Gorączka zachodniego Nilu jest chorobą wywołaną przez wirusa zachodniego Nilu (WNV). W większości przypadków do zakażenia dochodzi poprzez ukąszenie komara. Przez lata kojarzona była głównie z regionami tropikalnymi i subtropikalnymi, jednak w ostatnim czasie coraz częściej zaczyna być zauważalna również w chłodniejszych strefach klimatycznych. Dowiedz się, jakie są objawy gorączki zachodniego Nilu u ludzi, na czym polega leczenie oraz w jaki sposób chronić się przed infekcją.
Spis treści:
- Gorączka zachodniego Nilu – co to za choroba?
- Jak można zarazić się wirusem powodującym gorączkę zachodniego Nilu?
- Gorączka zachodniego Nilu – jakie daje objawy?
- Diagnostyka gorączki zachodniego Nilu
- Leczenie gorączki zachodniego Nilu
- Szczepionka na gorączkę zachodniego Nilu
Gorączka zachodniego Nilu – co to za choroba?
Gorączka zachodniego Nilu to ostra choroba wirusowa wywoływana przez wirusa zachodniego Nilu (WNV). Patogen należy do rodziny Flaviviridae i jest blisko spokrewniony z wirusami dengi, żółtej febry czy japońskiego zapalenia mózgu.
Gorączka zachodniego Nilu jest zoonozą, czyli chorobą odzwierzęcą. Wirus zachodniego Nilu jest przenoszony przez stawonogi, a jego pierwotnym rezerwuarem są ptaki tropikalne i wędrowne. Zakażenie może rozwinąć się u człowieka, ptactwa spoza obszarów endemicznego występowania wirusa, koni oraz innych ssaków.
Gorączka zachodniego Nilu występuje w różnych regionach świata. WNV endemicznie występuje w Afryce, na bliskim wschodzie oraz w północno-zachodniej Azji. Jednak od początku lat 90. XX wieku obserwuje się go również w Australii, obu Amerykach i Europie. Rozprzestrzenianiu wirusa sprzyjają m.in. rozpowszechniony transport powietrzny, urbanizacja, zmieniający się klimat.
| Od początku stycznia do końca lipca 2024 roku w Unii Europejskiej potwierdzono 69 przypadków zakażenia WNV. Najwięcej z nich w Grecji. Z powodu infekcji zmarło w tym czasie 8 osób. |
Gorączka zachodniego Nilu w Polsce
Występowanie wirusa zachodniego Nilu odnotowano również na terenie Polski. Patogen szerzy się przede wszystkim wśród ptaków. To właśnie on był odpowiedzialny za zwiększoną śmiertelność ptaków z rodziny krukowatych na terenie Warszawy w lipcu 2024 roku.
Natomiast u ludzi gorączka zachodniego Nilu w Polsce występuje bardzo rzadko. Pod koniec 2024 roku potwierdzono pierwszy przypadek rodzimego (niezwiązanego w podróżami zagranicznymi) zakażenia WNV.
>> Zobacz także: Wirus zika – występowanie, objawy zakażenia, badania i profilaktyka
Jak można zarazić się wirusem powodującym gorączkę zachodniego Nilu?
Wirus zachodniego Nilu jest przenoszony przez komary – szczególnie te, które żywią się zarówno krwią ptaków, jak i ssaków. Patogen znajduje się w ich ślinie. W obszarach tropikalnych i subtropikalnych zakażenie możliwe jest przez cały czas. Natomiast w krajach o ciepłym klimacie wirus ma najlepsze warunki latem (szczególnie podczas upałów).
Wirus zachodniego Nilu zostaje wprowadzony do organizmu człowieka podczas ukłucia przez komara. Początkowo namnaża się w komórkach skóry, a następnie rozsiewa się do krwi, okolicznych węzłów chłonnych i narządów wewnętrznych.
>> Zobacz także: Leiszmanioza: diagnoza i leczenie różnych form choroby
Zdarza się, że zakażenie wirusem zachodniego Nilu następuje drogą krwiopochodną – poprzez m.in. przetoczenie krwi, przeszczep organów, zakłucie czy zachlapanie spojówek materiałem biologicznym. Możliwe jest również zakażenie wertykalne, czyli od matki na dziecko w okresie ciąży lub podczas karmienia piersią. Są to jednak rzadkie przypadki.
| Wirus odpowiedzialny za gorączkę zachodniego Nilu nie przenosi się z człowieka na człowieka przez bezpośrednią styczność z osobą chorą czy drogą kropelkową (np. podczas kaszlu i kichania). |
Gorączka zachodniego Nilu – jakie daje objawy?
