Kiedy podejrzewać infekcję pasożytniczą u dziecka?

Spis treści

1. Jakie są najczęstsze infekcje pasożytnicze w naszej szerokości geograficznej?
2. Jakie są objawy poszczególnych zakażeń pasożytniczych?
3. Jak są rozpoznawane najczęstsze choroby pasożytnicze?
4. Jakie są opcje leczenia chorób pasożytniczych?
5. Ważna uwaga

Terminy „pasożyty” czy „infekcje pasożytnicze” są z jednej strony realnie istniejącym problemem medycznym, z drugiej – z uwagi na niską świadomość i wiedzę wśród społeczeństwa – stanowią ogromne pole dla działalności różnej maści szarlatanerii. Jakie są najczęstsze infekcje pasożytnicze u dzieci? Kiedy je podejrzewać? Jakie są opcje diagnostyczne? Czy leczenie jest skomplikowane? Odpowiedzi znajdują się w poniższym artykule.

Jakie są najczęstsze infekcje pasożytnicze w naszej szerokości geograficznej?

Globalnie organizmy pasożytnicze stanowią bardzo duże wyzwanie dla zdrowia publicznego; w krajach zachodnich, z uwagi na klimat, wysoki poziom opieki zdrowotnej i higieny problem jest o wiele mniejszy, jednak obecny. Zakażenie może wystąpić u dzieci w każdym wieku. Niemowlęta i małe dzieci przebywające w żłobkach, przedszkolach i innych podobnych placówkach są narażone na ryzyko wystąpienia giardiozy (zwanej także lambliozą), która powoduje biegunkę i rozprzestrzenia się poprzez zanieczyszczony kał. Zakażenie owsikami występuje głównie u dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Zarówno dzieci w wieku przedszkolnym, jak i szkolnym mogą zostać zarażone wszami głowowymi lub świerzbem, które przenoszą się w wyniku bliskiego kontaktu międzyludzkiego. Źródłem zakażenia mogą być także zwierzęta domowe, przenoszące toksokarozę (pies, kot) i toksoplazmozę (głównie kot, choć najczęściej do zakażenia dochodzi przez spożywanie mięsa zwierząt będących żywicielami pośrednimi). Zdecydowanie rzadziej, bo w sumie w kilkuset przypadkach rocznie w Polsce, rozpoznawane są wągrzyca, bąblowica, glistnica (więcej przeczytasz TUTAJ) i tasiemczyca, choć to głównie te dwie ostatnie są kojarzone jako powszechne parazytozy.

Jakie są objawy poszczególnych zakażeń pasożytniczych?

W przypadku najczęściej występującej w Polsce owsicy przebieg jest bezobjawowy lub skąpoobjawowy. W długotrwałej chorobie występuje brak łaknienia, bladość, cienie pod oczami, upośledzony rozwój dziecka, nadpobudliwość oraz z uwagi na świąd odbytu (głównie w nocy) miejscowy stan zapalny.

>> Więcej informacji na temat owsicy znajdziesz TUTAJ.

Gdy u dziecka występuje ból brzucha, tłuszczowa biegunka (szczególnie przewlekające się), objawy alergiczne (zwłaszcza) współistniejące z niedokrwistością i/lub żółtaczką zawsze należy wykluczyć giardiozę, dotykającą nawet do 10% naszej populacji.

>> Więcej informacji na temat giardiozy (lambliozy) znajdziesz TUTAJ.

Objawy świerzbu z kolei to występowanie różowych grudek, niewielkich pęcherzyków i przeczosów z widocznymi na naskórku charakterystycznymi korytarzami; najczęstsza lokalizacja zmian to okolica dołów pachowych i pachwinowych, piersi, pasa, pępka, a także między palcami rąk, w okolicach nadgarstków i kostek, pośladków i narządów płciowych.

