Czym jest cyklotymia i jakie są jej objawy?

Cyklotymia to jedno z mniej znanych, ale istotnych zaburzeń nastroju, które może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie osoby chorej. Choć objawy cyklotymii mogą wydawać się łagodne w porównaniu do innych zaburzeń psychicznych, ich przewlekły charakter bywa równie wyniszczający. W tym artykule wyjaśniamy, co to jest cyklotymia, jakie są jej objawy, ile trwa oraz czym różni się od innych zaburzeń, takich jak dystymia czy choroba afektywna dwubiegunowa. Dowiedz się więcej i sprawdź, czy warto zgłosić się na diagnozę.

Spis treści:

1. Co to jest cyklotymia?
   • Cyklotymia a zaburzenie afektywne dwubiegunowe
   • Cyklotymia a dystymia
2. Cyklotymia: objawy zaburzenia
   • Cyklotymia: ile trwa?
3. Przyczyny rozwoju cyklotymii
4. Jak diagnozuje się cyklotymię?
5. Czy cyklotymia jest uleczalna?
6. Cyklotymia: podsumowanie

Co to jest cyklotymia?

Cyklotymia (z łac. Cyclothymia) to przewlekłe zaburzenie nastroju, które charakteryzuje się naprzemiennym występowaniem łagodnych stanów depresyjnych i podwyższonego nastroju (czyli hipomanii). Objawy te nie są tak intensywne, jak w przypadku pełnoobjawowej depresji czy manii, ale ich cykliczność i długotrwałość mogą utrudniać funkcjonowanie społeczne, zawodowe i emocjonalne.

Cyklotymia jest uznawana za łagodniejszą formę zaburzenia afektywnego dwubiegunowego, ale nie powinna być bagatelizowana. Nieleczona może prowadzić do rozwoju pełnoobjawowej choroby dwubiegunowej typu I lub II.

>> Zobacz też: Depresja maskowana – objawy, przyczyny, leczenie. Jakie badania zrobić przy depresji?

Cyklotymia a zaburzenie afektywne dwubiegunowe

Wielu pacjentów zastanawia się nad związkiem między cyklotymią a chorobą afektywną dwubiegunową. Oba zaburzenia należą do grupy tzw. zaburzeń afektywnych, czyli związanych z nastrojem, jednak różnią się intensywnością objawów.

W chorobie dwubiegunowej występują silne epizody manii i depresji, które mogą wymagać hospitalizacji i znacznie wpływają na codzienne życie. W cyklotymii natomiast epizody hipomanii i depresji są łagodniejsze, ale trwają przez co najmniej dwa lata i powracają regularnie. Dlatego cyklotymia może być uznana za „zapowiedź” poważniejszych zaburzeń nastroju.

Cyklotymia a dystymia

Cyklotymia a dystymia (obecnie określana jako uporczywe zaburzenie depresyjne) to dwa różne typy przewlekłych zaburzeń nastroju. Dystymia objawia się długotrwałym, utrzymującym się obniżeniem nastroju, bez okresów poprawy.

Z kolei w cyklotymii obserwuje się huśtawkę emocjonalną – okresy przygnębienia przeplatają się z okresami podwyższonego nastroju. Osoba z cyklotymią może przez kilka dni czuć się euforycznie i pełna energii, by następnie doświadczyć spadku nastroju, braku motywacji i pesymizmu.

>> To może Cię zainteresować: Mikrobiota jelitowa w zaburzeniach psychiatrycznych

Cyklotymia: objawy zaburzenia

Objawy cyklotymii mogą się różnić między osobami, ale do najczęstszych należą:

• Objawy hipomanii:
  • zwiększona energia i aktywność,
  • zmniejszona potrzeba snu,
  • gadatliwość,
  • podwyższone poczucie własnej wartości,
  • impulsywność, np. nadmierne wydawanie pieniędzy.
• Objawy depresyjne:
  • obniżony nastrój,
  • zmęczenie,
  • trudności w koncentracji,
  • uczucie beznadziejności,
  • zaburzenia snu (bezsenność lub nadmierna senność).

Ważne jest, że objawy te nie są na tyle silne, by zakwalifikować je jako epizody depresji czy manii, jednak ich długotrwałość i zmienność są bardzo obciążające.

