Choroby skóry stanowią jeden z najczęstszych powodów konsultacji lekarskich. Ich przyczyny są zróżnicowane – dermatozy mogą być wynikiem infekcji, działania czynników środowiskowych, zaburzeń autoimmunologicznych lub innych schorzeń ogólnoustrojowych. Wiele z nich znacząco wpływa na komfort życia, a niektóre wymagają długotrwałego leczenia i stałej kontroli dermatologicznej. Dowiedz się, jakie są najczęstsze choroby skóry, jakie są ich objawy oraz jak je zdiagnozować i leczyć.
Spis treści:
- Co to są dermatozy?
- Najczęstsze choroby skóry – podział i charakterystyka
- Najczęstsze dermatozy – jak wygląda diagnostyka?
- Choroby skórne – kiedy udać się do dermatologa?
- Choroby skóry – najczęściej zadawane pytania
- Najczęstsze choroby skóry – podsumowanie
Co to są dermatozy?
Dermatozy to medyczne określenie dla wszystkich schorzeń dotyczących skóry (naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej), jej przydatków (włosów, paznokci, gruczołów potowych i łojowych) oraz błon śluzowych. Z dostępnych danych epidemiologicznych wynika, że nawet co 3 Polak choruje lub chorował na chorobę skórną.
Choroby skóry mogą objawiać się na różne sposoby. Podstawowym objawem są wykwity, czyli zmiany skórne. Są to m.in.:
- plama – zmiana nie wykraczająca ponad poziom skóry, mająca inny kolor niż zdrowa skóra;
- grudka – zmiana wyniosła ponad powierzchnię skóry, wyróżniająca się od otaczającej skóry, niepozostawiająca blizn;
- guzek/guz – zmiana wyniosła ponad powierzchnię skóry, może pozostawiać blizny;
- pęcherz – zmiana wyniosła ponad powierzchnię skóry wypełniona płynną treścią;
- krosta – zmiana wyniosła ponad powierzchnię skóry zawierająca treść ropną;
- nadżerka – ubytek naskórka, niepozostawiający blizn;
- owrzodzenie – ubytek naskórka i skóry właściwej, może pozostawić bliznę.
Niektóre dermatozy mają charakter przewlekły, co oznacza, że pacjent musi zmagać się z nimi przez całe życie. Inne są przejściowe i mogą zostać skutecznie wyleczone odpowiednią terapią.
>> Zobacz także: Rola dysbiozy jelitowej w wybranych chorobach skóry
Najczęstsze choroby skóry – podział i charakterystyka
Rodzaje chorób skóry wyróżnione ze względu na przyczynę to:
- autoimmunologiczne choroby skóry,
- bakteryjne choroby skóry,
- wirusowe choroby skóry,
- grzybicze choroby skóry,
- pasożytnicze choroby skóry,
- alergiczne choroby skóry,
- choroby skóry uwarunkowane genetycznie,
- zawodowe choroby skóry,
- zmiany skórne wywołane lekami,
- zmiany skórne wywołane działaniem czynników fizycznych,
- nowotwory skóry.
Niektóre choroby skórne mogą występować tylko w danym okresie życia – np. pieluszkowe zapalenie skóry występujące typowo u noworodków.
Autoimmunologiczne choroby skóry
Choroby autoimmunologiczne charakteryzują się nieprawidłową reakcją układu odpornościowego na własne komórki i tkanki. Prowadzi to do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego.
Jedną z zapalnych chorób skóry jest łuszczyca – czyli schorzenie uwarunkowane genetycznie, środowiskowo i immunologicznie, o nawracającym przebiegu. Objawy skórne łuszczycy to przede wszystkim grudki skórno-naskórkowe, o wielkości od kilku milimetrów do kilku centymetrów, mogące się zlewać w większe tarczki. Mają kolor od różowego do czerwonego i są pokryte srebrzystymi łuskami. Zmiany skórne zlokalizowane są głównie na kolanach, łokciach, w okolicy krzyżowej oraz owłosionej skórze głowy. Zajęte mogą być również płytki paznokciowe.
Przykładem autoimmunologicznych chorób skóry jest łysienie plackowate. W następstwie stanu zapalnego dochodzi do utraty włosów – na całej głowie, w określonych jej obszarach lub na całym ciele (w zależności od nasilenia choroby).
Zakaźne choroby skóry
Zakaźne choroby skóry są wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby lub pasożyty. Mogą być przenoszone drogą kontaktową (bezpośredni kontakt z chorą osobą) lub poprzez zakażone przedmioty.
Bakteryjne choroby skóry
Bakteryjne choroby skóry to m.in.:
- czyrak – zakażenie często wywoływane przez gronkowca złocistego przebiegające z wytworzeniem czopa martwiczego,
- róża – wywołana zakażeniem paciorkowcami grupy A,
- liszajec zakaźny – wywołany przez zakażenie paciorkowcami lub gronkowcami,
- zapalenie mieszków włosowych – najczęściej wywołane przez gronkowca złocistego.
Grzybicze choroby skóry
Grzybicze choroby skóry są wywołane najczęściej przez dermatofity lub drożdżaki. Najczęstsze postacie to:
- grzybica stóp,
- grzybica skóry owłosionej,
- grzybica skóry gładkiej,
- grzybica paznokci,
- łupież pstry,
- drożdżyca błon śluzowych.
Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez kontakt skóry ze skażonym przedmiotem lub powierzchnią (np. pożyczone obuwie, prysznic hotelowy, wspólne przybory higieniczne). Najbardziej narażone są osoby o obniżonej odporności i chorujące przewlekle.
