Dieta bogatoresztkowa jest to sposób żywienia, który może znacząco poprawić pracę układu trawiennego i wspierać zdrowie metaboliczne. W artykule wyjaśnimy, na czym polega ta dieta, kto powinien ją stosować, a kto unikać. Podpowiemy, jakie produkty są zalecane, a które należy ograniczyć. Jeśli chcesz poprawić funkcjonowanie swojego układu pokarmowego i zadbać o zdrowie, koniecznie przeczytaj.
Spis treści:
- Na czym polega dieta bogatoresztkowa?
- Kto może przejść na dietę bogatoresztową?
- Wskazania do przejścia na dietę bogatoresztkową
- Czy są jakieś przeciwskazania do diety bogatoresztkowej?
- Dieta bogatoresztkowa – produkty dozwolone i zabronione
- Dieta bogatoresztkowa – jadłospis
- Dieta bogatoresztkowa – podsumowanie
Na czym polega dieta bogatoresztkowa?
Dieta bogatoresztkowa to sposób żywienia, który ma na celu pobudzenie motoryki jelit i uregulowanie ich czynności bez konieczności stosowania środków farmakologicznych. Stosuje się ją przede wszystkim w przypadku zaparć nawykowych, zwłaszcza w postaci atonicznej, a także w zaburzeniach czynnościowych jelit.
Jest to modyfikacja diety podstawowej, stosowanej przez osoby zdrowe, polegająca na zwiększeniu spożycia błonnika pokarmowego, szczególnie jego frakcji nierozpuszczalnych oraz płynów. Do kluczowych składników błonnika nierozpuszczalnego należą celulozy, hemicelulozy oraz ligniny, które:
- wspomagają perystaltykę jelit,
- zwiększają objętość stolca,
- przyczyniają się do lepszego funkcjonowania układu pokarmowego.
Dieta bogatoresztkowa odgrywa istotną rolę w profilaktyce i leczeniu problemów trawiennych, wspierając naturalne mechanizmy regulujące pracę jelit.
Kto może przejść na dietę bogatoresztową?
Na dietę bogatoresztkową powinny przejść osoby z:
- zaparciami i zaburzeniami czynności jelit – dieta ta jest szczególnie zalecana w profilaktyce i leczeniu zaparć oraz w przypadku zaburzeń czynności jelit,
- uchyłkami jelita i hemoroidami – osoby z uchyłkami jelita (bez stanów zapalnych) oraz hemoroidami mogą odnieść korzyści ze stosowania diety bogatoresztkowej,
- cukrzycą typu 2 i insulinoopornością – ze względu na niski indeks glikemiczny posiłków, dieta ta jest odpowiednia dla osób z cukrzycą typu 2, insulinoopornością oraz stanem przedcukrzycowym,
- nadwagą i otyłością – dieta wysokobłonnikowa sprzyja uczuciu sytości, co może być korzystne dla osób z nadmierną masą ciała.
>> Przeczytaj też: Dieta z niskim Indeksem glikemicznym (IG). Dla kogo jest wskazana? Przykładowy jadłospis
Wskazania do przejścia na dietę bogatoresztkową
Dieta bogatoresztkowa jest zalecana osobom zmagającym się z zaparciami, hemoroidami i uchyłkowatością jelita grubego, ponieważ błonnik wspomaga perystaltykę jelit i ułatwia wypróżnianie. Korzystnie wpływa także na leczenie cukrzycy typu 2 i insulinooporności, stabilizując poziom glukozy we krwi, oraz wspomaga redukcję „złego” cholesterolu, co jest istotne w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.
Dodatkowo dieta ta może wspierać kontrolę masy ciała, zwiększając uczucie sytości, oraz zmniejszać ryzyko raka jelita grubego poprzez przyspieszenie pasażu treści pokarmowej. Wprowadzając ją do jadłospisu, warto robić to stopniowo i dbać o odpowiednie nawodnienie, aby uniknąć dolegliwości trawiennych.
Czy są jakieś przeciwskazania do diety bogatoresztkowej?
Dieta bogatoresztkowa nie jest zalecana w przypadku niektórych schorzeń, gdyż nadmiar błonnika może powodować podrażnienia i nasilać objawy chorobowe:
- Osoby cierpiące na stany zapalne jelit, takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego w fazie zaostrzenia, powinny unikać tej diety, ponieważ błonnik może dodatkowo drażnić błonę śluzową jelit.
- Podobnie pacjenci z zespołem jelita drażliwego (IBS) przebiegającym z biegunkami mogą doświadczać pogorszenia objawów, zwłaszcza przy spożywaniu niektórych rodzajów błonnika.
