Wątroba to największy gruczoł w ludzkim organizmie, który ma wiele różnorodnych funkcji i odpowiada między innymi za syntezę i wydzielanie wielu substancji, a także za gospodarkę węglowodanami, białkami i tłuszczami. Jak ocenić jej funkcjonowanie? Jednym z badań, które na to pozwala, jest badanie kwasów żółciowych. Dowiedz się więcej na jego temat.
Spis treści:
- Czym są kwasy żółciowe?
- Kiedy wykonać badanie stężenia kwasów żółciowych?
- Jak przygotować się do badania kwasów żółciowych?
- Stężenie kwasów żółciowych: interpretacja wyników
- Czy można samodzielnie obniżyć lub podwyższyć stężenie kwasów żółciowych?
Czym są kwasy żółciowe?
Kwasy żółciowe to związki, które są wytwarzane w wątrobie z cholesterolu. Dzieli się je na:
- I-rzędowe: głównie kwas cholowy i chenodeoksycholowy.
- II-rzędowe: głównie litocholowy i dezoksycholowy.
- III-rzędowe: powstają w wyniku przemian kwasów I-rzędowych z udziałem bakterii jelitowych.
Większość kwasów żółciowych (95%) jest wchłaniana z jelita do wątroby i wydzielana do żółci. Tylko niewielka część zostaje wydalona z organizmu wraz z kałem (około 5%).
Funkcja kwasów żółciowych w organizmie
Kwasy żółciowe pełnią istotne funkcje w ludzkim organizmie:
- ułatwiają trawienie tłuszczów poprzez emulgację, która zwiększa ich dostępność dla enzymów trawiennych;
- wspomagają wchłanianie tłuszczów, a także witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K);
- eliminują nadmiar cholesterolu (poprawiają jego rozpuszczalność w żółci);
- mogą wpływać na różne szlaki metaboliczne.
Po spełnieniu swoich funkcji około 95% kwasów żółciowych zostaje przetransportowana krążeniem wrotnym do wątroby, aby uczestniczyć w dalszych procesach trawienia.
To może Cię zainteresować:
>> Suplementacja witaminy D – co to dokładnie oznacza?
Kiedy wykonać badanie stężenia kwasów żółciowych?
Jakie są wskazania do wykonania badania stężenia kwasów żółciowych? Należy w tym miejscu wymienić przede wszystkim podejrzenie:
- schorzeń przebiegających z cholestazą wewnątrzwątrobową – między innymi w przebiegu wrodzonej cholestazy rodzinnej, marskości wątroby czy toksycznego uszkodzenia wątroby (na przykład przez leki),
- cholestazy zewnątrzwątrobowej – na przykład w przebiegu zapalenia dróg żółciowych, kamicy dróg żółciowych czy obecności guzów w obrębie wątroby i dróg żółciowych,
- cholestazy ciężarnych.
Badanie kwasów żółciowych wykonuje się uzupełniająco w celu oceny funkcjonowania wątroby. Lekarz może zlecić je również z innymi badaniami np. próbami wątrobowymi.
Kwasy żółciowe w ciąży
Kwas żółciowe w ciąży są mogą być podwyższone przy wystąpieniu schorzenia nazywanego cholestazą ciężarnych. Wynika ona między innymi z wysokiego poziomu estrogenów w III trymestrze ciąży, a także zwiększonej wrażliwości komórek wątroby na hormony ciążowe.
Podwyższone kwasy żółciowe w ciąży powodują uporczywy świąd skóry (na początku głównie w obrębie dłoni i stóp), który prowadzi do drapania i powstania przeczosów. Jest to charakterystyczny objaw, którego nie należy lekceważyć, ponieważ nieleczona cholestaza ciążowa stanowi zagrożenie zarówno dla matki, jak i dziecka.
>> Sprawdź także: Markery uszkodzenia wątroby i dróg żółciowych – enzymy wątrobowe
Jak przygotować się do badania kwasów żółciowych?
Przygotowanie do badania kwasów żółciowych obejmuje:
- powstrzymanie się od spożywania posiłków przez 8-12 godzin przed badaniem,
- poinformowanie lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach,
- unikanie picia alkoholu,
- dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu.
Wszelkie wątpliwości dotyczące przygotowania do badania należy omówić z lekarzem.
Stężenie kwasów żółciowych: interpretacja wyników
Czas oczekiwania na wyniki to 2 dni robocze. Interpretacja wyników kwasów żółciowych nie powinna być wykonywana samodzielnie. Po otrzymaniu wyników zaleca się konsultację z lekarzem, który je oceni. W razie konieczności zleci też inne badania laboratoryjne czy obrazowe.
Kwasy żółciowe poniżej normy: co to oznacza?
Co jest przyczyną kwasów żółciowych poniżej normy? Może być nią upośledzenie wchłaniania zwrotnego w układzie pokarmowym.
Podwyższone kwasy żółciowe: co to oznacza?
Podwyższone kwasy żółciowe mogą świadczyć o wystąpieniu schorzeń przebiegających z cholestazą wewnątrz lub zewnątrzwątrobową. Wśród czynników powodujących zastój żółci wymienia się m.in. kamicę żółciową, zwężenie dróg żółciowych spowodowane urazem, niektóre infekcje, wrodzone wady anatomiczne dróg żółciowych czy choroby nowotworowe.
Przeczytaj też o:
>> Przyczyny, rodzaje i diagnostyka żółtaczek
>> Autoimmunologiczne zapalenie wątroby – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Czy można samodzielnie obniżyć lub podwyższyć stężenie kwasów żółciowych?
Można podjąć kroki, które zmniejszą ryzyko wystąpienia chorób powodujących podwyższenie stężenia kwasów żółciowych. Należy do nich m.in. marskość wątroby, której ryzyko można zmniejszyć poprzez unikanie picia alkoholu, zdrową dietę, szczepienia przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby czy regularną aktywność fizyczną.
Oznaczenie kwasów żółciowych pozwala ocenić funkcjonowanie wątroby i wysnuć podejrzenie obecności cholestazy wątrobowej. Zarówno zbyt niski, jak i wysoki poziom tych kwasów może być niepokojącym sygnałem, który może świadczyć np. o zastoju żółci. W związku z tym warto skonsultować go z lekarzem, który zajmie się interpretacją wyników kwasów żółciowych i zleci dalsze badania w razie konieczności.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- https://sklep.alablaboratoria.pl/badanie/8082/kwasy_zolciowe_m53_?shop-location-provience=&shop-location-city-all=&shop-location-city=&shop-location-punkt-all=&punkty_id=&p_id=10524&tab= (dostęp: 13.10.2024).
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/134581,kwasy-zolciowe (dostęp: 13.10.2024).
- https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50948,watroba-gdzie-sie-znajduje-budowa-funkcje (dostęp: 13.10.2024).
