Badania moczu są jednymi z podstawowych i najczęściej wykonywanych testów diagnostycznych. Dzięki nim możliwe jest wczesne wykrycie różnych schorzeń – nie tylko ze strony układu moczowego, ale całego organizmu. Szczególnym rodzajem jest dobowa zbiórka moczu. Wykonuje się ją w celu analizy składników wydalanych z moczem na przestrzeni całego dnia. Dowiedz się, jak prawidłowo przeprowadzić dobową zbiórkę moczu.
Spis treści:
- Dobowa zbiórka moczu – co to za badanie?
- Jak wykonać dobową zbiórkę moczu?
- Po co wykonuje się dobową zbiórkę moczu?
- Dobowa zbiórka moczu – jak przygotować się do badania?
Dobowa zbiórka moczu – co to za badanie?
Dobowa zbiórka moczu to badanie polegające na zgromadzeniu całości moczu oddanego w ciągu 24 godzin. Jest ono bardziej precyzyjne niż jednorazowe badanie próbki moczu, ponieważ pozwala na dokładniejszą ocenę funkcji nerek i umożliwia analizę poziomu różnych substancji, których stężenie może się zmieniać w ciągu doby. Badanie to pozwala również na ocenę objętości moczu, wydalanego w ciągu doby.
W dobowej zbiórce moczu można ocenić stężenie wielu substancji, w tym m.in.:
- białka,
- sodu,
- potasu,
- magnezu,
- wapnia,
- fosforanów,
- kreatyniny,
- jodu,
- metoksykatecholaminy,
- kortyzolu,
- mocznika.
Dobowa zbiórka moczu wraz z pomiarem stężenia kreatyniny we krwi umożliwia obliczenie klirensu kreatyniny pozwalającego na ocenę funkcji nerek.
Jak wykonać dobową zbiórkę moczu?
Dobowa zbiórka moczu zwykle rozpoczyna się rano i kończy następnego dnia o tej samej godzinie. Pierwszy poranny mocz należy oddać do toalety, a każdy kolejny zbierać do specjalnego pojemnika. Umieszcza się w nim każdą porcję – również w nocy oraz podczas oddawania kału (wówczas konieczne odpowiednie zabezpieczenie). Pominięcie jakiejkolwiek z nich może zafałszować wynik badania.
Pojemnik na mocz musi być przechowywany w chłodnym i zacienionym miejscu. Nie zaleca się trzymania go w łazience – szczególnie w okresie grzewczym. Wyższa temperatura może spowodować zmianę właściwości moczu, a tym samym zafałszowanie wyniku.
Ostatnią próbką, która powinna trafić do pojemnika jest pierwszy mocz oddany kolejnego dnia – dokładnie po upływie 24 godzin od rozpoczęcia badania. Nie należy przeciągać zbiórki nawet o godzinę, ponieważ może to wpłynąć niekorzystnie na wynik.
Zebrany mocz należy wymieszać, zmierzyć jego objętość i zapisać wynik w mililitrach (ml). Następnie odlać 100–150 ml do standardowego pojemnika na mocz, opisać (według instrukcji laboratorium) i niezwłocznie dostarczyć do punktu pobrań.
| Warto wiedzieć Zalecane jest, aby podczas miesiączki odstąpić od wykonywania dobowej zbiórki moczu, gdyż krwawienie menstruacyjne może wpłynąć na wynik badania. |
Po co wykonuje się dobową zbiórkę moczu?
Dobowa zbiórka moczu umożliwia dokładne określenie ilości i składu substancji wydalanych z moczem, co jest pomocne w diagnostyce wielu schorzeń, m.in.:
- nawracających zakażeń układu moczowego,
- zapalenia nerek,
- nefropatii cukrzycowej,
- zaburzeń metabolicznych (np. cukrzycy, kwasicy),
- zespołu nerczycowego,
- nadczynności nadnerczy,
- chorób przytarczyc i tarczycy,
- osteoporozy,
- amyloidozy,
- szpiczaka mnogiego,
- tocznia rumieniowatego,
- stanu przedrzucawkowego.
Dobowa zbiórka moczu – jak przygotować się do badania?
Odpowiednie przygotowanie do dobowej zbiórki moczu jest bardzo ważne, aby wyniki badania były miarodajne. Dokładne instrukcje zostaną przekazane przez lekarza lub pracownika laboratorium. Jeżeli cokolwiek wzbudza wątpliwości, nie należy bać się zadawać pytań.
Na przeprowadzenie badania najlepiej wybrać dzień wolny, w którym możliwe jest przebywanie w domu. Ułatwia to zebranie całego moczu i przechowywanie pojemnika w odpowiednich warunkach.
Przed przystąpieniem do badania należy zaopatrzyć się w odpowiedni pojemnik. Można nabyć go bez problemu w każdej aptece. Ponadto w dniu badania i na dzień przed należy:
- powstrzymać się od intensywnego wysiłku fizycznego,
- spożywać standardową ilość płynów.
Konieczne jest zanotowanie godziny rozpoczęcia dobowej zbiórki moczu. Jest to moment oddania pierwszego porannego moczu (porcja, która trafia do toalety).
| Warto wiedzieć Zdarza się, że pomiar niektórych substancji w dobowej zbiórce moczu (np. metoksykatecholaminy) wymaga użycia specjalnego stabilizatora. Jest on udostępniany przez laboratorium wraz z instrukcją użycia. |
Dobowa zbiórka moczu – czego nie jeść?
Na 3–4 dni przed dobową zbiórką moczu należy nieco zmodyfikować dietę, aby spożywane produkty nie zafałszowały wyniku badania. Zalecane jest wyeliminowanie:
- owoców cytrusowych,
- bananów i kiwi,
- awokado,
- pokarmów bogatych w sól,
- wanilii,
- kakao,
- orzechów.
Wskazane jest także zrezygnowanie z kawy, herbaty i alkoholu.
Pojemnik do dobowej zbiórki moczu – jaki będzie odpowiedni?
Pojemnik do dobowej zbiórki moczu powinien mieć pojemność około 2–3 litrów. Musi być szczelnie zamykany, aby zapobiec dostawaniu się do środka zanieczyszczeń z zewnątrz. Może być wyposażony w skalę, która ułatwia monitorowanie ilości zebranego moczu. Ponadto należy zaopatrzyć się w standardowy pojemnik na mocz o pojemności 100–150 ml.
Dobowa zbiórka moczu jest stosowana w diagnostyce m.in. zaburzeń pracy nerek, chorób metabolicznych czy nieprawidłowości hormonalnych. Badanie trwa 24 godziny i jest najczęściej przeprowadzane w warunkach domowych. Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie, które obejmuje zakup specjalnych pojemników, zrezygnowanie z intensywnego wysiłku fizycznego oraz unikanie spożywania niektórych produktów.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- https://nursing.com.pl/artykul/dobowa-zbiorka-moczu-diureza-godzinowa-wskazania-i-przeciwskazania-5f33a4cd643341036688c097 (dostęp 06.11.2024)
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482482/ (dostęp 06.11.2024)
- https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/badania-laboratoryjne/176082,laboratoryjne-wskazniki-czynnosci-nerek,1 (dostęp 06.11.2024)
