Ginekomastia może budzić wiele pytań i wątpliwości. Mężczyźni zastanawiają się, czy powiększenie jednej lub obu piersi jest zwiastunem poważniejszego problemu zdrowotnego, a może jest to tylko kwestia estetyki. W artykule wyjaśniamy, co to jest ginekomastia, jakie są jej przyczyny, jakie badania wykonać i na czym polega leczenie.
Spis treści:
- Co to jest ginekomastia?
- Jak wygląda ginekomastia?
- Ginekomastia – przyczyny
- Ginekomastia – rozpoznanie. Jakie badania wykonać?
- Czy ginekomastia jest groźna?
- Leczenie ginekomastii
Co to jest ginekomastia?
Ginekomastia to jednostronne lub obustronne powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn. Powiększenie piersi w ginekomastii nie jest spowodowane nagromadzeniem tkanki tłuszczowej, ale łagodnym rozrostem tkanki gruczołowej. Objaw może wystąpić u mężczyzn w każdym wieku.
| Powiększenie piersi u mężczyzn związane z rozrostem tkanki tłuszczowej to lipomastia. Objaw ten najczęściej spotykany jest u mężczyzn z otyłością. |
Ginekomastia jest uznawana za zjawisko fizjologiczne u:
- noworodków – nasilenie zmian w 10.–12. dniu życia,
- nastolatków w okresie dojrzewania – nasilenie zmian między 13. a 14. rokiem życia,
- seniorów – zmiany pojawiają się po 50. roku życia.
| Ginekomastia może występować nawet u 30–40% zdrowych, dorosłych mężczyzn. |
Jak wygląda ginekomastia?
Ginekomastia objawia się powiększeniem jednego lub obu gruczołów piersiowych. Niekiedy powiększeniu może ulec również brodawka sutkowa. Jeżeli rozrost tkanki gruczołowej dotyczy obu piersi jednocześnie, często są one niesymetryczne. Przy ginekomastii tkanka gruczołowa jest wyczuwalna palpacyjnie jako spoisty, sprężysty, przesuwalny guzek w okolicy zabrodawkowej.
Powiększeniu gruczołów piersiowych u mężczyzn mogą towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak tkliwość lub bolesność piersi oraz nadwrażliwość na dotyk. Okres wzrostu tkanki gruczołowej wynosi 6–12 miesięcy. Po tym czasie zmiany mogą się zmniejszyć, cofnąć lub utrwalić.
| Wyczuwalny palpacyjnie guzek, który jest twardy, położony obwodowo do brodawki i nieprzesuwalny względem podłoża lub skóry, może być objawem raka piersi. U mężczyzn stanowi on mniej niż 1% wszystkich nowotworów złośliwych. |
Ginekomastia – przyczyny
Przyczyną ginekomastii jest nadmiar estrogenów lub zaburzenie równowagi między działaniem estrogenów a androgenów na tkankę gruczołu sutkowego. Może być to skutkiem m.in.:
- otyłości (tkanka tłuszczowa produkuje aromatazę – enzym przekształcający testosteron w estrogeny),
- chorób tarczycy (nadczynność i niedoczynność tarczycy),
- niewydolności nerek,
- niewydolności wątroby,
- przewlekłego niedożywienia,
- hipogonadyzmu (zmniejszone wydzielanie hormonów płciowych),
- nadużywania alkoholu,
- utraty jąder,
- stosowania niektórych leków,
- niektórych nowotworów (guzów czynnych hormonalnie),
- czynników genetycznych (np. wrodzonym defektem receptora androgenowego),
- nadmiernej ekspozycji na estrogeny w życiu płodowym.
Nawet u około 25% mężczyzn występuje tzw. ginekomastia idiopatyczna, czyli taka, której przyczyny nie można jednoznacznie ustalić.
| U mężczyzn dominującym hormonem jest testosteron, ale w organizmie występuje również niewielka ilość estrogenów. |
Ginekomastia fizjologiczna w wieku noworodkowym jest związana z działaniem hormonów płciowych matki. W wieku dojrzewania dochodzi do zmian hormonalnych – w tym nasilenia syntezy estrogenów. Powiększenie gruczołów piersiowych w podeszłym wieku ma związek z wygaśnięciem czynności hormonalnej jąder.
