Glukoza jest niezbędna do prawidłowego rozwoju płodu i zachowania homeostazy w organizmie przyszłej mamy. Jej zbyt niski lub zbyt wysoki poziom może prowadzić do różnego rodzaju komplikacji zdrowotnych. Aby zdiagnozować ewentualne zaburzenia gospodarki węglowodanowej, wszystkie ciężarne są kierowane na doustny test obciążenia glukozą (OGTT). Dowiedz się, kiedy wykonać krzywą cukrową w ciąży i jak przygotować się do badania.
Spis treści:
- Poziom glukozy we krwi, badanie OGTT i ciąża – jaka jest między nimi zależność?
- OGTT w ciąży – co to za badanie?
- Jak przygotować się do testu obciążenia glukozą w ciąży?
- Badanie krzywej cukrowej w ciąży: jak wygląda?
- Wynik krzywej cukrowej w ciąży: interpretacja wyników
Poziom glukozy we krwi, badanie OGTT i ciąża – jaka jest między nimi zależność?
Utrzymanie prawidłowego poziomu glukozy we krwi w ciąży jest niezwykle istotne. Glukoza jest głównym źródłem energii dla komórek nie tylko w organizmie przyszłej mamy, ale również u płodu.
- wspomaga utrzymanie homeostazy organizmu,
- wpływa na funkcjonowanie mózgu i funkcje poznawcze,
- reguluje łaknienie,
- wpływa na przebieg procesów fizjologicznych w organizmie.
W trakcie ciąży organizm kobiety przechodzi liczne zmiany hormonalne, które wpływają na wrażliwość tkanek na insulinę – hormon odpowiedzialny za regulację poziomu cukru we krwi. W prawidłowych warunkach insulinooporność jest kompensowana poprzez zwiększone wydzielanie insuliny. Jednak u niektórych ciężarnych jest ono niewystarczające, co skutkuje względnym niedoborem insuliny i utrzymywaniem się podwyższonego stężenia glukozy we krwi (hiperglikemii).
Hiperglikemia to poważny stan, który nieleczony może prowadzić do szeregu powikłań, takich jak m.in.:
- makrosomia płodu,
- obumarcie wewnątrzmaciczne płodu,
- wady wrodzone,
- urazy okołoporodowe,
- wielowodzie,
- stan przedrzucawkowy.
Dlatego tak ważne jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi w ciąży. Jednym z najistotniejszych badań jest OGTT, czyli doustny test obciążenia glukozą, popularnie zwany krzywą cukrową.
OGTT w ciąży – co to za badanie?
OGTT (ang. Oral Glucose Tolerance Test) to test diagnostyczny, który służy do oceny tego, jak organizm radzi sobie z metabolizmem glukozy. Polega na doustnym podaniu określonej dawki glukozy, a następnie kilkukrotnym pomiarze jej stężenia we krwi, z zachowaniem określonych odstępów czasu. Badanie jest szczególnie ważne dla przyszłych mam, ponieważ umożliwia wykrycie cukrzycy ciążowej, nawet jeśli poziom glukozy na czczo pozostaje w normie.
Krzywa cukrowa w ciąży: kiedy zrobić?
W prawidłowych warunkach badanie krzywej cukrowej w ciąży jest zalecane między 24. a 28. tygodniem. W tym okresie wzrasta ryzyko rozwoju insulinooporności, a hormony ciążowe mogą zaczynać blokować prawidłowe działanie insuliny.
Zdarza się, że konieczne jest wcześniejsze wykonanie testu obciążenia glukozą w ciąży. Badanie przeprowadza się niezwłocznie, jeżeli wyniki pomiaru stężenia glukozy na czczo są nieprawidłowe lub stwierdzony został przynajmniej jeden czynnik ryzyka cukrzycy ciążowej.
>> To może Cię zainteresować: Cukrzyca epidemią XXI wieku
Jak przygotować się do testu obciążenia glukozą w ciąży?
Aby wynik testu obciążenia glukozą w ciąży był prawidłowy, należy się do niego odpowiednio przygotować. Wskazane jest:
- zgłoszenie się na badanie na czczo (8-10 godzin od ostatniego posiłku),
- wykonanie badania w godzinach porannych,
- stosowanie diety o standardowej zawartości węglowodanów (przynajmniej 150 g/dobę) na minimum 3 dni przed badaniem oraz zachowanie normalnego poziomu aktywności fizycznej.
