Badanie moczu, zarówno badanie ogólne, jak i ocena jego osadu to jedne z podstawowych badań laboratoryjnych, wykonywanych rutynowo w czasie ciąży. O czym świadczy obecność leukocytów w moczu? Czy leczeniu podlegają tylko objawowe odchylenia w badaniach moczu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.
Spis treści:
- Co oznaczają leukocyty w moczu w ciąży?
- Co oznaczają bakterie w moczu w ciąży?
- Czy bakterie w moczu w ciąży są groźne?
- Przyczyny pojawienia się leukocytów i bakterii w moczu w ciąży
- Wyniki badania moczu w ciąży – kiedy powinny niepokoić?
Co oznaczają leukocyty w moczu w ciąży?
Określenie liczby leukocytów w próbce moczu można wykonać przede wszystkim w czasie oceny jego osadu. W trakcie oceny mikroskopowej możliwa jest identyfikacja między innymi elementów morfotycznych, wałeczków, czy kryształów. W prawidłowych warunkach podczas oceny osadu moczu liczba leukocytów nie powinna przekraczać 5 w polu widzenia. Podwyższenie ich liczby może świadczyć o rozwijającej się infekcji moczowej.
>> Przeczytaj także: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie i jak się przygotować?
Podwyższone leukocyty w moczu w ciąży
W sytuacji, gdy liczba leukocytów w polu widzenia przekracza 10 – świadczy to o znamiennej leukocyturii. Taki wynik może towarzyszyć rozwijającemu się zakażeniu układu moczowego. Warto jednak podkreślić, że obecność leukocytów w moczu nie zawsze jest związana z przyczyną chorobową. Podwyższone leukocyty mogą wynikać bowiem z nieprawidłowej techniki pobierania moczu, wówczas pochodzą one z zewnętrznego ujścia cewki moczowej.
Należy wiedzieć, że próbkę moczu na badanie ogólne należy oddać do specjalnego pojemnika i najlepiej, żeby była to próbka z pierwszego porannego oddania moczu (poranna mikcja). Co więcej, przed oddaniem próbki moczu okolicę zewnętrznego ujścia cewki moczowej należy dokładnie umyć. Mocz oddany do oceny powinien pochodzić z tak zwanego środkowego strumienia. Oznacza to, że pierwsza partia moczu w czasie mikcji powinna trafić do toalety, kolejna partia moczu powinna trafić do pojemnika, a ostatnia partia moczu znów powinna zostać oddana do toalety.
>> Przeczytaj także: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa
Czy leukocyty w moczu w ciąży są groźne?
Podwyższone leukocyty w ciąży mogą być związane między innymi z takimi schorzeniami infekcyjnymi jak:
- zapalenie cewki moczowej,
- zapalenie pęcherza moczowego,
- ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek,
- śródmiąższowe zapalenie nerek.
Obecność leukocytów w moczu u kobiety ciężarnej powinna skłonić do wykonania posiewu moczu. Taki krok powinien być podjęty również w przypadku braku objawów klinicznych zakażenia. Posiew moczu to badanie, które pozwala na potwierdzenie obecności w moczu bakterii. Co więcej, wynik posiewu pozwala uzyskać informacje na temat rodzaju bakterii oraz ich ilości w moczu. Dostarcza również informacji o antybiotykowrażliwości wykrytych bakterii, co pozwala na dobranie skutecznego leczenia.
Co oznaczają bakterie w moczu w ciąży?
Obecność bakterii w moczu może świadczyć o rozwijającej się infekcji układu moczowego. W sytuacji, gdy liczba jednego rodzaju bakterii przekracza wartość 1000 (czyli 10 do potęgi 3) w 1 mililitrze badanego moczu u ciężarnej z symptomami infekcji, to taki wynik potwierdza obecność zakażenia.
Z kolei w przypadku, gdy kobiet ciężarna nie prezentuje objawów zakażenia układu moczowego, ale w wyniku posiewu moczu wykrywane są jednego rodzaju bakterie i ich liczba przewyższa 100 000 (czyli 10 do potęgi 5) w przeliczeniu na 1 mililitr, to wówczas mówi się o obecności bezobjawowego bakteriomoczu.
Czy bakterie w moczu w ciąży są groźne?
Zgodnie z wytycznymi bakteriomocz objawowy, jak i bezobjawowy występujący u kobiety ciężarnej powinien być leczony. Dlaczego? Bakterie znajdujące się w obrębie dróg moczowych mogą bowiem w późniejszych okresach ciąży (II i III trymestr ) przedostawać się do górnych dróg moczowych i prowadzić do poważniejszego w skutkach odmiedniczkowego zapalenia nerek.
Infekcje dotykające układ moczowy mogą prowadzić do poważnych powikłań, w tym porodu przedwczesnego (a więc porodu przed ukończeniem 37 tygodnia ciąży) oraz małej masy urodzeniowej dziecka (masa poniżej 2500 gramów). Z tego powodu kobiety ciężarne powinny okresowo wykonywać badania moczu zgodnie z zaleceniami ginekologa.
>> Przeczytaj także: Zakażenia układu moczowego (ZUM)
Przyczyny pojawienia się leukocytów i bakterii w moczu w ciąży
W czasie ciąży w organizmie kobiety zachodzi wiele przemian, które predysponują do występowania zakażeń układu moczowego, objawiających się obecnością bakterii i leukocytów w moczu. Częstym infekcjom układu moczowego sprzyja bowiem między innymi:
- ucisk powiększającej się macicy na moczowody, utrudniający odpływ moczu,
- większa tendencja do obecności glukozy w moczu (nawet mimo braku cukrzycy),
- zmniejszenie napięcia mięśniówki moczowodów, co sprzyja zastojowi moczu i wynika ze zmian hormonalnych.
Warto wspomnieć, że w czasie ciąży może dojść do kolonizacji układu moczowego przez paciorkowce z grupy B. Ich obecność może także świadczyć o kolonizacji w obrębie pochwy, co z kolei grozi zakażeniem dziecka w czasie porodu. Z tego powodu kolonizacja w obrębie pochwy paciorkowcami z grupy B jest wskazaniem do podjęcia odpowiedniego leczenia.
Wyniki badania moczu w ciąży – kiedy powinny niepokoić?
Wszelkie odchylenia stwierdzone w badaniu ogólny moczu, ocenie jego osadu oraz posiewie moczu powinny być skonsultowane z lekarzem, a najlepiej z prowadzącym ginekologiem. Podejrzenie zakażenia układu moczowego wymaga wykonania dodatkowych badań laboratoryjnych, w tym oceny stężenia kreatyniny, CRP, a także wykonania morfologii krwi obwodowej. Pomocne może być również badanie USG oceniające układ moczowy.
Badanie ogólne moczu w ciąży jest jednym z podstawowych badań laboratoryjnych oceniających funkcjonowanie układu moczowego. To badanie jest ujęte w kalendarzu badań i jest wykonywane kilkakrotnie w przebiegu całej ciąży. Wszelkie odchylenia w badaniu moczu w czasie ciąży powinny być ocenione przez lekarza, ponieważ pomimo braku objawów, może zajść potrzeba włączenia odpowiedniego leczenia.
Bibliografia
- D. Moczulski, Leczenie zakażeń układu moczowego u kobiet w ciąży, Medycyna po Dyplomie, 2012/10,
- R. Drabczyk, Zakażenie układu moczowego w ciąży, Medycyna Praktyczna [dostęp online],
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
- A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659.
