Nieświeży oddech, znany także jako halitoza, to powszechny problem, który może znacząco wpływać na codzienne życie i relacje społeczne. Często kojarzony jest z niewłaściwą higieną jamy ustnej, ale jego przyczyny mogą być znacznie bardziej złożone i mieć głębsze podłoże – aż do problemów z układem pokarmowym, oddechowym czy wątrobą. Dowiedz się, co powoduje nieświeży oddech i jakie badania wykonać w ramach diagnostyki.
Spis treści:
- Co to jest halitoza?
- Objawy halitozy
- Co powoduje nieświeży oddech: przyczyny halitozy
- Diagnozowanie przyczyny halitozy: jakie badania warto wykonać?
- Leczenie halitozy: co zrobić, by pozbyć się nieświeżego oddechu z ust?
- Kiedy warto iść do lekarza z halitozą?
Co to jest halitoza?
Halitoza to określenie na nieprzyjemny zapach z jamy ustnej. Może być on wyczuwany przez samego pacjenta i/lub osoby postronne. Problem ten może pojawić się u każdego – bez względu na płeć i wiek.
Wyróżnia się:
- halitozę fizjologiczną – to przejściowy, naturalny stan, często występujący rano po przebudzeniu, spożyciu niektórych pokarmów i napojów lub na skutek palenia tytoniu,
- halitozę patologiczną – jest związana z różnymi stanami chorobowymi, które mogą obejmować zarówno problemy z jamą ustną, jak i innymi układami.
| Ciekawostka: Istnieje także halitoza rzekoma. W jej przebiegu pacjent odczuwa nieprzyjemny zapach z ust, ale nie potwierdzają tego inne osoby ani badania. Zaburzenie może mieć podłoże neurologiczne (m.in. nowotwory ośrodkowego układu nerwowego czy niektóre choroby neurodegeneracyjne). |
Objawy halitozy
Możliwe objawy halitozy to:
- nieprzyjemny zapach z ust,
- gorzki lub metaliczny posmak w ustach,
- suchość w ustach.
Objawy halitozy są zwykle odczuwalne przez osoby w otoczeniu chorego, chociaż sam pacjent może nie być świadomy problemu. Nieświeży oddech może występować okresowo lub utrzymywać się stale. Najczęściej dolegliwości są nasilone w godzinach porannych i zmniejszają się na pewien czas po umyciu zębów lub płukaniu jamy ustnej.
Co powoduje nieświeży oddech: przyczyny halitozy
Nieświeży oddech ma złożoną i wieloczynnikową etiologię. Na jego wystąpienie wpływają zarówno zmiany w samej jamie ustnej, jak i czynniki ogólnoustrojowe.
W większości przypadków nieprzyjemny zapach z ust ma przyczynę wyłącznie w jamie ustnej. Źródłem dolegliwości są lotne związki siarki produkowane na skutek rozkładu różnego rodzaju substancji przez bakterie wchodzące w skład flory bakteryjnej jamy ustnej. Szczególnie odczuwany jest po nocnym odpoczynku, gdy dochodzi do nagromadzenia drobnoustrojów i zmniejszenia wydzielania śliny (halitoza fizjologiczna). Również patologiczne zmiany w składzie flory bakteryjnej jamy ustnej (np. przy chorobach zębów) mogą powodować halitozę.
Niewłaściwa dieta jako przyczyna halitozy
Niektóre pokarmy, zwłaszcza bogate w siarkę, mogą prowadzić do tymczasowej halitozy. Są to m.in. czosnek, cebula, por, chrzan i ostre przyprawy. Uważać trzeba też na produkty zawierające dużą ilość cukrów prostych. Przyczyną nieświeżego oddechu może być także dieta uboga w błonnik (sprzyja problemom trawiennym), spożywanie kawy lub alkoholu.
Choroby powodujące nieświeży oddech
Chorobowe przyczyny nieświeżego oddechu to m.in.:
- Problemy stomatologiczne:
– choroby przyzębia i dziąseł,
– choroby zębów. - Choroby przewodu pokarmowego:
– refluks żołądkowo-przełykowy,
– nowotwory (jamy ustnej, przełyku, żołądka),
– uchyłki przełyku. - Choroby układu oddechowego:
– zapalenie migdałków i ropień okołomigdałkowy,
– infekcje grzybicze dróg oddechowych,
– zapalenie zatok przynosowych,
– nowotwór płuc. - Pozostałe:
– zmniejszone wydzielanie śliny (np. przy uszkodzeniu ślinianek),
– niewydolność wątroby,
– kwasica ketonowa.
| Warto wiedzieć: Bardzo częstą przyczyną halitozy jest nieprzestrzeganie zasad higieny jamy ustnej – szczególnie w przypadku osób noszących aparat ortodontyczny lub stosujących uzupełnienia protetyczne. |
>> Przeczytaj także: Powiększone węzły chłonne (limfadenopatia) – przyczyny, diagnostyka
Diagnozowanie przyczyny halitozy: jakie badania warto wykonać?
