Stolec może przybierać różne kolory i konsystencje w zależności od diety, stylu życia i stanu zdrowia. Zmiany w zabarwieniu kału mogą być alarmującym sygnałem, który sugeruje problemy zdrowotne. Jasny stolec najczęściej wskazuje na zaburzenia pracy wątroby, woreczka żółciowego lub trzustki. Ale nie tylko. Dowiedz się, co oznacza jasny stolec, kiedy warto zgłosić się do lekarza i jakie badania wykonać.
Spis treści:
- Jak wygląda jasny stolec?
- Jasnobrązowy stolec – jakie mogą być przyczyny?
- Kiedy jasny stolec może być objawem choroby?
- Jasny kolor stolca – diagnostyka i leczenie
Jak wygląda jasny stolec?
Zmieniony kolor kału jest łatwo zauważalny. Jako jasny stolec definiowana jest masa kałowa, której barwa waha się od jasnobrązowego, żółtawego, jasnobeżowego – aż do białego. Zabarwienie zależy głównie od przyczyny oraz stopnia nasilenia problemu. Często zdarza się, że poza kolorem zmienia się również konsystencja. Jasny stolec może być miękki, luźny, lśniący, trudny do spłukania, mieć widoczne niestrawione resztki pokarmowe. Niekiedy ma cuchnący zapach.
| Warto wiedzieć: Prawidłowy stolec powinien mieć kolor brązowy, który wynika z obecności bilirubiny. Ponadto ma półmiękką konsystencję i zazwyczaj nie są w nim widoczne niestrawione resztki pokarmowe. |
Jasnobrązowy stolec – jakie mogą być przyczyny?
Przyczyny jasnego stolca są różnorodne – od zmian w diecie po poważne choroby wymagające niezwłocznej interwencji medycznej. Zmianę zabarwienia kału obserwuje się m.in. przy zaburzeniach pracy wątroby, dróg żółciowych, trzustki i jelit, chorobach metabolicznych, infekcjach lub zaburzeniach trawienia i wchłaniania. Na kolor stolca mogą wpływać także niektóre leki oraz środki kontrastowe stosowane w diagnostyce radiologicznej.
Przeczytaj też: Czarny stolec, smolisty stolec – przyczyny, diagnostyka, postępowanie
Jasny stolec u dziecka
Jasny stolec u dziecka nie zawsze musi poważnym sygnałem ostrzegawczym – szczególnie u niemowląt karmionych piersią. W ich przypadku kał przyjmuje jasnożółty kolor i jest papkowaty. Niepokój powinny wzbudzić inne barwy stolca, zmiana konsystencji oraz objawy towarzyszące.
Zmiana zabarwienia kału na jasnoszarą może wskazywać na atrezję dróg żółciowych. Jest to wada wrodzona polegająca na zarośnięciu dróg żółciowych, co utrudnia przepływ żółci.
Jasny stolec u dziecka obserwuje się także przy mukowiscydozie. Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, w przebiegu której dochodzi do zaburzeń wydzielania śluzu przez komórki wydzielnicze – szczególnie układu oddechowego i pokarmowego. Stolce są jasne, lśniące, półpłynne, obfite i cuchnące.
Jasny kał u dzieci może być także wynikiem celiakii – choroby autoimmunologicznej, w której spożycie glutenu uszkadza jelito cienkie. Zmianę zabarwienia stolca obserwuje się czasami także przy zakażeniu Helicobakter pylori czy infekcjach wirusowych.
Jasny stolec u dorosłego
Jasny stolec u osoby dorosłej najczęściej wskazuje na choroby wątroby i dróg żółciowych. Do odbarwienia dochodzi, gdy żółć wytwarzana w wątrobie nie przedostaje się do światła przewodu pokarmowego. Wówczas w kale nie są obecne produkty przemiany bilirubiny, które nadają mu prawidłowy kolor.
Stan, w którym przepływ żółci z wątroby jest zablokowany określa się mianem cholestazy. Jej przyczyny to m.in.:
- niealkoholowa choroba stłuszczeniowa wątroby,
- przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C,
- zapalenie dróg żółciowych,
- toksyczne uszkodzenie wątroby,
- kamica żółciowa i ostre zapalenie dróg żółciowych.
Jasny stolec u osoby dorosłej może być niekiedy objawem m.in. zaburzeń wchłaniania tłuszczów, zespołu jelita drażliwego, zapalenia lub raka trzustki.
