Ciąża to wyjątkowy czas w życiu kobiety, który wymaga szczególnej troski o zdrowie zarówno przyszłej mamy, jak i rozwijającego się dziecka. Regularne wykonywanie badań, w tym analiza moczu, są niezbędne, aby w porę wykryć wszelkie nieprawidłowości. Jednym z wyników, który może wzbudzać niepokój, jest obecność ketonów w moczu. Sprawdź, co oznaczają ketony w moczu w ciąży i czy stanowią zagrożenie.
Spis treści:
- Przyczyny obecności ketonów w moczu w ciąży
- Ketony w moczu w ciąży przy cukrzycy
- Co oznaczają ketony w moczu w ciąży?
- Czy ketony w moczu w ciąży mają wpływ na dziecko?
- Normy ketonów w moczu w ciąży
- Ketony w moczu u ciężarnej – jakie badania wykonać?
Przyczyny obecności ketonów w moczu w ciąży
Ciała ketonowe to substancje, które powstają w organizmie (głównie w wątrobie) podczas rozkładu tłuszczów. W warunkach fizjologicznych komórki ludzkiego organizmu korzystają z glukozy jako głównego źródła energii. Jednak kiedy jej brakuje, np. podczas długotrwałego głodu, chorób lub w okresach zwiększonego zapotrzebowania energetycznego, niektóre komórki (mięśni, nerek, serca, czy mózgu) mogą wykorzystywać ketony jako materiał energetyczny.
Wyróżniamy 3 rodzaje ciał ketonowych:
- kwas β-hydroksymasłowy,
- aceton,
- kwas acetooctowy.
Ciała ketonowe w moczu oznaczane są przy pomocy testów paskowych podczas badania ogólnego moczu. Ta metoda umożliwia wykrycie kwasu acetooctowego.
Obecność ketonów w moczu w ciąży może mieć różne przyczyny:
- niewłaściwa dieta niedostarczająca odpowiedniej ilości energii,
- ograniczenie spożycia węglowodanów,
- utrzymywanie zbyt długich przerw między posiłkami (szczególnie przerwa nocna),
- intensywna aktywność fizyczna,
- wymioty,
- infekcje,
- powikłanie cukrzycy (ciążowej lub istniejącej przed ciążą).
Należy mieć na uwadze, że proces ketogenezy zachodzi szybciej u ciężarnych niż u kobiet, które nie są w ciąży.
>> To może Cię zainteresować: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa
Ketony w moczu w ciąży przy cukrzycy
Cukrzyca to jedna z częstszych przyczyn ketonurii, czyli obecności ketonów w moczu u ciężarnej. Choroba może rozwinąć się w ciąży na skutek wielu zmian zachodzących w organizmie matki. Nasilenie zjawiska insulinooporności przez hormony ciążowe (m.in. progesteron, laktogen łożyskowy, estrogen) powoduje zwiększone zapotrzebowanie na insulinę. Jeżeli hormon ten nie jest wydzielany w odpowiedniej ilości, dochodzi do hiperglikemii.
Przy niedoborze insuliny organizm nie korzysta z glukozy jako źródła energii. Zamiast tego zaczyna spalać tłuszcze, czego efektem jest wzrost poziomu ciał ketonowych.
Również niewyrównana cukrzyca typu 1 lub 2 wykryta przed ciążą może powodować ketonurię. W przypadku takich pacjentek ciąża jest ważnym czynnikiem ryzyka kwasicy ketonowej. Hiperglikemia może doprowadzić do niej szybciej niż u pacjentek niebędących w ciąży z powodu nasilonej glukoneogenezy i lipolizy.
Co oznaczają ketony w moczu w ciąży?
Obecność ketonów w moczu u ciężarnych oznacza, że z jakiegoś powodu organizm wykorzystuje tłuszcze jako alternatywne źródło energii. W wielu przypadkach może to być krótkotrwała reakcja na brak jedzenia (np. po nocy, kiedy przerwa między posiłkami trwała dłużej niż 8 godzin), wymioty (powodujące wydalanie w szybkim czasie składników odżywczych) lub zbyt intensywny wysiłek fizyczny.
Należy także pamiętać, że w ciąży istnieje zjawisko “przyspieszonego głodzenia”. Jest ono spowodowane względnym niedoborem glukozy w organizmie matki na skutek pobierania jej przez płód. Wówczas energia pozyskiwana jest z alternatywnych źródeł – tkanki tłuszczowej i białek.
Czy ketony w moczu u ciężarnej są powodem do niepokoju?
Pojedyncze wykrycie niewielkiej ilości ketonów w moczu w ciąży nie musi być powodem do niepokoju. Jeżeli jednak są obecne przez dłuższy czas lub ich stężenie jest duże, należy zawsze skonsultować się z lekarzem. Najgroźniejszym powikłaniem jest kwasica ketonowa, która zagraża zdrowiu matki i dziecka.
Czy ketony w moczu w ciąży mają wpływ na dziecko?
Obecność ketonów w moczu ciężarnej może mieć wpływ na zdrowie dziecka, szczególnie jeśli występują one w dużych ilościach i przez dłuższy czas. Nierozpoznana lub nieleczona cukrzyca może prowadzić do powikłań, takich jak m.in. obumarcie wewnątrzmaciczne płodu, makrosomia płodu czy wady wrodzone.
Normy ketonów w moczu w ciąży
Testy paskowe stosowane w diagnostyce wykrywają ciała ketonowe w moczu, jeżeli ich stężenie jest wyższe niż fizjologiczne. Zatem w prawidłowej próbce nie powinny one występować w ogóle.
Ketony w moczu u ciężarnej – jakie badania wykonać?
Obecność ketonów w moczu w ciąży wymaga dalszej diagnostyki. Wskazane jest powtórzenie badania ogólnego moczu, a także pomiar stężenia glukozy na czczo. Konieczne może być także wykonanie innych badań – m.in. poziomu kreatyniny i mocznika, stężenia elektrolitów i ciał ketonowych w surowicy, morfologii krwi obwodowej, gazometrii krwi tętniczej.
Standardowym testem stosowanym w diagnostyce cukrzycy ciążowej jest doustny test obciążenia glukozą (potocznie zwany krzywą cukrową). Wykonuje się go między 24. a 28. tygodniem ciąży lub wcześniej, jeżeli istnieją do tego wskazania.
Obecność ketonów w moczu w ciąży może być efektem chwilowego niedoboru energii lub wynikać z poważniejszych zaburzeń metabolicznych, takich jak cukrzyca ciążowa. Wykrycie ketonurii wymaga konsultacji z lekarzem oraz dalszej diagnostyki, a w razie potrzeby wdrożenia odpowiednich działań terapeutycznych. Każda przyszła mama powinna regularnie zgłaszać się na badania z krwi i moczu.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.8.4.21. (dostęp 08.11.2024)
- A. Barbachowska i in., Czego możemy się dowiedzieć z wyniku badania ciał ketonowych w moczu, Medycyna po Dyplomie 2023, nr 1
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.168.4.2. (dostęp 08.11.2024)
- https://www.mp.pl/insulinoterapia/ekspert/zdaniem-eksperta/337978,ketony-w-moczu-u-osoby-chorej-na-cukrzyce-typu-2-z-dobrze-wyrownana-glikemia-stosujacej-isglt-2 (dostęp 08.11.2024)
- K. Czajkowski, Stany zagrożenia matki związane z gospodarką węglowodanową, Diabetologia po Dyplomie 2015, nr 1
