Kolka wątrobowa (żółciowa): objawy, przyczyny, diagnostyka i postępowanie

Kamica pęcherzyka żółciowego to stosunkowo częste zjawisko, które może skutkować wystąpieniem kolki żółciowej. Jakie są objawy kolki żółciowej? Z czego wynika pojawienie się dolegliwości bólowych w przebiegu tej jednostki chorobowej? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się czym jest kolka żółciowa i co robić w razie jej wystąpienia.

Spis treści:

1. Czym jest kolka żółciowa?
   • U kogo może wystąpić kolka żółciowa?
2. Kolka żółciowa: objawy
3. Kolka wątrobowa: przyczyny dolegliwości
   • Co może powodować wystąpienie kolki żółciowej?
4. Kolka wątrobowa: jak lekarz stawia diagnozę dolegliwości?
5. Kolka żółciowa: co robić, gdy pojawią się objawy?
6. Jak uniknąć wystąpienia kolki wątrobowej?

Czym jest kolka żółciowa?

Kolką żółciową nazywamy pojawienie się napadowych dolegliwości bólowych w obrębie jamy brzusznej, które związane są z obecnością kamieni żółciowych w obrębie przewodu pęcherzykowego. Jest to stosunkowo częsta przypadłość, z jaką pacjenci pojawiają się na izbach przyjęć oraz w gabinetach lekarza rodzinnego.

Kolka żółciowa o klasycznym przebiegu ma charakter nawrotowy, co oznacza, że dolegliwości mogą nawracać w różnym odstępie czasu (co kilka dni lub nawet co kilka miesięcy).

Jak już wspomniano, kolka żółciowa jest konsekwencją kamicy pęcherzyka żółciowego. Warto wiedzieć, że sama kamica pęcherzykowa przez długi czas może przyjmować postać bezobjawową. Szacuje się, że przypadłość ta nawet u 80% pacjentów nigdy nie spowoduje pojawienia dolegliwości w postaci kolki żółciowej. Dane statystyczne donoszą, że ryzyko przejścia bezobjawowej kamicy w jej postać objawową wynosi około 2% w ciągu 5 lat.

>> Przeczytaj: Kamica żółciowa u dzieci i młodzieży – kazuistyka czy realny problem?

U kogo może wystąpić kolka żółciowa?

Kolka wątrobowa może pojawić się u każdego pacjenta, jednak istnieją pewne czynniki ryzyka, które zwiększają ryzyko pojawienia się tej dolegliwości. Zalicza się do nich przede wszystkim:

• płeć żeńską,
• liczne ciąże w wywiadzie,
• predyspozycję genetyczną do kamicy,
• nadwagę i otyłość,
• wysokie stężenie trójglicerydów we krwi,
• przyjmowanie niektórych leków, w tym doustnych środków antykoncepcyjnych, zawierających estrogeny,
• stan po niektórych zabiegach w obrębie jamy brzusznej (na przykład po resekcji żołądka),
• mukowiscydozę,
• infekcje w obrębie dróg żółciowych,
• niską aktywność fizyczną,
• głodzenie się,
• utratę masy ciała w szybkim tempie,
• choroby metaboliczne, w tym cukrzycę.

Kolka żółciowa: objawy

Najważniejszym objawem kolki żółciowej jest napadowy ból brzucha, który cechuje się:

• nagłym pojawianiem się,
• lokalizacją w okolicy podżebrowej prawej lub w obrębie nadbrzusza środkowego,
• promieniowaniem najczęściej pod prawą łopatkę i do pleców,
• czasem trwania przekraczającym 30 minut, jednak trwającym mniej niż 5 godzin,
• pojawianiem się po błędzie dietetycznym, np. spożyciu tłustego pokarmu.

Utrzymywanie się dolegliwości bólowych w obrębie brzucha powyżej 5 godzin świadczy, że jego przyczyną jest raczej inna przypadłość (głównie ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i dróg żółciowych lub ostre zapalenie trzustki). Należy pomyśleć o tych rozpoznaniach szczególnie, gdy objawom bólowym towarzyszą dreszcze i gorączka.

Inne dolegliwości, które mogą pojawić się w przebiegu kolki żółciowej to:

• zgaga,
• nudności i wymioty,
• wzdęcia.

>> To może Cię zainteresować: Ból brzucha z prawej strony – co może oznaczać? Jakie mogą być przyczyny?

Kolka wątrobowa: przyczyny dolegliwości

Ból w przebiegu kolki żółciowej wynika z zablokowania przewodu pęcherzykowego przez złóg (kamień żółciowy). Przewód pęcherzykowy odpowiada za odprowadzanie żółci z pęcherzyka żółciowego. W sytuacji zamknięcia tego przewodu przez kamień żółciowy, dochodzi w jego obrębie do wzrostu ciśnienia, co z kolei skutkuje pojawieniem się dolegliwości bólowych.

Kolka wątrobowa jest więc konsekwencją kamicy pęcherzykowej, a więc obecności złogów w pęcherzyku żółciowym, które mogą przesuwać się do przewodu pęcherzykowego oraz dalszych części dróg żółciowych. Kamienie żółciowe to nierozpuszczalne złogi, które wytrącają się z substancji, znajdujących się w żółci. Złogi te utworzone są typowo z substancji takich jak:

• cholesterol,
• niektóre białka,
• barwniki żółciowe – głównie bilirubina,
• jony nieorganiczne (np. wapniowe).