Ginekomastia po testosteronie
Jednym z częstszych zjawisk po testosteronie jest ginekomastia. Suplementacja tego hormonu (estrów testosteronu, DHEA) lub niektórych sterydów anabolicznych może prowadzić do jego przemiany do estrogenów, co skutkuje powiększeniem gruczołów piersiowych. Przyjmowanie jakichkolwiek preparatów testosteronu powinno być wcześniej skonsultowane z lekarzem.
>> Zobacz także: Estradiol – co to jest, za co odpowiada? Kiedy wykonuje się badanie poziomu estradiolu
Ginekomastia – rozpoznanie. Jakie badania wykonać?
Diagnostyka ginekomastii i jej przyczyn opiera się o:
- szczegółowy wywiad medyczny,
- badanie przedmiotowe (m.in. badanie palpacyjne piersi i jąder),
- badania obrazowe (np. USG gruczołów piersiowych, jąder),
- badania hormonalne (m.in. poziom testosteronu, estradiolu, hormonu luteinizującego, gonadotropiny kosmówkowej, hormonów tarczycy),
- testy laboratoryjne z krwi (m.in. morfologia krwi, próby wątrobowe, ocena czynności nerek).
W niektórych przypadkach może być konieczna biopsja, aby wykluczyć raka piersi.
Czy ginekomastia jest groźna?
Ginekomastia nie stanowi zagrożenia dla zdrowia lub życia. W większości przypadków nie jest związana z przyczyną chorobową. Może jednak być objawem wskazującym na zaburzenia hormonalne lub choroby nowotworowe. Dlatego powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej i wykonania badań.
>> Zobacz także: Rak piersi u mężczyzny. Jakie daje objawy? Diagnostyka nowotworu piersi
Leczenie ginekomastii
Przy ginekomastii zwykle stosuje się leczenie przyczynowe. Lekarz może zdecydować m.in. o odstawieniu lub zmianie leków przyczyniających się do powiększenia gruczołów piersiowych, wdrożeniu terapii testosteronem (w przypadku utraty jąder) lub lekami antyestrogenowymi, terapii przeciwnowotworowej (przy potwierdzeniu nowotworu). U części mężczyzn zalecana jest jedynie obserwacja.
Czy ginekomastia znika?
Zdarza się, że ginekomastia może zniknąć samoistnie. Ma to miejsce m.in. u noworodków czy nastolatków w okresie dojrzewania. W pierwszym przypadku objawy ustępują do 4. miesiąca życia, a w drugim w ciągu 18–36 miesięcy. Również u mężczyzn z ginekomastią idiopatyczną często obserwuje się samoistną regresję zmian.
Ginekomastia – leczenie operacyjne
Operacyjne leczenie ginekomastii jest wskazane w przypadku mężczyzn, u których inne metody terapii nie przyniosły oczekiwanego efektu lub powiększenie gruczołów piersiowych znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie. Zabieg przeprowadza się metodą podskórnej mastektomii. Operacja nie może być wykonana przed zakończeniem okresu dojrzewania.
Ginekomastia to powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzny. Może występować jednostronnie lub obustronnie. Problem często wpływa negatywnie na samoocenę i jakość życia. Chociaż w większości przypadków ginekomastia jest niegroźna i niezwiązana z żadną chorobą, wszelkie nagłe zmiany w wyglądzie ciała nigdy nie powinny być bagatelizowane – zawsze należy skonsultować je z lekarzem i przeprowadzić szczegółową diagnostykę.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- R.E. Johnson, M.H. Murad, Ginekomastia: patofizjologia, diagnostyka i leczenie, Medycyna po Dyplomie, 6/2010, s. 32–39
- I. Czajka, W. Zgliczyński, Ginekomastia – patogeneza, rozpoznawanie i leczenie, Endokrynologia Polska 2005, 3(56), s. 269–277
- E. Zalewska i in., Ginekomastia u młodych mężczyzn — przypadek kliniczny, Forum Medycyny Rodzinnej 2019, t. 13, nr 6, s. 300–304
- K. Korzeniowska i in., Ginekomastia, Farmacja Współczesna 2011, nr 4, s. 171–174
- https://www.endokrynologiapediatryczna.pl/?doi=10.18544/EP-01.03.04.0151 (dostęp 10.02.2025)
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.I.1.14. (dostęp 10.02.2025)
