Cytomegalia to infekcja, którą wywołuje wirus cytomegalii (CMV). Może występować u osób w każdym wieku, ale najczęściej dotyka dzieci. Infekcja bardzo często ma charakter bezobjawowy. Dowiedz się więcej na temat tej choroby.
Spis treści:
- Cytomegalia – co to za choroba?
- Cytomegalia – jakie daje objawy?
- Jak można zarazić się cytomegalią?
- Jak przebiega diagnostyka cytomegalii?
- Cytomegalia – jak ją leczyć?
Cytomegalia – co to za choroba?
Cytomegalia to infekcja wywołana przez wirus cytomegalii (CMV), który należy do rodziny herpeswirusów. Jest to jedna z najczęściej występujących infekcji wirusowych na świecie, szczególnie powszechna u małych dzieci, ale może dotknąć osoby w każdym wieku. Po zakażeniu organizm zatrzymuje wirusa na całe życie. Wielu ludzi przechodzi infekcję nieświadomie, gdyż wirus często nie wywołuje żadnych symptomów u osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym. Jednakże, u noworodków, osób z osłabionym układem odpornościowym oraz w trakcie ciąży, CMV może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.
Cytomegalia – jakie daje objawy?
Nabyte zakażenie wirusem cytomegalii (CMV) w przypadku większości zdrowych osób przebiega bezobjawowo lub objawy są na tyle łagodne, że często mylone są z przeziębieniem. Jest to tzw. mononukleoza cytomegalowirusowa.
W takich przypadkach pacjenci doświadczają gorączki, bólów mięśniowo-stawowych oraz ogólnego osłabienia, Charakterystyczne objawy obejmują także powiększenie węzłów chłonnych i wątroby, choć rzadziej niż w przypadku mononukleozy zakaźnej (powodowanej przez wirusa EBV) mogą występować zmiany na migdałkach oraz powiększenie śledziony. U osób dorosłych częściej obserwuje się żółtaczkę. Infekcja CMV może również prowadzić do wirusowego zapalenia wątroby.
Natomiast cytomegalia potransfuzyjna manifestuje się długotrwałą gorączką, zapaleniem płuc, zapaleniem wątroby oraz objawami mononukleozopodobnymi. W przypadku pacjentów z ciężkimi niedoborami odporności, takimi jak osoby z zakażeniem wirusem HIV, infekcja CMV może prowadzić do zapalenia różnych narządów, w tym siatkówki, naczyniówki, płuc, mózgu, przewodu pokarmowego, trzustki i nadnerczy.
Jak można zarazić się cytomegalią?
Osoba zainfekowana wirusem CMV wydziela cząsteczki wirusa w różnych płynach ustrojowych, takich jak łzy, ślina, mocz, nasienie oraz wydzieliny dróg rodnych. Ponadto, wirus może być obecny w krwi, mleku kobiecym oraz przeszczepianych narządach. Przenoszenie infekcji następuje przede wszystkim poprzez bezpośredni kontakt z zakażonymi płynami ustrojowymi. Oznacza to również, że zakażenie może wystąpić w wyniku przetoczenia zakażonej krwi lub preparatów krwiopochodnych oraz w wyniku przeszczepienia narządu od dawcy będącego nosicielem.
Rodzaje zakażeń cytomegalią:
• Zakażenie pierwotne
Następuje, gdy osoba, która nigdy wcześniej nie miała kontaktu z CMV, zostaje po raz pierwszy zakażona.
• Zakażenie chroniczne
Po pierwotnym zakażeniu, CMV może pozostać w organizmie w stanie utajonym i reaktywować się, zwłaszcza gdy system odpornościowy zostanie osłabiony.
• Wtórne zakażenie pierwotne
Osoba zakażona jednym szczepem CMV może zarazić się innym szczepem wirusa.
Zakażenie CMV u kobiet ciężarnych
Zakażenie CMV u kobiet w ciąży często wynika z długotrwałego kontaktu z małymi dziećmi, które stanowiąc rezerwuar wydzielają wirusa w ślinie i moczu przez bardzo długi czas. To zakażenie, zwłaszcza pierwotne, stanowi poważne ryzyko dla rozwijającego się płodu, prowadząc do wrodzonej infekcji CMV.
Ryzyko przeniesienia wirusa przez łożysko jest znacznie większe w przypadku zakażenia pierwotnego (30–40%) niż wtórnego (1%). Chociaż infekcje pierwotne są rzadziej spotykane, to mają większy potencjał powikłań dla noworodka. Natomiast większość infekcji CMV u kobiet w ciąży stanowią zakażenia wtórne, z nowymi szczepami wirusa jako główne źródło.
