Czym są limfocyty: rola i funkcje w organizmie. Jaki poziom jest niepokojący?

Choć niewidoczne gołym okiem, są kluczowymi graczami w obronie naszego organizmu. Limfocyty – wyspecjalizowane komórki układu odpornościowego – codziennie chronią nas przed infekcjami, nowotworami i własnymi komórkami, które „zbuntowały się” przeciwko organizmowi.

To, ile limfocytów znajduje się w naszej krwi, może powiedzieć bardzo dużo o stanie zdrowia. Zarówno ich podwyższony, jak i obniżony poziom może być sygnałem ostrzegawczym, a niektóre ich typy, np. limfocyty atypowe, bywają mylnie kojarzone wyłącznie z poważnymi chorobami.

W tym artykule wyjaśniamy, czym są limfocyty, jakie pełnią funkcje, jakie są ich rodzaje i w jakich sytuacjach ich poziom powinien zwrócić naszą uwagę.

Spis treści:

1. Limfocyty – czym są i za co odpowiadają?
2. Gdzie powstają limfocyty i jakie są ich rodzaje?
   • Typy limfocytów i ich funkcje
3. Limfocyty – wartości referencyjne i interpretacja wyników
   • Jaki poziom limfocytów jest prawidłowy?
4. Limfocyty podwyższone – co mogą oznaczać?
   • Przyczyny podwyższonego poziomu limfocytów
5. Limfocyty obniżone – kiedy się niepokoić?
   • Co oznacza niski poziom limfocytów?
6. Limfocyty atypowe i reaktywne – co to znaczy?
   • Czym są limfocyty atypowe?
   • Limfocyty reaktywne
7. Limfocyty: rola i funkcje w organizmie – podsumowanie

Limfocyty – czym są i za co odpowiadają?

Limfocyty to jeden z podstawowych rodzajów leukocytów, czyli białych krwinek. Stanowią około 20–45% wszystkich leukocytów obecnych we krwi obwodowej dorosłego człowieka, choć ich liczba może zmieniać się w zależności od wieku, stanu zdrowia czy fazy choroby.

W przeciwieństwie do innych białych krwinek, które odpowiadają głównie za niespecyficzną (wrodzoną) odpowiedź immunologiczną, limfocyty są kluczowymi graczami odporności swoistej – czyli takiej, która jest „nauczona” i skierowana przeciwko konkretnemu antygenowi.

>> Sprawdź: Leukocyty w moczu – co oznaczają, jakie są normy i wskazania do badania?

Gdzie powstają limfocyty i jakie są ich rodzaje?

Produkcja limfocytów rozpoczyna się w szpiku kostnym, gdzie ze wspólnej komórki macierzystej rozwijają się w dwóch głównych kierunkach: limfocyty B i T. Część z nich pozostaje w szpiku, gdzie dojrzewa (limfocyty B), a część migruje do grasicy, by tam przejść dalszy proces selekcji i aktywacji (limfocyty T). Trzecią, nieco odmienną linię stanowią limfocyty NK (natural killer), które choć są częścią odporności wrodzonej, również mają limfocytarny charakter i pełnią funkcje cytotoksyczne.

Typy limfocytów i ich funkcje

Wyróżniamy trzy główne typy limfocytów:

• Limfocyty B: odpowiedzialne za produkcję przeciwciał (immunoglobulin). Po rozpoznaniu obcego antygenu przekształcają się w komórki plazmatyczne i zaczynają produkcję przeciwciał.
• Limfocyty T: dzielą się na kilka subpopulacji, m.in. pomocnicze (CD4+), cytotoksyczne (CD8+) i regulatorowe. Odpowiadają za bezpośrednie niszczenie zainfekowanych komórek i koordynowanie odpowiedzi immunologicznej w tym tłumienie reakcji autoagresji.
• Limfocyty NK (natural killer): zdolne do szybkiego niszczenia komórek nowotworowych i zakażonych wirusami, bez potrzeby uprzedniej aktywacji.

>> Przeczytaj: Układ limfatyczny człowieka – budowa, funkcje, najczęstsze choroby

Limfocyty – wartości referencyjne i interpretacja wyników

Liczba limfocytów jest rutynowo oznaczana podczas morfologii krwi. Jej interpretacja może dostarczyć cennych informacji o stanie zdrowia i działaniu układu odpornościowego. Wartości mogą być podawane zarówno jako liczba bezwzględna (G/l), jak i procent całkowitej liczby leukocytów.

Jaki poziom limfocytów jest prawidłowy?

Prawidłowa liczba limfocytów we krwi obwodowej u dorosłych wynosi zazwyczaj:

• 1,0–4,5 × 10⁹/l (G/l) – w wartościach bezwzględnych,
• 20–45% – w wartościach procentowych względem ogólnej liczby leukocytów.

Warto pamiętać, że normy mogą nieco różnić się w zależności od laboratorium, wieku pacjenta oraz stanu fizjologicznego. U dzieci limfocyty mogą stanowić większy procent leukocytów, nawet powyżej 50%.

Limfocyty podwyższone – co mogą oznaczać?

Zwiększona liczba limfocytów we krwi to limfocytoza. Wskazuje na aktywację układu odpornościowego w odpowiedzi na różnego rodzaju bodźce.

