Zaburzenia oddawania moczu są jednym z częstszych problemów z jakimi pacjenci zgłaszają się do lekarza. Jednym z takich zaburzeń jest częstomocz. Czym jest częstomocz, czym różni się od wielomoczu i nykturii – czyli częstego oddawania moczu w nocy? O czym może świadczyć występowanie częstomoczu? Kiedy częstomocz jest powodem do niepokoju? Na te wszystkie pytania odpowiemy w artykule.
Spis treści:
- Częstomocz – jak często oddaje mocz osoba zdrowa?
- Częstomocz, wielomocz, stranguria i nykturia – czym się różnią?
- Częste oddawanie moczu – przyczyny
- Nykturia, czyli oddawanie moczu w nocy
- Poliuria – przyczyny
- Stranguria – przyczyny
- Częste oddawanie moczu – jakie badania wykonać?
- Częstomocz – leczenie
Częstomocz – jak często oddaje mocz osoba zdrowa?
Częstomocz to stan, w którym pacjent oddaje mocz z większą częstotliwością niż warunkach typowych. Nerki osoby zdrowej produkują przeciętnie 1,5 l moczu. Ilość wytwarzanego moczu zależna jest od objętości przyjmowanych płynów i może się wahać od 0,6 do 2,6 litra w ciągu doby. Przekłada się to na 6-7 wizyt w toalecie w ciągu dnia i 0-1 w nocy. Oddawanie moczu częściej niż 7-8 razy w ciągu doby można już określić jako częstomocz.
>> Więcej o tym w jaki sposób powstaje mocz przeczytasz w artykule: Mocz – jak powstaje, kiedy zrobić badanie, jak się przygotować? (alablaboratoria.pl)
Ilość produkowanego moczu, a co za tym idzie liczba mikcji (medyczne określenie procesu oddawania moczu) zależy od ilości przyjmowanych płynów. Jeśli częstotliwość wizyt w toalecie wzrosła z powodu dużo większej ilości wypitych napojów i wróciła do normy właściwej dla danej osoby, nie ma powodu do niepokoju. Należy jednak zwrócić uwagę, czy częstszym wypróżnieniom towarzyszą też inne objawy, tj.:
- parcie na pęcherz moczowy,
- ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu,
- krwinkomocz,
- zwiększone pragnienie.
Jeśli występują powyższe objawy towarzyszące, stan częstomoczu utrzymuje się dłużej i nie ma to związku z przyjętymi płynami, należy udać się do lekarza.
W tym miejscu warto podkreślić, że częstomocz nie jest chorobą. Jest to objaw, który świadczy o istniejącym zaburzeniu. Ważne jest, aby pacjent miał tego świadomość, ponieważ postępowanie diagnostyczne będzie różne – w zależności od wywiadu, objawów współistniejących i podejrzewanej przyczyny.
Częstomocz, wielomocz, stranguria i nykturia – czym się różnią?
Częstomocz to zwiększona liczba mikcji. Może mu towarzyszyć:
- wielomocz – czyli poliuria – będąca zwiększeniem dobowej ilości oddawanego moczu,
- stranguria – oddawanie moczu kroplami,
- nykturia – częstsze oddawanie moczu w nocy.
Każdy z tych stanów może być spowodowany różnymi przyczynami i jest ważnym objawem towarzyszącym przy częstomoczu.
Częste oddawanie moczu – przyczyny
Zależność przyczyn częstomoczu od płci i wieku. Przyczyny nykturii, poliurii i strangurii
Częstomocz to objaw, który może występować w przebiegu chorób układu moczowego, ale również układu endokrynnego (zaburzenia funkcjonowania przysadki mózgowej lub podwzgórza), chorób metabolicznych (cukrzyca). Może być również działaniem niepożądanym związanym z przyjmowaniem niektórych leków, np. diuretyków, czyli leków moczopędnych.
Najczęstsze przyczyny częstomoczu są odmienne u kobiet i u mężczyzn:
- częstomocz u kobiet – pierwszoplanowa przyczyna częstomoczu u kobiet to zakażenie układu moczowego, którego przyczyną jest bakteria Escherichia coli. Częstomocz u kobiet występuje również w ciąży, wówczas jest to stan fizjologiczny.