Objawy infekcji u noworodków, takie jak opóźniony wzrost, powiększenie narządów czy żółtaczka, są częstsze w przypadku infekcji pierwotnych, prowadząc do poważnych długoterminowych skutków zdrowotnych, w tym uszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego. Mimo że większość dzieci zakażonych wewnątrzmacicznie nie wykazuje objawów choroby, to u niektórych może wystąpić utrata słuchu w późniejszym życiu. Dlatego istnieje zalecenie regularnego monitorowania stanu zdrowia dzieci urodzonych zakażonych wewnątrzmacicznie w celu wczesnego wykrycia ewentualnych powikłań.
Jak przebiega diagnostyka cytomegalii?
Diagnostyka CMV opiera się na metodach laboratoryjnych, które pozwalają wykryć zarówno obecność przeciwciał, jak i samego wirusa:
– Testy serologiczne mierzą poziom przeciwciał IgM i IgG, które wskazują na aktywną lub przebytą infekcję.
– PCR (Reakcja Łańcuchowa Polimerazy) to metoda biologii molekularnej, pozwalająca na wykrycie materiału genetycznego CMV w krwi, co jest szczególnie przydatne w diagnostyce u osób z osłabionym układem odpornościowym. Pozwala różnicować aktywną formę zakażenia od utajonej.
Rozpoznanie zakażenia CMV u ciężarnych i płodu
Po wykryciu zakażenia u matki konieczne jest określenie, czy doszło do przeniesienia wirusa na płód. Badanie ultrasonograficzne (USG) jest ważnym narzędziem, ale nie zawsze jednoznacznie potwierdza obecność zakażenia CMV u płodu, dlatego niezbędna jest amniopunkcja. U dzieci z wrodzonym zakażeniem CMV diagnozę stawia się na podstawie badań wirusologicznych, a nie serologicznych, co umożliwia prognozowanie i decyzje terapeutyczne. Najczęściej stosuje się metodę PCR. Analiza ilościowa metodą PCR płynu owodniowego u kobiet w 21.–22. tygodniu ciąży umożliwia rozróżnienie między aktywną infekcją wirusem cytomegalii u płodu a jedynie zakażeniem wirusem CMV.
Po potwierdzeniu zakażenia u płodu monitoruje się jego stan głównie za pomocą USG lub rezonansu magnetycznego (MRI). Diagnoza zakażenia CMV u płodu nie zawsze przewiduje dalsze konsekwencje choroby.
Cytomegalia – jak ją leczyć?
Leczenie CMV zależy od stanu i sytuacji pacjenta. Zdrowe osoby zazwyczaj nie wymagają leczenia lub wymagają leczenia doraźnego z zastosowaniem leków przeciwgorączkowych. W przypadku osób z osłabionym układem odpornościowym stosuje się antywirusowe leki przeciwwirusowe, takie jak gancyklowir, walancyklowir czy foscarnet, które mogą pomóc kontrolować infekcję i zapobiegać poważnym powikłaniom. Odpowiednie zarządzanie stanem zdrowia, w tym monitorowanie i wsparcie medyczne, są kluczowe dla osób z wysokim ryzykiem poważnych powikłań związanych z CMV.
Leczenie wrodzonego zakażenia CMV u płodu
Dotychczas nie znaleziono skutecznego sposobu na zapobieganie przenoszeniu zakażenia i leczenie wrodzonego zakażenia CMV u płodu. Jednakże wyniki nowszych badań wskazują, że specyficzne hiperimmunoglobuliny przeciwko CMV mogą być obiecującym podejściem terapeutycznym i profilaktycznym w walce z tym zakażeniem.
Zrozumienie cytomegalii, jej objawów, sposobów transmisji oraz dostępnych metod leczenia jest kluczowe dla zarządzania ryzykiem związanym z tym powszechnym wirusem. Szczególną uwagę na możliwość zakażenia powinny zwracać osoby z osłabionym układem odpornościowym, kobiety w ciąży oraz rodzice małych dzieci, gdyż w ich przypadkach CMV może prowadzić do poważnych komplikacji zdrowotnych. Regularne konsultacje medyczne i świadome podejście do profilaktyki mogą znacząco zmniejszyć ryzyko niepożądanych skutków infekcji CMV.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
1. C.N. Kotton. CMV: Prevention, Diagnosis and Therapy. American Journal of Transplantation, Volume 13, Supplement 3, 2013, Pages 24-40, ISSN 1600-6135.
2. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/157123,cytomegalia
3. Mocarski ES., Shenk T., Pass RF. Cytomegaloviruses. W: Knipe DM, Howley PM (red.). Fields virology. 5th ed. Vol. II. Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins, 2007; 2762–2773.
4. Angeliki S., Iacovidou N., Kloudas S. et al. Congenital cytomegalovirus infection. Women’s Health and Disease, Volume1205, Issue 1, September 2010, Pages 144-147.
5. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/cmv/symptoms-causes/syc-20355358