Cyklotymia: ile trwa?

Cyklotymia to zaburzenie przewlekłe, trwające co najmniej dwa lata (u dzieci i młodzieży – co najmniej jeden rok). W tym czasie nie może występować okres bez objawów trwający dłużej niż dwa miesiące.

Cykle nastrojów w cyklotymii są zmienne – mogą zmieniać się co kilka dni, tygodni lub miesięcy. U niektórych osób zaburzenie trwa wiele lat, czasem całe życie, jeśli nie zostanie odpowiednio zdiagnozowane i leczone.

Przyczyny rozwoju cyklotymii

Przyczyny cyklotymii nie są do końca znane, ale istnieje kilka czynników, które mogą zwiększać ryzyko jej wystąpienia:

• czynniki genetyczne – cyklotymia może występować rodzinnie.
• zaburzenia neuroprzekaźników – nieprawidłowości w działaniu serotoniny, dopaminy i noradrenaliny.
• stresujące wydarzenia życiowe – trauma, przewlekły stres lub trudne doświadczenia w dzieciństwie.
• czynniki osobowościowe – impulsywność, skłonność do silnych reakcji emocjonalnych.

Niektóre źródła wskazują również możliwe powiązania pomiędzy cyklotymią a borderline (zaburzeniem osobowości z pogranicza) czy też terminem „cyklofrenia”, jednak wymagają one dalszych badań.

Jak diagnozuje się cyklotymię?

Diagnozowanie cyklotymii wymaga kompleksowego podejścia. Kluczowe jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu psychiatrycznego, uwzględniającego historię nastroju pacjenta oraz objawy występujące w dłuższym okresie.

Oprócz tego wykonuje się badania krwi, aby wykluczyć inne przyczyny objawów, np. zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy), niedobory witamin (B12, D) czy choroby autoimmunologiczne.

Diagnozę może postawić jedynie specjalista psychiatra, dlatego ważne jest, by nie bagatelizować objawów i zgłosić się po pomoc.

Czy cyklotymia jest uleczalna?

Cyklotymia jest schorzeniem, które można skutecznie kontrolować, choć rzadko dochodzi do całkowitego wyleczenia. Leczenie zazwyczaj obejmuje:

• odpowiednio dopasowaną farmakoterapię – leki stabilizujące nastrój (np. lit), leki przeciwdepresyjne lub przeciwpsychotyczne.
• psychoterapię – szczególnie pomocna jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT).
• zmiany stylu życia – regularny rytm dnia, zdrowy sen, unikanie substancji psychoaktywnych.

Im wcześniej choroba zostanie rozpoznana, tym większe szanse na poprawę jakości życia.

>> Warto przeczytać: Skuteczność leków przeciwdepresyjnych i rola badań farmakogenetycznych w leczeniu depresji

Cyklotymia: podsumowanie

• Cyklotymia to przewlekłe, łagodne zaburzenie afektywne.
• Objawy obejmują cykliczne zmiany nastroju: od hipomanii do łagodnej depresji.
• Trwa co najmniej dwa lata i często ma charakter nawrotowy.
• Różni się od choroby dwubiegunowej i dystymii intensywnością i charakterem objawów.
• Może być mylona z innymi zaburzeniami, np. borderline.
• Diagnostyka obejmuje wywiad oraz badania krwi.
• Leczenie farmakologiczne i psychoterapia znacznie poprawiają funkcjonowanie pacjenta.

Pamiętaj: nie ignoruj zmian nastroju – jeśli zauważasz u siebie objawy opisane powyżej, skonsultuj się z psychiatrą. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie to klucz do lepszego życia.

Bibliografia

1. Jarema M. (red.). Psychiatria. Podręcznik dla studentów i lekarzy. Wydawnictwo PZWL, Warszawa, 2011.
2. Zalsman G, et al. (2020). Mood disorders in adolescents: Diagnosis and treatment strategies. Journal of Affective Disorders, 265, 438–444.
3. Parnowska D., Rabe-Jabłońska J. (2005). Cyklotymia i dystymia – czy to jeszcze depresja?. Psychiatria Polska, 39(2), 217–228. [Dostęp online: www.psychiatriapolska.pl]