Skurcze mięśni to bolesna dolegliwość, która dotyka bardzo wielu osób, zwłaszcza w czasie upałów. Doświadczają ich sportowcy w trakcie lub po wysiłku. Skurcze są też bardzo częste u seniorów i kobiet w ciąży. W powszechnej świadomości najlepszym sposobem radzenia sobie ze skurczami jest suplementacja magnezu. Badania wskazują jednak, że magnez – mimo że wpływa na pobudliwość tkanki nerwowej i mięśniowej – nie zmniejsza częstotliwości skurczów. Więcej o tym, czy magnez pomaga na skurcze, znajdziesz w tym artykule.
Spis treści:
- Czym są skurcze mięśni i jakie są przyczyny?
- Czy suplementacja magnezu zapobiega skurczom mięśni?
- Działanie magnezu na skurcze mięśni – co mówi nauka?
Czym są skurcze mięśni i jakie są przyczyny?
Skurcze mięśni to bolesne i nagłe skurcze włókien mięśni szkieletowych. Mimowolne skurcze kończyn dolnych mogą pojawiać się:
- w nocy, podczas dłuższych okresów odpoczynku – mówimy wówczas o nocnych skurczach nóg;
- w czasie wysiłku fizycznego lub po nim – u sportowców;
- w przebiegu chorób – takich jak zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy), cukrzyca, niewydolność nerek, zaburzenia gospodarki wapniowej (choroby przytarczyc);
- w wyniku zaburzeń elektrolitowych – niedoborów potasu, magnezu, odwodnienia;
- u kobiet w ciąży;
- w czasie zażywanie niektórych leków (moczopędnych – stosowanych w nadciśnieniu tętniczym, lub β2-mimetyków – stosowanych w astmie i POCHP).
Nocne skurcze nóg występują szczególnie często u osób starszych, chociaż mogą pojawić się w każdym wieku. W populacji Wielkiej Brytanii na nocne skurcze skarży się ponad połowa osób (54%) powyżej 80 r.ż., a w USA na tę dolegliwość cierpi 56% amerykańskich weteranów wojennych.
Zaburzenie często występuje również u kobiet w ciąży, nawet połowa z nich może je odczuwać, szczególnie w trzecim trymestrze.
Badania wskazują, że nie ma jednej przyczyny skurczów. Mogą one być inicjowane przez różne mechanizmy, dlatego jedna strategia zapobiegania lub leczenia nie jest efektywna.
>>> Przeczytaj też: Skurcze łydek i nóg. Co jest przyczyną bolesnych skurczy mięśni?
Czy suplementacja magnezu zapobiega skurczom mięśni?
Magnez jest jednym z pierwiastków, które są niezbędne dla sprawnego funkcjonowania układu nerwowego i mięśni. Dlatego jego doustna suplementacja promowana jest jako skuteczna profilaktyka skurczów mięśni. Istnieją przesłanki teoretyczne, że może to przynosić korzyści. Badania eksperymentalne sugerują, iż magnez może zwiększać wychwyt glukozy, dzięki czemu ogranicza gromadzenie się mleczanu w mięśniach szkieletowych, co jest korzystne dla sportowców.
>> Sprawdź: Skurcze łydek i nóg. Co jest przyczyną bolesnych skurczy mięśni?
Czy magnez rzeczywiście pomaga na skurcze mięśni?
Odpowiedzi na to pytanie starało się dostarczyć wiele badań. Jedno z nich to przegląd 11 prac klinicznych z udziałem 735 pacjentów – osób zdrowych, starszych i kobiety w ciąży, które cierpią na skurcze o niewyjaśnionych przyczynach. Pacjenci zażywali magnez doustnie (100-520 mg dziennie) lub pozajelitowo (domięśniowo lub dożylnie). Głównym celem obserwacji było sprawdzenie, czy liczba skurczów mięśni maleje po 4 i 12 tygodniach przyjmowania magnezu w porównaniu do stanu przed rozpoczęciem suplementacji. Oceniano również intensywność i bolesność skurczów (w skali trzypunktowej – od łagodnych do ciężkich). Zwrócono też uwagę na liczbę pacjentów, u których skurcze trwały co najmniej 1 minutę. Wyniki porównywano z działaniem placebo. Jakie są wnioski z tego badania?
