa nawet do 72 godzin. Objawy wywołują różne czynniki – w tym zaburzenia hormonalne. Pomocna jest diagnostyka obejmująca analizę laboratoryjną krwi.

Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki

Bibliografia

1. A. Czekajło-Kozłowska, B. Regulska-Ilow, Związek sposobu żywienia z występowaniem migrenowych bólów głowy – przegląd wyników badań, Hygeia Public Health 2019, 54(2): 80-87
2. A. Stępień, Migrena, https://podyplomie.pl/uploads/ksiazki/KS_Neurologia-T3-Migrena.pdf (dostęp 29.03.2024)
3. M. Waliszewska-Prosół i in., Migrena — współczesne metody leczenia,  przyszłe terapie, Polski Przegląd Neurologiczny 2021, tom 17, nr 1, 19–35
4. A. Stępień, Nowoczesne leczenie migreny, Ból 2019, tom 20, nr 1,  39-44
5. A. Stępień i in., Leczenie migreny. Zalecenia opracowane przez grupę ekspertów Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, Polskiego Towarzystwa Badania Bólu i Sekcji Badania Bólu Polskiego Towarzystwa Neurologicznego, Ból 2020, tom 21, nr 2, 11-30
6. A. Zduńska, J. Cegielska, J. Kochanowski, Zaburzenia hormonalne a bóle głowy, Postępy Nauk Medycznych 2010 https://www.czytelniamedyczna.pl/3452,zaburzenia-hormonalne-a-blle-gowy.html (dostęp 29.03.2024)