LH (lutropina, hormon luteinizujący) jest hormonem wydzielanym przez przedni płat przysadki mózgowej. Jaka jest jego rola w organizmie kobiety i mężczyzny? Kiedy należy wykonać badanie? Zapraszamy do artykułu.
Spis treści:
- LH – co to za hormon?
- Hormon LH – za co odpowiada?
- Kiedy należy wykonać badanie hormonu LH?
- Co oznacza wysoki i niski poziom luteotropiny?
- Stosunek LH do FSH
LH – co to za hormon?
LH – hormon luteinizujący to substancja wytwarzana przez przedni płat przysadki mózgowej, który produkuje dwie gonadotropiny – poza LH także FSH. Obydwa hormony są glikoproteinami. Głównymi narządami docelowymi dla obydwu gonadotropin są gonady – jajniki i jądra.
Poziom LH ewoluuje w zależności od wieku. Żeński płód ma wyższe stężenie LH niż płód męski. Tuż po porodzie ten poziom jeszcze rośnie – niezależnie od płci – a następnie zaczyna spadać i u dzieci utrzymuje się na niskim poziomie aż do okresu przedpokwitaniowego.
Lata poprzedzające dojrzewanie to powolny wzrost wydzielania LH, początkowo w nocy, a w miarę postępu tego procesu LH zaczyna być wydzielane w większych ilościach w ciągu dnia. Proces zwiększania wydzielania LH pomaga stymulować steroideogenezę – czyli proces syntezy hormonów steroidowych w gonadach – co jest ważne dla procesu dojrzewania.
Produkcja LH jest kontrolowana przez gonadoliberynę – hormon wydzielany przez podwzgórze, a także przez krążące we krwi hormony płciowe: estradiol i testosteron.
Hormon LH – za co odpowiada?
Hormon LH wpływa na stymulację wydzielania i uwalniania hormonów u obydwu płci.
Narządem docelowym dla LH u mężczyzn są jądra (komórki Leydiga), lutetropina stymuluje wydzielanie testosteronu.
Narządem docelowym dla LH u kobiet są jajniki, gdzie hormon odpowiada za pękanie dojrzałego pęcherzyka Graafa oraz owulację (uwalnianie komórki jajowej) i wydzielanie progesteronu przez ciałko żółte po jej zakończeniu. LH u kobiet jest również odpowiedzialne za wytwarzanie w jajnikach testosteronu i androstendionu.
Luteotropina u kobiet
Hormon LH jest obecny w organizmie kobiety przez cały cykl miesięczny, jego rola i poziom zależą jednak od fazy cyklu.
- Faza folikularna (przed jajeczkowaniem) – na tym etapie LH stymuluje syntezę testosteronu i androstendionu. Jego poziom jest wówczas niższy.
- Faza owulacji – najważniejszą rolą LH jest udział w owulacji, w której obserwuje się pik LH, ze stężeniem najwyższym w ciągu całego cyklu.
- Faza lutealna – na tym etapie LH stymuluje wytwarzanie progesteronu przez ciałko żółte, a jego poziom znowu spada i może nawet osiągnąć wartość blisko 0.
Fakt, iż poziom LH różni się u kobiety w poszczególnych dniach cyklu, jest ważny i należy mieć to na uwadze, planując pobieranie krwi. Termin pobrania musi być skorelowany z tym, jaką informację chcemy uzyskać.
Pobrania LH dokonuje się:
- 2-5 dnia cyklu – standardowo, w celu oznaczenia jego poziomu,
- 12-14 dnia cyklu – w celu monitorowania jajeczkowania,
- ok. 21 dnia cyklu – w celu oceny fazy lutealnej.
Po wygaśnięciu czynności jajników, czyli w okresie menopauzy, poziom LH pozostaje na wyższym poziomie.
Dokładne wartości referencyjne – tzw. normy LH – są wskazane na wyniku z laboratorium.