Pasożytnicze choroby skóry
Są to choroby wywołane przez pasożyty zewnętrzne. Najczęstsze choroby skóry zaliczane do tej grupy to:
- wszawica – wywołana przez wesz ludzką, objawia się silnym świądem, który prowadzi do powstawania nadżerek, najczęściej w obrębie owłosionej skóry głowy;
- świerzb – wywołany przez świerzbowca ludzkiego, objawia się silnym świądem, grudkami i pęcherzykami, zmiany występują głównie na palcach rąk, nadgarstkach, brzuchu.
Przewlekłe choroby skóry
Przewlekłe choroby skóry mają długotrwały przebieg i często wymagają leczenia przez całe życie. Zdarza się, że przebiegają z okresami zaostrzeń i remisji. Do tej grupy zalicza się m.in. atopowe zapalenie skóry, łuszczycę, trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry.
Najczęstsze dermatozy – jak wygląda diagnostyka?
Diagnostyka chorób skóry może opierać się o:
- szczegółowy wywiad medyczny,
- badanie fizykalne,
- badanie dermatoskopowe,
- pobranie wymazów ze zmian skórnych i wykonanie posiewu,
- badanie histopatologiczne,
- badania w kierunku alergii (np. testy skórne, badania alergologiczne z krwi),
- badania laboratoryjne z krwi (np. testy genetyczne, oznaczenie przeciwciał).
| Badanie dermatoskopowe polega na oglądaniu zmian skórnych w powiększeniu. Jest to metoda całkowicie bezinwazyjna. |
Choroby skórne – kiedy udać się do dermatologa?
Jeżeli pojawią się jakiekolwiek zmiany skórne, nie należy zwlekać z konsultacją dermatologiczną – szczególnie gdy towarzyszą im jeszcze inne objawy, np.:
- świąd,
- zaczerwienienie,
- pieczenie skóry,
- przesuszenie skóry,
- obrzęk,
- ból w okolicy wykwitów skórnych,
- objawy ogólnoustrojowe (m.in. gorączka, powiększenie lokalnych węzłów chłonnych, dolegliwości przypominające przeziębienie).
Leczenie chorób skóry zależy od ich rodzaju i przyczyny. Dostępne metody obejmują m.in. stosowanie preparatów (np. antybiotyków) o działaniu miejscowym lub ogólnym, stosowanie preparatów do użytku zewnętrznego (np. szamponów, płynów), małoinwazyjne zabiegi (np. krioterapię, laseroterapię), chirurgiczne opracowanie zmian skórnych.
Choroby skóry – najczęściej zadawane pytania
Odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące dermatoz.
Jakie mogą być choroby skórne?
Dermatozy to szeroka grupa chorób. Ze względu na przyczynę wyróżnia się m.in.:
- bakteryjne choroby skóry (np. róża, liszajec zakaźny, zapalenie mieszków włosowych),
- wirusowe choroby skóry (np. półpasiec, brodawki wirusowe),
- pasożytnicze choroby skóry (np. wszawica),
- grzybicze choroby skóry,
- alergiczne choroby skóry (np. atopowe zapalenie skóry),
- autoimmunologiczne choroby skóry (np. pęcherzyca, bielactwo).
Choroby skóry mogą być także związane z pracą zawodową, działaniem czynników fizycznych, leków oraz mieć podłoże nowotworowe (np. rak podstawnokomórkowy skóry, czerniak).
Jakie są najczęstsze choroby skóry?
Najczęściej diagnozowane dermatozy to łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, trądzik pospolity i grzybica skóry.
Jakie są najczęstsze choroby wirusowe skóry?
Najczęściej występujące choroby wirusowe skóry to: brodawki wirusowe, opryszczka zwykła, półpasiec, mięczak zakaźny.
Najczęstsze choroby skóry – podsumowanie
- Choroby skóry to inaczej dermatozy. Ich przyczyną mogą być m.in. infekcje (grzybicze, wirusowe, bakteryjne, pasożytnicze), procesy autoimmunologiczne, alergie czy procesy nowotworowe.
- Podstawowym objawem dermatoz są wykwity (zmiany skórne). Mogą przybierać postać m.in. plam, grudek, krost, pęcherzy, nadżerek, owrzodzeń.
- Diagnostyka chorób skóry opiera się o wywiad medyczny, badanie fizykalne oraz dodatkowe badania – m.in. dermatoskopię, testy alergiczne, testy laboratoryjne z krwi.
- Leczenie chorób skórnych zależy od ich przyczyny i rodzaju. Zastosowanie mają m.in. preparaty o działaniu miejscowym i ogólnym, zabiegi małoinwazyjne (np. laseroterapia) i metody chirurgiczne.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- R. Śpiewak, Częstość występowania chorób skóry w losowej grupie dorosłych Polaków, Estetologia Medyczna i Kosmetologia 2012
- J. Narbutt, Najczęstsze dermatozy w praktyce lekarza rodzinnego, Edra Urban & Partner, Wrocław 2019
- https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/choroby-autoimmunologiczne-czym-sa-objawy-diagnostyka-i-leczenie/ (dostęp 01.04.2025)
- M. Cyran, Łuszczyca skóry, Kosmetologia Estetyczna 4/2013
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73199,choroby-bakteryjne-skory (dostęp 01.04.2025)
- https://www.mp.pl/pacjent/dermatologia/choroby/chorobyskory/73202,choroby-pasozytnicze-skory (dostęp 01.04.2025)