Bezpośrednio przed badaniem krwi ciężarna powinna odpocząć przez około 15 minut w pozycji siedzącej.
>> Przeczytaj także: Żywienie w ciąży – na co warto zwrócić uwagę?
Badanie krzywej cukrowej w ciąży: jak wygląda?
Badanie OGTT w ciąży składa się z kilku etapów:
- Oddanie próbki krwi w celu oceny stężenia glukozy na czczo.
- Wypicie w ciągu 5 minut roztworu 75 g glukozy rozpuszczonej w 250–300 ml wody.
- Pobranie krwi po upływie godziny od wypicia roztworu.
- Pobranie krwi po upływie 2 godzin od wypicia roztworu.
>> Sprawdź też: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży okiem ginekologa
O czym warto wiedzieć przed badaniem krzywej cukrowej w ciąży?
Przyszła mama powinna pamiętać, że w trakcie badania krzywej cukrowej nie może opuszczać placówki medycznej. Musi także przez cały czas pozostawać w spoczynku – w pozycji siedzącej.
Niektóre przyszłe mamy mogą mieć trudności z wypiciem roztworu glukozy, ponieważ jego smak może wywoływać nudności, a nawet wymioty. W aptekach dostępne są preparaty z dodatkiem aromatów, które ułatwiają ich spożycie.
Test obciążenia glukozą w ciąży nie może zostać wykonany, jeżeli ciężarna nie wypiła całego roztworu glukozy lub doszło do wymiotów. W takiej sytuacji konieczne jest zgłoszenie się do laboratorium w innym terminie.
To może Cię zainteresować:
>> Badania prenatalne – wszystko, co należy wiedzieć
Wynik krzywej cukrowej w ciąży: interpretacja wyników
Interpretacja wyników OGTT opiera się na poziomach glukozy zmierzonych na czczo oraz po spożyciu roztworu glukozy. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia przyjęte normy dla kobiet w ciąży są następujące:
- na czczo: poniżej 92 mg/dl (5,1 mmol/l),
- po 1 godzinie: poniżej 180 mg/dl (10 mmol/l),
- po 2 godzinach: poniżej 153 mg/dl (8,5 mmol/l).
Co oznacza wysoki wynik obciążenia glukozą w ciąży?
Jeżeli wynik jednego z pomiarów w ramach krzywej cukrowej przekracza normę, diagnozuje się cukrzycę ciążową. Stan ten wymaga leczenia pod okiem lekarza. W terapii stosuje się dietę i aktywność fizyczną, a w razie potrzeby również insulinoterapię.
>> Przeczytaj także: Jak obniżyć poziom cukru we krwi? Dieta cukrzycowa
Co oznacza niski wynik krzywej cukrowej w ciąży?
Test doustnego obciążenia glukozą w ciąży służy do wykrycia hiperglikemii. Jeżeli zostały stwierdzone zbyt niskie wartości glukozy, należy monitorować jej poziom (np. przy pomocy glukometru w domu), a wyniki i dalsze postępowanie omówić z lekarzem.
Niezdiagnozowana cukrzyca ciążowa może prowadzić do powikłań, takich jak makrosomia czy wady wrodzone. Dlatego jednym z obowiązkowych badań wykonywanych w ciąży jest doustny test obciążenia glukozą (krzywa cukrowa). Wykonuje się go między 24. a 28. tygodniem ciąży. Wynik powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem, a ewentualne nieprawidłowości odpowiednio leczone.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- N. Białoń i in., Mózgowy metabolizm glukozy i wybranych jej transporterów w chorobach neurodegeneracyjnych, Postępy Biochemii 2022, t. 16, nr 4
- K. Cypryk, Cukrzyca ciążowa – rozpoznawanie i leczenie, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2016, t. 1, nr 2, s. 41–44
- https://www.mp.pl/cukrzyca/cukrzyca/inne/66438,cukrzyca-u-kobiet-w-ciazy (dostęp 06.11.2024)
- Ewa Wender Ożegowska i in., Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, t. 2, nr 5, s. 215–229