Przebieg zakażenia wirusem zachodniego Nilu jest różnorodny. U większości zakażonych (około 80%) infekcja jest bezobjawowa. U pozostałych rozwijają się objawy gorączki zachodniego Nilu, z czego u 1 na 150 osób dochodzi również do zakażenia układu nerwowego. Od kontaktu z wirusem do pojawienia się dolegliwości mija 3–14 dni.
Objawy gorączki zachodniego Nilu to:
- gorączka,
- bóle głowy,
- bóle mięśni,
- bóle pleców,
- ogólnie złe samopoczucie,
- jadłowstręt,
- wymioty i nudności,
- ból brzucha,
- biegunka,
- wysypka.
Grudkowo-plamista lub odropodobna wysypka przy gorączce zachodniego Nilu występuje u 25–50% chorych. Jest ona obecna na plecach, ramionach i klatce piersiowej. Utrzymuje się około 7 dni.
Zakażenie układu nerwowego wirusem zachodniego Nilu ma postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenia mózgu lub paraliżu wiotkiego. Infekcja może mieć przebieg od łagodnego do bardzo ciężkiego.
| Śmiertelność w przypadku gorączki zachodniego Nilu przebiegającej z zakażeniem układu nerwowego wynosi ok. 10%. Ryzyko jest zwiększone w przypadku osób starszych, z obniżoną odpornością oraz chorujących na cukrzycę, choroby układu krążenia, chorobę alkoholową. |
Diagnostyka gorączki zachodniego Nilu
Diagnostyka gorączki zachodniego Nilu opiera się o szczegółowy wywiad medyczny oraz badania laboratoryjne. W przypadku podejrzenia zakażenia wykonuje się:
- badania serologiczne umożliwiające wykrycie swoistych przeciwciał klasy IgM,
- badania molekularne RT-PCR umożliwiające wykrycie materiału genetycznego wirusa.
Jeżeli istnieje podejrzenie zakażenia ośrodkowego układu nerwowego, wykonywane są także elektroencefalografia, rezonans magnetyczny, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego.
Leczenie gorączki zachodniego Nilu
Leczenie gorączki zachodniego Nilu polega na łagodzeniu objawów i wspomaganiu organizmu w walce z infekcją. Nie istnieje terapia przyczynowa. W cięższych przypadkach konieczna jest hospitalizacja.
| Przechorowanie gorączki zachodniego Nilu daje długotrwałą odpornosć i znacznie zmniejsza ryzyko ponownej infekcji. |
Szczepionka na gorączkę zachodniego Nilu
Aktualnie nie ma zatwierdzonej szczepionki przeciw wirusowi zachodniego Nilu dla ludzi. Aby zmniejszyć ryzyko zakażenia, należy chronić się przed ukłuciami komarów poprzez m.in.:
- stosowanie środków odstraszających komary,
- zakrywanie ciała odzieżą,
- stosowanie moskitier w oknach i drzwiach budynków.
Każda osoba, która obserwuje u siebie objawy wskazujące na gorączkę zachodniego Nilu powinna skontaktować się z lekarzem (w szczególności specjalistą chorób zakaźnych).
Gorączka Zachodniego Nilu to wirusowa choroba odzwierzęca wywołana przez wirusa zachodniego Nilu (WNV). Do zakażenia dochodzi poprzez ugryzienie komara, ale zdarzają się przypadki przeniesienia patogenu drogą krwiopochodną lub od matki na dziecko drogą wertykalną. Chociaż większość infekcji przebiega łagodnie, w niektórych przypadkach może dojść do zakażenia układu nerwowego, co grozi poważnymi powikłaniami i zwiększonym ryzykiem zgonu.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- Z. Gliński, K. Kostro, Flawiwirusy oraz flawiwirozy zwierząt i człowieka, Życie Weterynaryjne 2016, nr 91(2), s. 109–113
- K. Tkaczuk i in., Wirus Zachodniego Nilu a bezpieczeństwo przetoczeń krwi i jej składników, Journal of Transfusion Medicine 2013, t. 6, nr 3, s. 69–84
- G. Bollino, Gorączka Zachodniego Nilu i japońskie zapalenie mózgu: nowo pojawiające się zoonozy, Wiadomości Zootechniczne 2009, XLVII, 4, s. 11–22
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B01.XI.C.34. (dostęp 06.01.2025)
- https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/aktualnosci/354685,wnv-u-padlych-ptakow-w-warszawie (dostęp 06.01.2025)
