Fibrynogen to ważne białko, produkowane w wątrobie, które warunkuje prawidłowy przebieg procesu krzepnięcia krwi. Podwyższenie oraz obniżenie stężenia fibrynogenu w osoczu krwi jest przydatną informacją kliniczną, wykorzystywaną w diagnostyce internistycznej. Czy podwyższone stężenie fibrynogenu zawsze świadczy o chorobie? Jakie są przyczyny obniżonego stężenia fibrynogenu? Na te i inne pytania odpowiedzi znajdziesz w poniższym artykule.
Spis treści:
- Co to jest fibrynogen?
- Funkcje fibrynogenu
- Fibrynogen – kiedy wykonać badanie?
- Za niski i za wysoki fibrynogen – co oznacza?
- Fibrynogen powyżej normy – na co wskazuje?
- Za niskie stężenie fibrynogenu – o czym świadczy?
- Jak obniżyć stężenie fibrynogenu?
Co to jest fibrynogen?
Fibrynogen to białko znajdujące się w osoczu krwi, które uczestniczy w procesach krzepnięcia krwi. Fibrynogen jest nazywany również pierwszym czynnikiem krzepnięcia. Pod względem struktury, fibrynogen zbudowany jest z dwóch symetrycznych podjednostek, które połączone są za pomocą wiązań disiarczkowych.
Fibrynogen powstaje w wątrobie. Warto mieć świadomość, że fibrynogen należy również do tak zwanych białek ostrej fazy, co oznacza, że jego stężenie będzie rosło w przebiegu stanów zapalnych. Jego powstawanie jest bowiem stymulowane między innymi przez wzrost stężenia interleukiny 6 (IL-6), która należy do interleukin prozapalnych. W diagnostyce laboratoryjnej oznacza się stężenie fibrynogenu w osoczu krwi.
Funkcje fibrynogenu
Fibrynogen bierze udział w końcowych etapach procesu krzepnięcia krwi. Białko to pod wpływem trombiny (czyli czynnika krzepnięcia IIa) przekształca się we włókna fibryny labilnej, która następnie ulega polimeryzacji i ostatecznie tworzy struktury usieciowane (a więc fibrynę stabilną – nazywaną również włóknikiem). Wraz z innymi elementami (płytki krwi, krwinki białe, krwinki czerwone) fibryna na tworzy skrzep krwi, co zatrzymuje krwawienie. Warto też wspomnieć, że fibrynogen zdolny jest do wiązania się ze specjalnymi receptorami na płytkach krwi, co stymuluje ich agregację (mówiąc bardziej obrazowo – zlepianie się).
Fibrynogen – kiedy wykonać badanie?
Oznaczenie stężenia fibrynogenu wykonuje się z próbki krwi żylnej. Jest to jedno z podstawowych badań wykonywanych w trakcie diagnostyki internistycznej, na którego podstawie ocenia się funkcjonowanie układu krzepnięcia. Badanie to wykonuje się przy podejrzeniu zaburzeń krzepnięcia, szczególnie wrodzonych, związanych z niedoborem fibrynogenu. Co więcej, badanie to wykorzystywane jest w diagnostyce schorzeń wątroby oraz przy podejrzeniu zagrażającego życiu schorzenia, a mianowicie rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. Wskazanie do oznaczenia stężenia fibrynogenu są również odchylenia w innych parametrach krzepnięcia. Badanie to wykonuje się między innymi w poszukiwaniu przyczyny wydłużenia czasów krzepnięcia, w tym APTT (czasu kaolinowo-kefalinowego), czasu protrombinowego i trombinowego.
>> Przeczytaj też: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego
Za niski i za wysoki fibrynogen – co oznacza?
Odchylenia w stężeniu fibrynogenu wymagają korelacji z obrazem klinicznym, jaki prezentuje pacjent. Nieprawidłowy wynik może wynikać z błahej infekcji lub być związany z poważnymi zaburzeniami internistycznymi. Poniżej zostaną przedstawione najczęstsze sytuacje kliniczne związane z podwyższeniem lub obniżeniem stężenia fibrynogenu w osoczu.
Fibrynogen powyżej normy – na co wskazuje?