Przyczyny podwyższonego poziomu limfocytów

Do najczęstszych przyczyn limfocytozy zaliczamy:

• zakażenia wirusowe (np. mononukleoza, grypa, odra),
• niektóre infekcje bakteryjne (np. krztusiec),
• przewlekłe choroby zapalne,
• choroby autoimmunologiczne,
• nowotwory układu krwiotwórczego (np. przewlekła białaczka limfocytowa),
• palenie tytoniu.

Wzrost limfocytów może też być przemijający i wynikać np. ze stresu, intensywnego wysiłku fizycznego lub stosowania niektórych leków.

W przypadku podwyższenia poziomu limfocytów, warto rozważyć wykonanie dodatkowych badań, takich jak badanie stężenia białka C-reaktywnego (CRP). Wzrost poziomu CRP może wskazywać na aktywne stany zapalne w organizmie, co często towarzyszy podwyższonemu poziomowi limfocytów.

>> Przeczytaj też: Stan zapalny i rola leukocytów

Limfocyty obniżone – kiedy się niepokoić?

Z kolei zmniejszona liczba limfocytów to limfopenia. Może oznaczać zaburzenia odporności i wymagać dalszej diagnostyki.

Co oznacza niski poziom limfocytów?

Do możliwych przyczyn limfocytopenii należą:

• ciężkie infekcje bakteryjne lub wirusowe (np. grypa, HIV),
• choroby autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowaty układowy),
• nowotwory (np. chłoniaki, białaczki),
• niedobory odporności (pierwotne i wtórne),
• niedożywienie, niedobory białka,
• leczenie immunosupresyjne, chemioterapia, radioterapia,

Spadek limfocytów poniżej normy zwiększa podatność na zakażenia i może osłabiać odpowiedź immunologiczną.

Limfocyty atypowe i reaktywne – co to znaczy?

W morfologii lub rozmazie krwi mogą pojawić się informacje o obecności limfocytów atypowych lub reaktywnych, co może budzić niepokój pacjentów.

Czym są limfocyty atypowe?

Pojęcie „limfocytów atypowych” często budzi niepokój, jednak ich obecność nie musi oznaczać choroby nowotworowej. Limfocyty atypowe (zwane też reaktywnymi) to komórki, które uległy zmianom morfologicznym w odpowiedzi na silną stymulację immunologiczną – najczęściej infekcję wirusową. Charakteryzują się większym rozmiarem, nieregularnym kształtem jądra oraz szeroką cytoplazmą.

Ich pojawienie się w obrazie mikroskopowym to częsty obraz np. w mononukleozie zakaźnej, cytomegalii czy toksoplazmozie. Kluczem do właściwej interpretacji jest kontekst kliniczny oraz analiza pozostałych parametrów morfologii.

Limfocyty reaktywne

Limfocyty reaktywne to limfocyty, które uległy aktywacji w odpowiedzi na obecność antygenu. Zmieniają wtedy swój wygląd – mogą być większe, z obfitą cytoplazmą i widocznymi jąderkami. Ich obecność zwykle wskazuje na toczącą się infekcję i jest fizjologiczną reakcją organizmu.

>> To może Cię zainteresować: Chłoniak grudkowy – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Limfocyty: rola i funkcje w organizmie – podsumowanie

• Limfocyty to kluczowe komórki układu odpornościowego.
• Wyróżniamy limfocyty B, T i NK – każda grupa pełni inne funkcje.
• Powstają w szpiku kostnym i dojrzewają w narządach limfatycznych.
• Wartości referencyjne: 1,0–4,5 G/l i 20–45% leukocytów.
• Podwyższona liczba limfocytów może wskazywać na infekcję, autoagresję lub nowotwór.
• Obniżona liczba limfocytów zwiększa ryzyko infekcji i może świadczyć o zaburzeniach odporności.
• Atypowe i reaktywne limfocyty często występują przy infekcjach wirusowych.

Limfocyty odgrywają kluczową rolę w obronie naszego organizmu przed patogenami. Zarówno ich nadmiar, jak i niedobór mogą świadczyć o nieprawidłowościach zdrowotnych, dlatego warto regularnie wykonywać morfologię krwi i analizować wyniki z lekarzem. Jeśli zauważyliśmy niepokojące objawy lub wyniki odbiegają od normy – nie zwlekajmy z konsultacją.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk

Bibliografia

1. LeBien TW, Tedder TF. B lymphocytes: how they develop and function. Blood. 2008 Sep 1;112(5):1570-80. Fabbri M, Smart C, Pardi R. T lymphocytes. Int J Biochem Cell Biol. 2003 Jul;35(7):1004-8.
2. Globerson A, Effros RB. Ageing of lymphocytes and lymphocytes in the aged. Immunol Today. 2000 Oct;21(10):515-21.
3. Romagnani S. The role of lymphocytes in allergic disease. J Allergy Clin Immunol. 2000 Mar;105(3):399-408.
4. MacIver NJ, Michalek RD, Rathmell JC. Metabolic regulation of T lymphocytes. Annu Rev Immunol. 2013;31:259-83.
5. Freitas AA, Rocha B. Population biology of lymphocytes: the flight for survival. Annu Rev Immunol. 2000;18:83-111.