- W niedrożności jelit dieta bogatoresztkowa również nie jest wskazana, ponieważ zwiększa ilość mas kałowych, co może pogorszyć stan chorego.
- Chorzy z zaawansowanymi nowotworami przewodu pokarmowego mogą mieć trudności z trawieniem nadmiaru błonnika, co może prowadzić do dodatkowego dyskomfortu i problemów pokarmowych.
Ponadto w ostrym zapaleniu trzustki oraz przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy błonnik może działać drażniąco na błonę śluzową układu pokarmowego, co może nasilać objawy choroby. Z tego powodu w niektórych przypadkach konieczne jest ograniczenie błonnika w diecie i dostosowanie jadłospisu do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Dieta bogatoresztkowa – produkty dozwolone i zabronione
Tabela przedstawiająca produkty zalecane i przeciwwskazane w diecie bogatoresztkowej:
| Produkty zalecane | Produkty przeciwwskazane | |
| Napoje | mleko 2% tłuszczu, jogurt, kefir, maślanka, soki owocowe, wody mineralne | alkohol, mocna herbata, napoje czekoladowe, napar z czarnych suszonych jagód |
| Pieczywo | pieczywo z pełnego ziarna, bułki grahamki, pieczywo chrupkie | pieczywo świeże |
| Mięso, podroby, drób, ryby | chude gatunki mięs tj.: cielęcina, konina, schab, królik, indyk, kurczak, sandacz, szczupak, karp, flądra, dorsz, pstrąg, mintaj, makrela, sola | bardzo tłuste gatunki mięs tj.: wieprzowina, baranina, mięsa smażone w dużych ilościach |
| Tłuszcze | oleje zawierające wielonienasycone kwasy tłuszczowe: słonecznikowy, sojowy, kukurydziany; oleje zawierające jednonienasycone kwasy tłuszczowe: rzepakowy, oliwa z oliwek, masło, margaryny miękkie | łój, smalec, słonina, margaryny twarde, olej palmowy |
| Warzywa | warzywa świeże; warzywa mrożone; buraki, papryka, pomidory, marchew, dynia, szpinak, sałata, rabarbar; warzywa gotowane | suche nasiona roślin strączkowych, pozostałe warzywa kapustne, ogórki świeże |
| Ziemniaki | gotowane, pieczone | smażone w dużej ilości tłuszczu: frytki, krążki, placki |
| Owoce | świeże, suszone, konserwowane; orzechy włoskie i laskowe; owoce w postaci surówek; owoce w postaci skoków; owoce gotowane | czereśnie |
| Przyprawy | kwas mlekowy, kwasek cytrynowy, koperek zielony, pietruszka, jarzynka, kminek, majeranek, gałka muszkatołowa | ocet |
Dieta bogatoresztkowa – jadłospis
I śniadanie
Pieczywo żytnie z jajkiem na twardo i pomidorem i kiełkami rzodkiewki.
II śniadanie
Płatki owsiane z jogurtem naturalnym 2%, nasionami chia. Do tego gruszka i kiwi.
Obiad
Pieczeń z udźca indyka, do tego warzywa pieczone lub przyrządzone na parze – pieczarki, marchew, seler, pietruszka. Podana z kaszą bulgur ugotowaną al dente.
Podwieczorek
Garść mieszanki orzechów – włoskie, makadamia, nerkowca.
Kolacja
Pieczywo pełnoziarniste z serkiem wiejskim z dodatkiem rzodkiewki i papryki pomarańczowej oraz miksu dowolnych sałat.
Dieta bogatoresztkowa – podsumowanie
Dieta bogatoresztkowa jest skutecznym sposobem na poprawę trawienia, profilaktykę zaparć i wsparcie zdrowia metabolicznego. Odpowiednio zbilansowana może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi, obniżeniu cholesterolu i utrzymaniu prawidłowej masy ciała.
Jednak nie każdy powinien ją stosować – w niektórych schorzeniach układu pokarmowego może przynieść więcej szkody niż pożytku. Jeśli zastanawiasz się, czy ta dieta jest odpowiednia dla Ciebie, skonsultuj się z dietetykiem by dostosować sposób żywienia do swoich potrzeb.
Bibliografia
1. „Dietoterapia”, dr hab. inż., lek. med. Dariusz Włodarek, dr hab. inż. Ewa Lange, Klasyfikacja diet, Charakterystyka diety bogatoresztkowej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2015. (dostęp 04.03.2025)
2. Jarosz M. (red.) Dietetyka. Żywność, żywienie w prewencji i leczeniu. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa; 2017. (dostęp 04.03.2025)
3. Kunachowicz H., Nadolna I., Przygoda B., Iwanow K.: Tabele składu i wartości odżywczej żywności. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa; 2017. (dostęp 04.03.2025)