To może Cię zainteresować: Biegunka tłuszczowa – przyczyny, objawy, leczenie. Jak wygląda stolec tłuszczowy?
Kiedy jasny stolec może być objawem choroby?
Sporadycznie występujące zmiany zabarwienia stolca nie powinny stanowić podstaw do niepokoju. Konieczne jest obserwowanie organizmu pod kątem czasu trwania objawu i towarzyszących mu dolegliwości. Jasny kał może być objawem choroby, jeżeli:
- utrzymuje się od dłuższego czasu,
- często nawraca,
- towarzyszą mu objawy dodatkowe (np. zaburzenia pracy układu pokarmowego, trudności z oddawaniem stolca, zmiana zabarwienia skóry, bóle brzucha),
- poza kolorem zmieniły się także inne cechy stolca (np. konsystencja).
Nie należy zwlekać z konsultacją lekarską. Im szybciej zostanie rozpoznana przyczyna jasnego stolca i wdrożone leczenie, tym mniejsze ryzyko powikłań.
To może Cię zainteresować: Biegunka podróżnych
Jasny kolor stolca – diagnostyka i leczenie
Każdy niepokojący wygląd stolca należy skonsultować z lekarzem pierwszego kontaktu lub gastroenterologiem. Wskazane jest rozpoczęcie diagnostyki, która pozwoli ustalić przyczyny jasnego koloru stolca, a w razie potrzeby rozpoczęcie odpowiedniego leczenia.
Jasnobrązowy stolec – jakie badania wykonać?
Diagnostyka przyczyny jasnego stolca rozpoczyna się od dokładnego wywiadu medycznego i badania fizykalnego (palpacja brzucha). Lekarz zbiera szczegółowe informacje o objawach, czasie ich trwania, historii chorób oraz stylu życia pacjenta. Następnie zleca dodatkowe testy. Badania zlecane przy jasnym kale to m.in.:
- testy laboratoryjne krwi (głównie poziom bilirubiny, fosfatazy alkalicznej, aminotransferaz, GGTP, kwasów żółciowych),
- badanie kału,
- badania obrazowe (np. USG, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny).
Wyniki badań zleconych w celu ustalenia przyczyny jasnego stolca zawsze powinien interpretować lekarz.
Przeczytaj także: Posiew kału – czemu służy badanie i jak interpretować wyniki?
Jasny kał – kiedy udać się do lekarza?
Jasny kolor stolca należy niezwłocznie skonsultować z lekarzem, jeżeli towarzyszą mu inne niepokojące objawy. Szczególną uwagę powinny zwrócić:
- ból brzucha,
- żółtaczka (zażółcenie skóry i białkówek oczu),
- nudności i wymioty,
- biegunka,
- brak apetytu,
- niezamierzony spadek masy ciała,
- ciemny kolor moczu.
Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec poważnym powikłaniom zdrowotnym. Terapia zależy od przyczyny jasnego stolca.
Zobacz też: Zaparcie czynnościowe – problem współczesnych czasów
Jasny kolor stolca występujący sporadycznie nie powinien stanowić powodu do niepokoju. Konsultacji lekarskiej i wdrożenia szczegółowej diagnostyki wymaga zmiana zabarwienia kału, której towarzyszą objawy dodatkowe – np. bóle brzucha, brak apetytu, nudności, spadek masy ciała. Może to świadczyć o chorobach, które wymagają niezwłocznego rozpoczęcia leczenia.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- M. Wiercińska, Stolec – zmieniony wygląd: jasny, luźny, ołówkowaty i inne, https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50658,stolec-zmieniony-wyglad (dostęp 04.07.2024)
- K. Prudlak i in., Badanie kału w diagnostyce klinicznej, Laboratorium Medyczne, 4/2018, s. 42–47
- B. Iwańczak, T. Pytrus, Wady wrodzone dróg żółciowych u dzieci, https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/ukladpokarmowy/50826,wady-wrodzone-drog-zolciowych-u-dzieci (dostęp 04.07.2024)
- J. Lange, H. Marczak, Mukowiscydoza (zwłóknienie torbielowate), https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/genetyka/151740,mukowiscydoza-zwloknienie-torbielowate (dostęp 04.07.2024)
- M. Hartleb i in., Choroby cholestatyczne u dorosłych. Wytyczne postępowania Sekcji Hepatologicznej Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (PTG-E), Gastroenterologia Praktyczna 2/2018, s. 5–32