Zwiększone stężenie fibrynogenu związane jest z różnymi stanami klinicznymi i może świadczyć o zwiększonym ryzyku zakrzepowo-zatorowym. Sytuacje kliniczne związane z podwyższonym stężeniem tego białka to przede wszystkim:
- infekcje, zakażenia, związane ze wzrostem stężenia białek ostrej fazy,
- stany po urazach i zabiegach operacyjnych,
- przewlekłe stany zapalne w przebiegu innych schorzeń – na przykład reumatologicznych,
- znaczna utrata białka – na przykład w przebiegu zespołu nerczycowego,
- okres ciąży,
- miesiączka,
- zatorowość płucna,
- zawał mięśnia sercowego,
- ostre niedokrwienie mózgu,
- zakrzepica żylna,
- palenie tytoniu,
- niektóre schorzenia onkologiczne,
- otyłość,
- podeszły wiek.
Za niskie stężenie fibrynogenu – o czym świadczy?
Zjawisko obniżenia stężenia fibrynogenu w osoczu jest w medycynie obserwowane znacznie rzadziej, niż zwiększenie stężenia tego białka. Przyczyny obniżenia stężenia fibrynogenu można podzielić na wrodzone oraz nabyte.
Do wrodzonych przyczyn takiego stanu zalicza się przede wszystkim:
- wrodzona afibrynogenemia – rzadka choroba, której istotą jest znaczny niedobór fibrynogenu (<0,1 g/l), do którego dochodzi na skutek mutacji genetycznej, dotyczącej genu kodującego łańcuch αlfa fibrynogenu,
- wrodzona hipofibrynogenemia – istotą schorzenia jest obniżenie stężenia fibrynogenu (<1,5 g/l), warto dodać, że w tym przypadku symptomy kliniczne są mniej nasilone, niż w przypadku afibrynogenemii,
- wrodzona dysfibrynogenemia – istotą dysfibrynogenemii jest syntetyzowanie nieprawidłowych cząsteczek fibrynogenu, co sprawia, że nie spełniają one swoich funkcji, przyczyną schorzenia są typowo mutacje w obrębie genów kodujących poszczególne łańcuchy fibrynogenu. W połowie przypadków dysfibrynogenemie mogą nie dawać żadnych objawów klinicznych.
Należy mieć jednak świadomość, że obniżenie stężenia fibrynogenu może wynikać z przyczyn nabytych, do których zaliczamy:
- choroby wątroby – fibrynogen powstaje w wątrobie, co sprawia, że wszystkie schorzenia związane z niewydolnością tego narządu skutkować będą zmniejszoną produkcją tego czynnika,
- zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) – jest to stan kliniczny nazywany również koagulopatią ze zużycia, jego istotą jest uogólniona aktywacja procesów krzepnięcia, czego konsekwencją jest zużycie czynników krzepnięcia, w tym fibrynogenu, a także płytek krwi. Warto dodać, że zespół ten jest wtórną odpowiedzią organizmu na zaburzenia takie jak między innymi infekcje, urazy, czy choroby nowotworowe,
- leczenie trombolityczne – w wykorzystaniem takich substancji jak streptokinaza, czy urokinaza.
Jak obniżyć stężenie fibrynogenu?
Leczenie podwyższonego stężenia fibrynogenu w osoczu wymaga zidentyfikowania przyczyny takiego stanu i włączenia terapii choroby podstawowej. Samo podwyższone stężenie fibrynogenu jest bowiem tylko objawem innych zaburzeń. Warto mieć jednak świadomość, że w pewnych sytuacjach możemy mieć do czynienia z fizjologicznym wzrostem stężenia tego białka. Ma to miejsce na przykład w czasie ciąży, czy miesiączki. Z tego właśnie powodu odchylenia w wyniku oznaczenia stężenia fibrynogenu powinny być skonsultowane z lekarzem, który po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu i badania przedmiotowego zadecyduje o dalszym postępowaniu.
Fibrynogen to białko, bez którego nie jest możliwe prawidłowe zachodzenie procesów krzepnięcia krwi. Oznaczenie stężenia fibrynogenu jest wykorzystywane powszechnie w diagnostyce internistycznej oraz hematologicznej. Wszelkie odchylenia w parametrach krzepnięcia powinny być skonsultowane z lekarzem.
>> Przeczytaj też: Jakie czynniki mogą zaburzyć wyniki badań układu krzepnięcia?
Bibliografia
- A. Dmoszyńska, Wielka Interna – Hematologia, Wydawnictwo Medical Tribune, 2009.
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021,
- A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
- E. Bańkowski, Biochemia podręcznik dla studentów uczelni medycznych. Wrocław: Elsevir Urban & Partner, 2010.