Wszawica najczęściej ujawnia się jako silny świąd owłosionej skóry głowy, na której widoczne są zadrapania, a z czasem wtórnie zmiany ropne.

Spektrum objawów rzadkich parazytoz jest bardzo szerokie, a dla popularnych (choć, jak wspomniano, rzadkich) należą bóle brzucha, osłabienie i upośledzony przyrost masy ciała i wzrostu.

Jak są rozpoznawane najczęstsze choroby pasożytnicze?

Choroby takie jak wszawica i świerzb nie wymagają skomplikowanej diagnostyki, a rozpoznanie opiera się o zebranie szczegółowego wywiadu i badanie przedmiotowe. Podobnie jest w przypadku owsicy, jednak w tym przypadku postępowanie można uzupełnić o test z taśmą celofanową, podczas którego na okolicę odbytu nakłada się materiał przypominający taśmę klejącą, a następnie bada się go pod mikroskopem. Badanie kału nie jest tu rekomendowane, chyba że w ramach diagnostyki różnicowej.

Szersze postępowanie obejmuje podejrzenie giardiozy, gdzie wykonuje się badania parazytologiczne i testy serologiczne z kału, a w sytuacjach wątpliwych dodatkowo badanie parazytologiczne treści z dwunastnicy lub wycinka błony śluzowej jelita (te wymagają jednak badania endoskopowego).

Potwierdzeniem glistnicy jest znalezienie w kale jaj glisty ludzkiej (badanie trudne, niekiedy jedno nie jest wystarczające), z kolei tasiemczyce rozpoznaje się przy trzykrotnym parazytologicznym badaniu kału oraz weryfikacji wydalonych członów. Pasożyty bytujące w przewodzie pokarmowym zawsze stwarzają ryzyko niedoborów, stąd jako najczęściej zalecane badania pomocnicze podaje się morfologię z rozmazem, ferrytynę, żelazo, a dodatkowo w przypadku wspomnianej giardiozy aminotransferazy, gammaglutamylotranspeptydazę (GGTP) i bilirubinę.

Jakie są opcje leczenia chorób pasożytniczych?

Pasożyty bytujące na skórze są stosunkowo łatwe do wyleczenia, należy jednak pamiętać o reżimie higienicznym; leczenie świerzbu i wszawicy opiera się na łatwych w stosowaniu preparatów z permetryną i benzoesanem benzylu. Leczenie owsicy jest proste, opiera się na jednorazowej dawce 400 mg albendazolu (powtórka po 2 tygodniach) lub mebendazol w dawce 100 mg w tym samym schemacie; bez recepty dostępny jest także pyrantel, stosuje się dawkę 11 mg/kg do maksymalnie 1 g, także podawane w odstępie 2 tygodni. Leczeniem pierwszego rzutu giardiozy pozostaje metronidazol, typowe dawkowanie wynosi 250 do 500 mg 3 razy dziennie przez 5 do 10 dni.

Ważna uwaga

W zajmujących się tzw. medycyną alternatywną (a uściślając: nienaukową) ośrodkach często oferowane jest badanie biorezonansu, mające rzekomo potencjał do wykrywania licznych schorzeń, w tym pasożytniczych. O ile nie ma dowodów na niebezpieczeństwo związane z samym badaniem, to należy pamiętać, że nie jest to metoda o zweryfikowanym naukowo mechanizmie i skuteczności diagnostycznej. Wobec tego poddanie się biorezonansowi nie wnosi żadnych danych co do stanu zdrowia, a jego wyniki nie są uznawane za diagnostyczne.

Piśmiennictwo

1. https://www.cdc.gov/parasites/children.html
2. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8007207/
3. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5814977/
4. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK536974/
5. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK513239/
6. https://podyplomie.pl/pediatria/12173,najczestsze-zarazenia-pasozytnicze-w-polsce
7. https://www.apteka-melissa.pl/blog/artykul/biorezonans-fakty-mity-i-kontrowersje,1314.html