Zobacz także:

>> Cholesterol HDL – co to jest dobry cholesterol i co zrobić, gdy jego poziom jest za niski?

>> Cholesterol LDL – co to jest? Przyczyny podwyższonego cholesterolu, badania i redukcja

Co może powodować wystąpienie kolki żółciowej?

Pewne czynniki mogą zwiększać ryzyko napadów kolki żółciowej. Najważniejszym z nich jest tak zwany błąd dietetyczny, polegający na spożyciu obfitego i tłustego posiłku, o dużej zawartości nasyconych kwasów tłuszczowych. Z czego to wynika? Posiłek z dużą zawartością tłuszczów pobudza wydzielanie żółci przez pęcherzyk żółciowy i predysponuje do jego skurczu, co może wywołać objawy kolki żółciowej.

Kolka wątrobowa: jak lekarz stawia diagnozę dolegliwości?

Podstawą w diagnostyce kolki żółciowej jest dokładnie przeprowadzony wywiad oraz badanie przedmiotowe. Badając chorego, lekarz może zidentyfikować takie odchylenia w badaniu przedmiotowym jak:

• bolesność palpacyjna w obrębie prawego podżebrza,
• obecność objawu Chełmońskiego – a więc pojawianie się bólu podczas wstrząsaniu okolicy podżebrowej prawej,
• obecność objawu Murphy’ego – jest on wywoływany w pozycji leżącej, kiedy to lekarz układa swoją dłoń w rzucie pęcherzyka żółciowego i nakazuje pacjentowi wzięcie głębokiego wdechu. Jeżeli w czasie wdechu pojawia się ból, to może to świadczyć o kolce żółciowej, ale także o ostrym zapaleniu pęcherzyka żółciowego.

W diagnostyce kolki żółciowej i kamicy pęcherzyka żółciowego najważniejszą rolę odgrywa badanie ultrasonograficzne (badanie USG). Pozwala ono na stwierdzenie obecności kamieni żółciowych oraz na ocenę budowy pęcherzyka żółciowego.

Badania laboratoryjne pozwalają natomiast na różnicowanie niepowikłanej kolki żółciowej ze stanami klinicznymi takimi jak na przykład zapalenie pęcherzyka żółciowego, czy ostre zapalenie trzustki. W tym celu wykonuje się takie oznaczenia laboratoryjne jak:

• stężenie białka CRP,
• morfologia krwi obwodowej,
• stężenie bilirubiny,
• aktywność aminotransferaz (ALT, AST), GGTP i fosfatazy zasadowej,
• stężenie enzymów trzustkowych – lipazy i amylazy.

>> Sprawdź też: Amylaza – co oznacza niski i wysoki poziom? Wartości referencyjne

Kolka żółciowa: co robić, gdy pojawią się objawy?

W przypadku pojawienia się dolegliwości mogących sugerować kolkę żółciową konieczny jest pilny kontakt z lekarzem.

W leczeniu kolki żółciowej wykorzystuje się przede wszystkim takie substancje i procedury jak:

• leki przeciwbólowe – w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne, paracetamol, a w razie silniejszych dolegliwości również wybrane opioidy. Należy w tym miejscu zaznaczyć, że przeciwwskazane jest stosowanie morfiny, ponieważ powoduje ona skurcz zwieracza Oddiego, co utrudnia odpływ żółci do dwunastnicy i może nasilić tym samym objawy,
• leki rozkurczowe – takie jak drotaweryna czy papaweryna,
• leczenie operacyjne – a więc usunięcie pęcherzyka żółciowego (cholecystektomia). Leczeniem z wyboru w tym przypadku jest cholecystektomia laparoskopowa, a więc zabieg potocznie mówiąc, bez rozcinania powłok brzusznych.

Jak uniknąć wystąpienia kolki wątrobowej?

Jak można zapobiegać wystąpieniu kolki żółciowej? Warto wprowadzić kilka modyfikacji dotyczących zdrowia i stylu życia, a przede wszystkim:

• odpowiedniej diety – w przypadku kolki żółciowej zaleca się stosowanie diety niskotłuszczowej, o dużej zawartości błonnika,
• utrzymywanie prawidłowej masy ciała,
• wprowadzenie regularnej, dopasowanej do możliwości aktywności fizycznej,
• odpowiednie leczenie towarzyszącej hipercholesterolemii (czyli podwyższonego stężenia cholesterolu we krwi).

Kolka żółciowa to klinicznie objawowa manifestacja kamicy pęcherzyka żółciowego. Symptomy kliniczne tej przypadłości obejmują występowanie napadowego bólu brzucha o dość typowych cechach. Diagnostyka kolki żółciowej obejmuje przede wszystkim dokładnie przeprowadzony wywiad i badanie przedmiotowe, a także badania obrazowe (USG brzucha) i w razie potrzeby również badania laboratoryjne. Jeżeli występują u nas objawy mogące sugerować kolkę żółciową, należy wówczas pilnie skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia

1. A. Szczeklik i inni, Kamica pęcherzyka żółciowego, Choroby Wewnętrzne, Medycyna Praktyczna, Kraków 2018/2019,
2. A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
3. E. Nowakowska-Duława, A. Nowak, Kamica żółciowa i zapalenie dróg żółciowych, Wielka Interna – Gastroenterologia, Wydawnictwo Medical Tribune, Warszawa 2011.