Hemoliza to proces rozpadu czerwonych krwinek. Może mieć niekiedy charakter patologiczny. W artykule omawiamy, czym dokładnie jest hemoliza, jakie są jej objawy, przyczyny i metody diagnostyki. Dowiesz się również, czy hemoliza jest groźna i jak przebiega jej leczenie.
Spis treści:
- Hemoliza – co to jest?
- Diagnostyka hemolizy krwi
- Hemoliza: przyczyny przedwczesnego rozpadu czerwonych krwinek
- Hemoliza: objawy
- Leczenie przyczyn hemolizy: czy można zatrzymać przedwczesny rozpad erytrocytów?
Hemoliza – co to jest?
Hemoliza to proces rozpadu czerwonych krwinek (erytrocytów), prowadzący do uwolnienia hemoglobiny do osocza krwi. Fizjologicznie erytrocyty kończą swój cykl życia po około 120 dniach i są usuwane głównie w śledzionie, a w mniejszym stopniu w wątrobie. Proces ten umożliwia organizmowi odzyskanie składników komórkowych i utrzymanie równowagi hematologicznej.
Hemoliza może mieć również charakter patologiczny, prowadząc do poważnych zaburzeń wymagających diagnostyki i leczenia.
Czy hemoliza to nowotwór?
Nie, hemoliza nie jest nowotworem. To stan związany z uszkodzeniem lub zniszczeniem erytrocytów, który może być efektem infekcji, chorób autoimmunologicznych, zatrucia lub niektórych leków. Niemniej jednak, niektóre nowotwory, np. białaczka, mogą prowadzić do wtórnej hemolizy. Dlatego ważna jest precyzyjna diagnostyka, aby odróżnić przyczyny i wdrożyć odpowiednie leczenie.
>> Sprawdź: Rozpoznawanie nowotworów a badania laboratoryjne. Co może sugerować obecność nowotworu?
Diagnostyka hemolizy krwi
Rozpoznanie hemolizy wymaga dokładnych badań laboratoryjnych. Diagnostyka obejmuje analizę krwi i moczu, a także dodatkowe testy oceniające funkcjonowanie układu krzepnięcia.
Morfologia krwi obwodowej a hemoliza krwi
Podstawowym badaniem jest morfologia krwi obwodowej. W przypadku hemolizy można zaobserwować obniżony poziom hemoglobiny, spowodowany jej uwolnieniem z rozpadających się erytrocytów, oraz zwiększoną liczbę retikulocytów (młodych erytrocytów) jako reakcję kompensacyjną szpiku kostnego na utratę czerwonych krwinek. Dodatkowo można zauważyć nieprawidłowości w rozmiarze i kształcie krwinek czerwonych.
Badanie ogólne moczu w hemolizie krwi
Badanie moczu pozwala wykryć obecność hemoglobiny (hemoglobinuria), co jest charakterystyczne dla hemolizy wewnątrznaczyniowej. W przypadku hemolizy pozanaczyniowej, częściej obserwuje się wzrost poziomu urobilinogenu w moczu. Urobilinogen to produkt przemiany bilirubiny, powstający w jelitach i częściowo wydalany z moczem. Dzięki temu badanie moczu pomaga różnicować miejsce rozpadu erytrocytów i ukierunkować dalszą diagnostykę.
Inne badania laboratoryjne w diagnostyce hemolizy
Dodatkowe badania obejmują ocenę układu krzepnięcia, takie jak czas protrombinowy (PT), czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT) i poziom D-dimerów. W diagnostyce ważna jest także bilirubina niesprzężona, która wzrasta w wyniku rozpadu hemoglobiny, a także bilirubina całkowita. Istotne jest oznaczenie haptoglobiny – jej niski poziom wskazuje na hemolizę, ponieważ wiąże ona wolną hemoglobinę uwolnioną podczas rozpadu erytrocytów.
Hemoliza: przyczyny przedwczesnego rozpadu czerwonych krwinek
Hemoliza może być wywołana wieloma czynnikami:
- Choroby autoimmunologiczne: np. toczeń rumieniowaty układowy, autoimmunologiczna anemia hemolityczna.
- Infekcje: bakteryjne (np. zakażenie Streptococcus), wirusowe (np. wirusowe zapalenie wątroby) lub pasożytnicze (np. malaria).
- Leki: penicyliny, cefalosporyny, leki przeciwmalaryczne, sulfonamidy.
- Toksyny: jady węży, metale ciężkie (np. ołów, miedź), substancje chemiczne (np. fenacetyna).
- Wrodzone defekty erytrocytów: np. sferocytoza (choroba, w której erytrocyty mają kulisty kształt, co zwiększa ich podatność na uszkodzenia), niedobór dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej.
- Urazy mechaniczne: np. w przypadku sztucznych zastawek serca lub mikroangiopatii.
| Warto pamiętać: Hemoliza może wystąpić również w probówce podczas pobierania krwi do badań. Przyczyną może być: – trudność z uzyskaniem dostępu do żyły, – nadmierne ciśnienie w probówce, – użycie zbyt cienkiej igły. W takich przypadkach konieczne jest ponowne pobranie próbki. |
To może Cię zainteresować:
>> Wirusowe zapalenie wątroby typu A. Objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka
>> Wirusowe zapalenie wątroby typu B. Objawy, przyczyny, leczenie i profilaktyka
Hemoliza: objawy
Objawy hemolizy zależą od jej nasilenia oraz przyczyny. Najczęściej występują:
- osłabienie, zmęczenie i zawroty głowy.
- bladość skóry lub zażółcenie (żółtaczka), obejmujące również zażółcenie białkówek oczu.
- ciemne zabarwienie moczu (hemoglobinuria).
- bóle brzucha, pleców lub klatki piersiowej związane z nagłym rozpadem krwinek.
- duszność i przyspieszona akcja serca.
W ciężkich przypadkach mogą wystąpić objawy wstrząsu, takie jak spadek ciśnienia tętniczego i przyspieszony puls.
Leczenie przyczyn hemolizy: czy można zatrzymać przedwczesny rozpad erytrocytów?
Leczenie hemolizy zależy od jej przyczyny. W przypadku zakażeń stosuje się antybiotyki lub leki przeciwwirusowe. Choroby autoimmunologiczne wymagają terapii immunosupresyjnej, a wrodzone defekty erytrocytów mogą wymagać transfuzji krwi lub splenektomii (usunięcia śledziony). Splenektomia jest stosowana, ponieważ śledziona odpowiada za niszczenie uszkodzonych erytrocytów. Jej usunięcie zmniejsza tempo rozpadu czerwonych krwinek, szczególnie w chorobach takich jak sferocytoza wrodzona. W niektórych przypadkach stosuje się leczenie objawowe, np. suplementację żelaza i kwasu foliowego.
Hemoliza to proces rozpadu erytrocytów, który może mieć różne przyczyny i objawy. Wczesna diagnostyka i odpowiednie leczenie są kluczowe dla poprawy stanu pacjenta. Jeśli zauważysz u siebie objawy sugerujące hemolizę, skonsultuj się z lekarzem i wykonaj zalecane badania laboratoryjne. Regularne badania profilaktyczne mogą pomóc w wykryciu problemu na wczesnym etapie.
Bibliografia
- Podolak-Dawidziak M., Ochrem B. Niedokrwistości hemolityczne. W: Interna Szczeklika. Medycyna Praktyczna.
- Kumar V., Abbas A.K., Aster J.C. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. Zaburzenia w układzie czerwonokrwinkowym. Strony 448-458.
- Hoffman R, Benz EJ, Silberstein LE, et al. Hematology: Basic Principles and Practice. 7th ed. Elsevier; 2018. Hoffman R, Benz EJ, Silberstein LE, et al. Hematology: Basic Principles and Practice. 7th ed. Elsevier; 2018.