>> Więcej o ZUM znajdziesz w artykule: Zakażenia układu moczowego (ZUM) – przyczyny, objawy, diagnostyka (alablaboratoria.pl)
- częstomocz u mężczyzn – główną przyczyną tego objawu u mężczyzn jest łagodny rozrost prostaty, występujący u ponad połowy mężczyzn w wieku powyżej 60 r.ż. Inną przyczyną charakterystyczną dla mężczyzn może być rak prostaty.
Przyczyny częstomoczu niezależne od płci to: cukrzyca, pęcherz nadreaktywny, moczówka prosta, przewlekła choroba nerek, kamica nerkowa, przyjmowane leki.
Nykturia, czyli oddawanie moczu w nocy
Nykturia może mieć przyczyny podobne jak częstomocz. Jeśli towarzyszą jej objawy dyzuryczne, czyli zapalenia pęcherza moczowego, może być spowodowana zakażeniem bakteryjnym. Nykturia, której towarzyszy duszność oraz obrzęki kończyn dolnych spowodowana jest przez niewydolność serca. Nykturia bez objawów duszności, bez obrzęków i objawów zapalenia pęcherza moczowego to stan świadczący o przewlekłym zapaleniu nerek.
Poliuria – przyczyny
Przyczyny poliurii, czyli wielomoczu mogą być następujące:
- poliuria przemijająca – diuretyki, migrena, astma
- poliuria znaczna – moczówka prosta, cukrzyca
- poliuria z niewielkim zwiększeniem ilości oddawanego moczu – przewlekłe zapalenie nerek, wrodzona kwasica nerkowa, nadczynność przytarczyc, łagodna cukrzyca, zespół Fanconiego.
Stranguria – przyczyny
Przyczyny strangurii, czyli oddawania moczu kroplami, mogą być następujące:
- jeśli towarzyszy jej gorączka – ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek lub ostre zapalenie gruczołu krokowego
- jeśli towarzyszy jej wydzielina z cewki moczowej – infekcja układu moczowego, rzeżączka, zapalenie gruczołu krokowego
- jeśli towarzyszy jej krwiomocz – zapalenie pęcherza moczowego, kamica, guz pęcherza
Jeśli nie występują żadne z powyższych objawów, przyczyną mogą być guzki krwawnicze (hemoroidy), szczelina odbytu lub choroby neurologiczne (wiąd rdzenia).
Częste oddawanie moczu – jakie badania wykonać?
Częstomocz jest objawem, dlatego diagnostyka i poszukiwanie przyczyny tego stanu zależy od objawów towarzyszących, chorób współistniejących, przyjmowanych leków, itp. Bardzo ważny jest również wywiad z pacjentem dotyczący ilości oddawanego moczu, częstotliwości mikcji, nocnego wstawania do toalety, ilości spożywanych płynów.
Lekarz może zalecić:
- badanie ogólne moczu
- posiew moczu.
Mogą być zlecone również badania krwi:
- morfologia,
- oznaczenie stężenia kreatyniny, mocznika,
- poziom glukozy,
- poziom sodu, potasu, wapnia.
W przypadku mężczyzn może być konieczne badanie markerów stanu zapalnego prostaty – PSA, TPSA.
Szczegółowy zakres badań laboratoryjnych ustali lekarz. To od lekarza będzie również zależało, czy pacjent przejdzie dodatkowe badania obrazowe, np. USG. W przypadku podejrzenia pęcherza nadreaktywnego może być zlecone badanie urodynamiczne.
W niektórych przypadkach konieczne będą wizyty u specjalistów, np. urologa czy ginekologa.
Częstomocz – leczenie
Aby podjąć skuteczne leczenie częstomoczu należy zdiagnozować jego przyczynę. Jeśli powodem wystąpienia częstego oddawania moczu jest zakażenie układu moczowego, lekarz włączy leczenie antybakteryjne. W przypadku cukrzycy wdrożone będzie leczenie hipoglikemizujące. Innego postępowania będzie wymagał łagodny rozrost prostaty czy moczówka prosta.
Częstomocz to zwiększona częstotliwość oddawania moczu, powyżej 7-8 razy na dobę. Częstomocz jest objawem, świadczącym o występowaniu pewnych zaburzeń. Ustalenie ich przyczyny pozwala na wdrożenie skutecznego leczenia.
Piśmiennictwo
- Douglas Collins, Algorytmy interpretacji objawów klinicznych, Medipage, Warszawa, 2010
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/51990,czeste-oddawanie-moczu-przyczyny-czestomoczu