Diagnostyka halitozy zaczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego i oceny stanu zdrowia jamy ustnej. Istotne jest również przeprowadzenie kilku badań, które mogą pomóc w ustaleniu przyczyny problemu. Są to m.in.:
- badania z krwi (np. morfologia krwi),
- badania mikrobiologiczne (np. posiew wymazu z jamy ustnej, testy w kierunku Candida albicans),
- badania endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego,
- badanie organoleptyczne (włożenie do ust rurki i ocena zapachu po jej wyjęciu, ocena zapachu wydychanego powietrza z odległości).
Lotne związki siarki w wydychanym powietrzu wykrywa się przy pomocy halimetru.
Leczenie halitozy: co zrobić, by pozbyć się nieświeżego oddechu z ust?
Leczenie halitozy zależy od jej przyczyny. W przypadku chorób jamy ustnej lub schorzeń ogólnoustrojowych wdrażana jest terapia przyczynowa. Natomiast leczenie objawowe obejmuje:
- odpowiednią higienę jamy ustnej,
- zmianę nawyków żywieniowych,
- zaprzestanie palenia tytoniu i spożywania alkoholu.
Odpowiednia higiena jamy ustnej
Zalecane jest dokładne szczotkowanie zębów – w miarę możliwości po każdym posiłku. Oprócz tego codzienna higiena jamy ustnej powinna obejmować:
- czyszczenie przestrzeni międzyzębowych nicią dentystyczną lub irygatorem,
- stosowanie płukanek jamy ustnej,
- usuwanie nalotu z języka.
Niezbędne są także regularne wizyty stomatologiczne i profesjonalne zabiegi higienizacyjne w celu utrzymania zdrowego uzębienia.
Zmiana nawyków żywieniowych
Nieprzyjemny zapach z ust może zniknąć, gdy zostaną zmienione nawyki żywieniowe. Zaleca się unikanie pokarmów powodujących nieprzyjemny zapach oraz stosowanie dobrze zbilansowanej diety, dopasowanej do potrzeb organizmu i dbanie o odpowiednie nawodnienie organizmu.
Kiedy warto iść do lekarza z halitozą?
Jeżeli mimo stosowania zdrowej diety, zaprzestania palenia tytoniu i właściwej higieny jamy ustnej nieświeży oddech utrzymuje się, należy udać się do lekarza. W takiej sytuacji konieczne jest wykonanie badań, które pozwolą ustalić przyczynę problemu oraz wdrożenie odpowiedniego leczenia. Halitoza nigdy nie powinna być bagatelizowana, ponieważ może być sygnałem poważniejszych schorzeń (np. nieprzyjemny zapach może występować przy nowotworach przełyku i żołądka).
| Ciekawostka: Według dostępnych danych problem nieświeżego oddechu dotyczy około 50% populacji polskiej. 12% osób cierpiących na halitozę nie zdaje sobie z tego sprawy, gdyż nieprzyjemny zapach z ust jest niewyczuwalny przez nich samych. |
Halitoza to problem, który może mieć różnorodne przyczyny – od diety i niewłaściwej higieny, po poważniejsze schorzenia. Konsultacja lekarska i wykonanie badań są wskazane, gdy objawy utrzymują się przez dłuższy czas i nie ustępują po zmianie sposobu odżywiania i nawyków higienicznych. W diagnostyce halitozy zastosowanie mają wizyty u stomatologa i lekarza POZ oraz m.in. badania laboratoryjne z krwi, testy mikrobiologiczne czy badanie halimetrem.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- Ł. Sroczyk, B. Kawala, Halitoza– przegląd piśmiennictwa, Dent. Med. Probl. 2011, 48, 2, s. 255–260
- W. Zych, M. Szczepanek, Halitoza, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.63. (dostęp 26.08.2024)
- A. Dudzik, M. Chomyszyn-Gajewska, Pseudohalitoza i halitofobia, Przegląd Lekarski 2014, t. 71, nr 5, s. 274-276
- B. Lewandowski i in., Przykry zapach z ust (halitosis) – problem nie tylko stomatologiczny, Przegląd Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego i Narodowego Instytutu Leków w Warszawie Rzeszów 2013, 2, s. 219–225
