Spis treści
- Jak działa leptyna?
- Kiedy badać poziom leptyny?
- Interpretacja wyników badania leptyny
- Od czego zależy poziom leptyny?
- Prawidłowy poziom leptyny
Leptyna to hormon kontrolujący uczucie głodu i sytości, który odgrywa kluczową rolę w regulacji masy ciała i metabolizmu. Hormon ten wydzielany jest przez komórki tkanki tłuszczowej. Po wyprodukowaniu leptyna przemieszcza się wraz z krwią do mózgu, gdzie aktywuje odpowiednie receptory i wywołuje uczucie sytości.
Jak działa leptyna?
Główną funkcją leptyny jest informowanie mózgu o wielkości zasobów energetycznych organizmu. Jej stężenie we krwi jest proporcjonalne do masy tkanki tłuszczowej. Kiedy poziom leptyny jest wysoki, mózg odbiera sygnał, że organizm jest syty, co prowadzi do zmniejszenia apetytu. Natomiast kiedy poziom leptyny jest niski, mózg odbiera sygnał, że organizm potrzebuje energii, co prowadzi do zwiększenia łaknienia.
Leptyna nie tylko zmniejsza uczucie głodu, ale także pobudza metabolizm, zwiększa zużycie glukozy, aktywuje rozkład tkanki tłuszczowej i hamuje wytwarzanie nowej tkanki tłuszczowej. Ponadto, leptyna odgrywa ważną rolę w procesach dojrzewania płciowego, wzrastania oraz reguluje gęstość mineralną kości. Leptyna stymuluje również tworzenie naczyń krwionośnych, reguluje mechanizmy odpornościowe organizmu i korzystnie wpływa na płodność.
Kiedy badać poziom leptyny?
Badanie poziomu leptyny może być wskazane w przypadku:
- dzieci otyłych, zwłaszcza tych, które mają rodzinne predyspozycje do otyłości w młodym wieku;
- osób dorosłych z nadwagą lub otyłością, które doświadczają częstych i przewlekłych epizodów głodu;
- osób otyłych, u których istnieje podejrzenie oporności na leptynę lub zaburzeń w wydzielaniu leptyny.
Wykonanie badania poziomu leptyny zaleca się niekiedy w połączeniu z innymi badaniami, takimi jak profil lipidowy, poziom glukozy, insuliny lub panel tarczycowy, w celu kompleksowej oceny zdrowia osób z nadwagą lub otyłością oraz w celu wykrycia potencjalnych zaburzeń odżywiania.
Dodatkowo oznaczanie poziomu leptyny może być przydatne do oceny funkcji rozrodczych oraz diagnozowania zaburzeń miesiączkowania u kobiet z otyłością.
Interpretacja wyników badania leptyny
Obniżony poziom leptyny u osób cierpiących na otyłość może być jedną z potencjalnych przyczyn ich nieprawidłowej wagi ciała. W niektórych przypadkach niski poziom leptyny może wynikać z dziedzicznego niedoboru leptyny, co prowadzi do ciężkiej otyłości rodzinnej. Kiedy osoby z nadwagą lub otyłością tracą na wadze i zmniejszają swoją masę ciała, stężenie leptyny również maleje, jednocześnie aktywując uczucie głodu.
Zbyt wysoki poziom leptyny jest również często obserwowany u osób z otyłością. Osoby z dużą ilością tkanki tłuszczowej przez długi czas mają wysokie poziomy leptyny – wynika to z faktu, że nadmierna tkanka tłuszczowa wytwarza znaczne ilości tego hormonu. Wskutek tego tkanki docelowe mogą stać się oporne na leptynę – taki stan nazywany jest leptynoopornością. W związku z tym zaburzone jest odczuwanie sytości i może nasilać się nadmierny apetyt, co prowadzi do zwiększonego spożycia pokarmu, a w rezultacie do przyrostu tkanki tłuszczowej.
Wysoki poziom leptyny może dodatkowo prowadzić do rozwoju insulinooporności, co w konsekwencji może przyczynić się do wystąpienia cukrzycy typu 2.
Od czego zależy poziom leptyny?
Poziom leptyny w organizmie zależy m.in. od płci – kobiety mają kilkukrotnie wyższy poziom tego hormonu, prawdopodobnie ze względu na większą ilość tkanki tłuszczowej i inną gospodarkę hormonalną.
Na poziom tego hormonu mogą mieć wpływ także inne czynniki, takie jak wskaźnik masy ciała (BMI) czy rytm dobowy. Najwyższe wydzielanie leptyny występuje w godzinach nocnych i porannych, natomiast najniższe w godzinach przedpołudniowych i wieczornych.
Ponadto poziom leptyny u kobiet może ulegać zmianom w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. Zmiany w poziomie leptyny w różnych fazach cyklu miesiączkowego są częściowo związane z hormonami płciowymi, takimi jak estrogeny, progesteron i hormon luteinizujący. Podczas ciąży stężenie leptyny wzrasta, nie tylko ze względu na przyrost masy ciała, ale także ze względu na produkcję leptyny przez łożysko.
Prawidłowy poziom leptyny
Zakres referencyjny (czyli tzw. norma) dla leptyny we krwi jest ustalany oddzielnie dla mężczyzn i kobiet, ze względu na różnice w zawartości tkanki tłuszczowej między obiema płciami. U mężczyzn mieści się on w granicach 0,35–9,61 µg/l, natomiast u kobiet w przedziale 2,43–28 µg/l.
Piśmiennictwo:
