Oznaczenie stężenia białka CRP jest bardzo przydatnym badaniem laboratoryjnym, które jest wykorzystywane w diagnostyce wielu schorzeń. Jak poprawnie interpretować wynik CRP? Czy CRP podwyższone zawsze oznacza infekcje? Dowiedz się więcej na ten ważny temat.
Spis treści:
- CRP, czyli białko C-reaktywne
- Badanie CRP
- Badanie CRP – jakie są wartości referencyjne?
- Jak interpretować wynik CRP?
CRP, czyli białko C-reaktywne
Białko C-reaktywne to białko ostrej fazy, które wytwarzane jest przede wszystkim w wątrobie oraz w ścianach tętnic i komórkach tłuszczowych (adipocytach). Białka ostrej fazy to związki organiczne, których synteza zależy od stężenia cytokin prozapalnych (między innymi interleukiny 6 i TNF-α).
Tę grupę białek możemy podzielić na dodatnie i ujemne białka ostrej fazy. Stężenie białek dodatnich zwiększa się pod wpływem zadziałania bodźca zapalnego, z kolei stężenie białek ujemnych – zmniejsza się. Białko C-reaktywne, obok ferrytyny, fibrynogenu, czy hepcydyny należy do dodatnich białek ostrej fazy, co oznacza, że stan zapalny prowadzi do wzrostu jego stężenia w surowicy.
>> Przeczytaj też: Wybrane wskaźniki stanu zapalnego
Badanie CRP
Stężenie białka C-reaktywnego oznacza się najczęściej w surowicy, co oznacza, że konieczne jest pobranie próbki krwi żylnej. Klasycznie stężenie CRP oznacza się przy wykorzystaniu metod immunochemicznych. Przy bardzo niskim stężeniu CRP możliwe jest wykonanie testów charakteryzujących się dużą czułością, czyli tak zwanego hs-CRP (high-sensitiv CRP).
Białko CRP jest czułym parametrem, ale stosunkowo mało swoistym – jego stężenie może bowiem rosnąć w przebiegu różnych stanów klinicznych.
Zauważono, że do wzrostu stężenia białka C-reaktywnego dochodzi po około 2 godzinach po zadziałaniu czynnika uszkadzającego (uraz, infekcja). Stężenie CRP może zmieniać się bardzo dynamicznie i może wzrosnąć nawet 100-krotnie po upływie około 48 godzin. Po włączeniu odpowiedniego leczenia lub ustania działania bodźca uszkadzającego stężenie CRP dość szybko wraca do normy – fizjologiczne stężenie jest osiągane typowo w czasie 3–7 dni.
Kiedy wykonać badanie CRP?
Badanie stężenia CRP wykonuje się przede wszystkim w trakcie diagnostyki infekcji, przy podejrzeniu obecności zakażeń bakteryjnych, w tym uogólnionego zakażenia. Choć stężenie CRP rośnie zarówno w przebiegu infekcji wirusowych, jak i bakteryjnych, to na podstawie wyniku lekarz jest w stanie podjąć ważne decyzje diagnostyczno-lecznicze. Białko C-reaktywne oznacza się również w niektórych schorzeniach o podłożu autoimmunologicznym i w celu prognozowania ryzyka schorzeń układu sercowo-naczyniowego.
Badanie CRP – jakie są wartości referencyjne?
Wartości referencyjne stężenia CRP zależą zarówno do wieku pacjenta, jak i od masy ciała, rasy i płci. Wyższe stężenie CRP obserwuje się u rasy czarnej (w porównaniu do rasy białej) oraz u kobiet. Stężenie białka CRP wzrasta również wraz ze wzrostem masy ciała.
Wartości referencyjne CRP u dorosłych
W sytuacji, gdy stężenie białka CRP oznaczane jest z wykorzystaniem rutynowych metod, to zarówno u dorosłych, jak u dzieci za wartość odcięcia przyjmuje się stężenie do 10 mg/l. Oznacza to, że za wartości nieprawidłowe, wymagające podjęcia pewnych działań, uznaje się stężenia powyżej 10 mg/l.
Nieco inaczej jest w sytuacji wykorzystywania metod o dużej czułości (czyli hs-CRP), o czym więcej można przeczytać w kolejnym akapicie tego artykułu.
Wartości referencyjne CRP u dziecka
Wartości referencyjne w odniesieniu do hs-CRP są nieco inne, w zależności od wieku pacjenta. Warto zaznaczyć, że u noworodków stężenia CRP mogą być nieco podwyższone, co wynika z przystosowywania się nowonarodzonego dziecka do życia w warunkach pozamacicznych.
W odniesieniu do hs-CRP wartości referencyjne u dzieci wynoszą odpowiednio:
- 0,3–5,8 mg/l – u dzieci do 14. dnia życia,
- 0,1–0,9 mg/l – od 15. dnia życia do 15 roku życia,
- 0,1–1,6 mg/l – od 15 do 19 roku życia.
>> Zobacz też: Kalprotektyna krążąca – czuły marker stanu zapalnego
Jak interpretować wynik CRP?
Wynik badania CRP powinien być interpretowany przez lekarza, ponieważ wymaga wzięcia pod uwagę nie tylko samej wartości liczbowej, ale także stanu klinicznego pacjenta. Niezwykle ważny jest również szczegółowo przeprowadzony wywiad oraz badanie przedmiotowe. Należy mieć świadomość, że stężenie CRP może wzrosnąć w pewnych sytuacjach klinicznych, do których zaliczamy:
- palenie tytoniu,
- spożycie pokarmów bogatych w tłuszcze,
- intensywny wysiłek fizyczny,
- przyjmowanie hormonalnej terapii zastępczej.
O czym świadczy podwyższone CRP?
W jakich schorzeniach mamy do czynienia ze wzrostem stężenia CRP? Należy w tym miejscu wymienić:
- zakażenia – zarówno bakteryjne, wirusowe, jak i grzybicze, warto w tym miejscu dodać, że w przypadku infekcji spowodowanej przez bakterie CRP jest typowo wyższe, niż w przebiegu infekcji wirusowych,
- stany po dużych urazach lub operacjach – stężenie CRP wzrasta w sytuacjach, w których dochodzi do uszkodzenia tkanek,
- układowe zapalne choroby tkanki łącznej – na przykład toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina układowa,
- zawał mięśnia sercowego,
- ostre zapalenie trzustki,
- niekiedy nowotwory złośliwe.
O czym świadczy niskie CRP?
Obniżone stężenie CRP ma zdecydowanie mniejsze znaczenie diagnostyczne, niż podwyższone CRP. Niskie CRP, tak naprawdę, nie stanowi problemu klinicznego i jest to stan, który nie wymaga podejmowania diagnostyki i leczenia. Obniżenie stężenia tego białka można zaobserwować między innymi:
- po spożyciu alkoholu,
- w trakcie leczenia statynami (są to leki obniżające poziom cholesterolu we krwi),
- przy suplementacji witaminy B3 (niacyna).
Oznaczenie stężenia CRP jest niezwykle pomocnym badaniem laboratoryjnym, które pozwala lekarzowi na podjęcie ważnych decyzji diagnostyczno-leczniczych, dotyczących na przykład konieczności włączenia antybiotykoterapii. Podwyższone stężenie CRP zdecydowanie wymaga konsultacji z lekarzem, a także wykonania badań dodatkowych, mających na celu znalezienie przyczyny takiego stanu.
Bibliografia
- P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
- B. Kościelniak-Merak i inni, Wskaźniki stanu zapalnego, Medycyna Praktyczna – Pediatria. [dostęp online: https://www.mp.pl/pediatria/praktyka-kliniczna/badania-laboratoryjne/218108,wskazniki-stanu-zapalnego],
- A. Szutowicz i inni, Diagnostyka laboratoryjna, Gdański Uniwersytet Medyczny, Gdańsk 2009.