>> Przeczytaj też: Równowaga hormonalna u kobiet
Luteotropina u mężczyzn
Poziom hormonu LH u dorosłych mężczyzn kształtuje się na poziomie 2-9 jm./l – dokładne wartości referencyjne dla płci męskiej są widoczne na wyniku badania. Poziom tego hormonu nie zależy od wieku, chociaż w mężczyzn starszych obserwuje się tendencję od wzrostu stężenia LH.
>> To może Cię zainteresować: Jaką rolę odgrywa prolaktyna u mężczyzn?
Kiedy należy wykonać badanie hormonu LH?
Ocenę poziomu LH u kobiet wykonuje się często wraz z FSH, często w rutynowej ocenie funkcjonowania układu rozrodczego oraz w diagnostyce przyczyn niepłodności, zaburzeń miesiączkowania. Oznaczanie poziomu LH u kobiet pomaga również w wyznaczaniu momentu owulacji.
Stężenie poziomu LH wraz z poziomem FSH wykonywane jest również w celu potwierdzenia zespołu PCOS.
Wzrost stężenia LH po menopauzie jest niższy niż FSH, dlatego nie jest to oznaczenie rekomendowane do oceny rezerwy hormonalnej oraz u kobiet przed menopauzą.
Oznaczenie LH u mężczyzn wykonuje się w przypadku diagnozowania przyczyn niepłodności i często pobierane jest łącznie z testosteronem. Wysokie stężenie LH i testosteronu wskazuje na prawidłową pracę przysadki mózgowej i jąder, wskazuje na niewrażliwość tkanek na androgeny. Niskie stężenie LH i testosteronu to hipogonadyzm hipogonadotropowy – czyli zaburzenia pracy zarówno jąder jak i osi podwzgórze-przysadka. Natomiast wysokie LH i niski testosteron to hipogonadyzm hipergonadotropowy – wynikający z wrodzonej lub nabytej niewydolności jąder.
>> Dowiedz się więcej: Niepłodność u mężczyzn
Oznaczanie poziomu LH wykonywane jest także w zaburzeniach dojrzewania oraz w diagnostyce gruczolaków przysadki.
Co oznacza wysoki i niski poziom luteotropiny?
Zbyt niski poziom hormonu LH wskazuje na problemy w funkcjonowaniu osi podwzgórze-przysadka lub istnienie gruczolaka przysadki.
Niskim poziomem LH będzie się również objawiać wtórna niewydolność jajników u kobiet lub wtórna niewydolność jąder u mężczyzn.
Na poziom tego hormonu będą wpływać również przyjmowane leki.
Wysokie stężenie LH u kobiet może oznaczać PCOS lub niewydolność jajników. Wskazuje również na okres przedemenopauzalny.
U mężczyzn wysokie LH wskazuje na niewydolność jąder lub niewrażliwość na androgeny.
Wynik badania LH powinien być zawsze interpretowany przez lekarza, zwłaszcza iż często jest to jeden z elementów procesu diagnostycznego.
>> Przeczytaj również o: Nieregularny okres i zaburzenia miesiączkowania. Objawy, przyczyny, badania i leczenie
Stosunek LH do FSH
Ocena stosunku stężenia LH do FSH ma znaczenie przy potwierdzaniu diagnozy zespołu policystycznych jajników (PCOS). W klasycznej postaci tego zespołu poziom LH jest co najmniej trzykrotnie wyższy niż poziom FSH. Fizjologiczne stężenie LH jest niższe niż stężenie FSH – stosunek tych dwóch hormonów jest bliski jedności.
Hormon LH to ważny gracz w układach hormonalnych kobiety i mężczyzny. W diagnostyce laboratoryjnej oznaczanie jego poziomu odbywa się najczęściej w pakiecie z innymi hormonami.
Piśmiennictwo
- Wielka Interna, Endokrynologia, pod redakcją Wojciecha Zgliczyńskiego. Medical Tribune Polska, Warszawa 2020. Wydanie II.
- Nedresky D, Singh G. Physiology, Luteinizing Hormone. [Updated 2022 Sep 26]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK539692/ (dostęp: 19.11.2024).