Okazuje się, że przyjmowanie magnezu:
- nie zmniejszyło częstotliwości występowania skurczów po miesiącu przyjmowania suplementów;
- nie zwiększyło liczby osób, które odpowiadają na leczenie w wyniku 4-tygodniowego przyjmowania magnezu;
- nie zmniejszało intensywności skurczów ani czasu ich trwania po 4 tygodniach przyjmowania leków.
Badania pokazało, że przyjmowanie magnezu na skurcze mięśni nie jest postępowaniem skutecznym, natomiast może skończyć się występowaniem działań niepożądanych. Pacjenci zażywający magnez doustnie zgłaszali przede wszystkim biegunki (11% do 37% osób), a ok. 50% osób przyjmujących magnez dożylnie zgłosiło pieczenie w miejscu wlewu.
>>> Przeczytaj też: Diagnostyka zaburzeń gospodarki magnezowej w organizmie
Co zrobić w przypadku występowania skurczów?
Przede wszystkim należy pamiętać, że skurcze nóg, np. łydek mogą być objawem choroby. Problem pojawia się, kiedy pacjenci, którzy suplementują magnez na własną rękę, nie zgłaszają tych objawów lekarzom. Dlatego w przypadku nawracających i uporczywych skurczów, należy problem skonsultować z lekarzem.
Niestety nie ma jednoznacznych danych wskazujących, co należy zrobić w przypadku występowania skurczów, aby zmniejszyć ich częstotliwość i nasilenie. Istnieje ciekawe badanie, przeprowadzone u młodych, lekko odwodnionych mężczyzn, które dowodzi, że skurcze może łagodzić picie zalewy z pikli. W tym samym badaniu picie wody nie wykazało takiego efektu. Autorzy badania stawiają hipotezę, że może na to mieć wpływ jeden ze składników zalewy – kwas octowy.
Osoby, które cierpią na nawracające skurcze, powinny zadbać o równowagę wodno-elektrolitową i wyrównywać ewentualne niedobory. W świetle badań nie warto suplementować magnezu, chociaż na pewno warto zadbać o to, aby w naszym organizmie nie było jego niedoborów.
Osobom uprawiającym aktywność fizyczną poleca się rozciąganie lub rolowanie mięśni. Mogą to być skuteczne techniki przeciwdziałające skurczom po wysiłku fizycznym.
Działanie magnezu na skurcze mięśni – co mówi nauka?
Skurcze mięśni są bardzo dokuczliwym objawem – ich przyczyny niestety nadal nie są wyjaśnione. Wiemy jednak, że mogą mieć różne źródła, więc nie ma jednego uniwersalnego sposobu na ich leczenie.
>> Dowiedz się więcej: Diagnostyka zaburzeń magnezowych
Biorąc pod uwagę badania, możemy również stwierdzić, że suplementacja magnezem w przypadku skurczów mięśni będzie raczej stratą pieniędzy, a dodatkowo może powodować skutki uboczne, dlatego nie warto tego robić. Czasem pacjenci pytają, który magnez jest najlepszy na skurcze. W świetle badań odpowiedź brzmi, że żaden.
Źródła:
- Maughan RJ, Shirreffs SM. Muscle Cramping During Exercise: Causes, Solutions, and Questions Remaining. Sports Med. 2019 Dec;49 (Suppl 2):115-124. doi: 10.1007/s40279-019-01162-1. PMID: 31696455; PMCID: PMC6901412.
- Lau WY, Kato H, Nosaka K. Effect of oral rehydration solution versus spring water intake during exercise in the heat on muscle cramp susceptibility of young men. J Int Soc Sports Nutr. 2021 Mar 15;18(1):22. doi: 10.1186/s12970-021-00414-8. PMID: 33722257; PMCID: PMC7962362.
- 3. Paul Sebo, Bernard Cerutti, Dagmar M Haller, Effect of magnesium therapy on nocturnal leg cramps: a systematic review of randomized controlled trials with meta-analysis using simulations, Family Practice, Volume 31, Issue 1, February 2014, Pages 7–19, https://doi.org/10.1093/fampra/cmt065
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152437,skurcze-kurcze-i-sztywnosc-miesni-przyczyny-objawy-i-leczenie.
- Miller KC, Mack GW, Knight KL, Hopkins JT, Draper DO, Fields PJ, Hunter I. Reflex inhibition of electrically induced muscle cramps in hypohydrated humans. Med Sci Sports Exerc. 2010 May;42(5):953-61. doi: 10.1249/MSS.0b013e3181c0647e. PMID: 19997012.
