Cholesterol LDL często określany jest mianem „złego cholesterolu”. To właśnie jego nadmiar odpowiada za odkładanie się złogów w ścianach naczyń krwionośnych, co prowadzi do rozwoju miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych. Dla wczesnego wykrycia nieprawidłowości bardzo ważne jest regularne wykonywanie lipidogramu, czyli badania pozwalającego m. in. na określenie stężenia poszczególnych frakcji cholesterolu. . Dowiedz się, co to jest cholesterol LDL, jakie są normy oraz jak obniżyć jego poziom.
Spis treści:
- Cholesterol LDL – co to jest?
- Kiedy należy sprawdzić poziom cholesterolu LDL?
- Jak przygotować się do badania poziomu cholesterolu LDL?
- Interpretacja wyników cholesterolu LDL: norma u dorosłych
- Przyczyny podwyższonego cholesterolu LDL
- Za wysoki cholesterol LDL: skutki
- Jak obniżyć poziom cholesterolu LDL?
Cholesterol LDL – co to jest?
Cholesterol LDL to cholesterol frakcji lipoprotein o niskiej gęstości (low-density lipoprotein). Ich zadaniem jest transportowanie cholesterolu z wątroby do różnych komórek organizmu. Jest to ważna funkcja, ponieważ cholesterol jest potrzebny do prawidłowego funkcjonowania organizmu – bierze udział m.in. w produkcji hormonów, witaminy D i kwasów żółciowych.
Problem stanowi zbyt wysoki poziom cholesterolu LDL. Jego nadmiar może przeniknać do błony wewnętrznej naczynia krwionośnego i akumulować się. Dodatkowo pod wpływem substancji uwalnianych przez m.in. płytki krwi czy komórki śródbłonka ulega modyfikacjom, co nadaje mu silnych właściwości proaterogennych, czyli sprzyjających rozwojowi miażdżycy. Jest to jeden z głównych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.
>> Zobacz także: Lipoproteiny – klucz do zrozumienia lipidogramu
Ponieważ cholesterol LDL sprzyja rozwojowi miażdżycy, jest potocznie nazywany “złym cholesterolem”. W badaniach wykazano, że cholesterol obecny w blaszkach miażdżycowych pochodzi właśnie z cząstek LDL.
| Poziom cholesterolu LDL jest podstawowym parametrem określającym ryzyko sercowo-naczyniowe. To także najważniejszy element profilu lipidowego. |
Kiedy należy sprawdzić poziom cholesterolu LDL?
Ocena stężenia cholesterolu LDL powinna być częścią regularnych profilaktycznych badań. Ma to na celu wczesne rozpoznanie miażdżycy tętnic, a w przypadku osób przyjmujących leki obniżające poziom lipidów pozwala określić skuteczność terapii.
Badanie cholesterolu LDL jest częścią lipidogramu (profilu lipidowego) pozwalającego na ocenę stężenia różnych lipidów we krwi, w tym:
- cholesterolu całkowitego,
- cholesterolu frakcji LDL,
- cholesterolu frakcji HDL,
- triglicerydów,
- cholesterolu nie-HDL.
Jeżeli lekarz nie zdecyduje inaczej, pierwsze badanie profilu lipidowego należy wykonać po 20. roku życia. Następnie zalecane jest jego powtarzanie nie rzadziej niż co 3-5 lat. Osoby z co najmniej jednym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych powinny zgłaszać się na badanie raz w roku.
| Profil lipidowy może być rozszerzony o oznaczenie stężenia apolipoproteiny B (apoB) – szczególnie u osób z rozpoznanym zespołem metabolicznym, cukrzycą, otyłością oraz zwiększonym stężeniem triglicerydów lub niskim poziomem cholesterolu LDL. Ponadto każda osoba dorosła przynajmniej raz w życiu powinna zbadać stężenie lipoproteiny(a). |
>> Przeczytaj też: Cholesterol HDL – co to jest dobry cholesterol i co zrobić, gdy jego poziom jest za niski?
Jak przygotować się do badania poziomu cholesterolu LDL?
Przed badaniem cholesterolu LDL nie należy zmieniać stosowanej diety. Rekomendowane jest ograniczenie alkoholu i innych używek. Do laboratorium najlepiej zgłosić się w godzinach porannych, a bezpośrednio przed badaniem odpocząć przez minimum 15 minut w pozycji siedzącej. Konieczne jest także omówienie z lekarzem kwestii ewentualnego przerwania stosowania leków.
Zgodnie z rekomendacjami badanie cholesterolu LDL nie musi być przeprowadzane na czczo. Należy jednak powstrzymać się od spożywania posiłku, jeżeli jednocześnie mają być wykonywane inne testy z krwi (np. ocena stężenia glukozy).
Interpretacja wyników cholesterolu LDL: norma u dorosłych
Normy cholesterolu LDL zależą od ryzyka sercowo-naczyniowego. Jest ono ustalane indywidualnie dla każdej osoby.
Wartości docelowe cholesterolu LDL zawarte w wytycznych m.in. Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego i Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego to:
- małe ryzyko sercowo-naczyniowe <115 mg/dl (3,0 mmol/l),
- umiarkowane ryzyko sercowo-naczyniowe <100 mg/dl (2,6 mmol/l),
- duże ryzyko sercowo-naczyniowe <70 mg/dl (1,8 mmol/l),
- bardzo duże ryzyko sercowo-naczyniowe <55 mg/dl (1,4 mmol/l),
- ekstremalne ryzyko sercowo-naczyniowe <40 mg/dl (1 mmol/l).
Wyniki cholesterolu LDL powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem.
Przyczyny podwyższonego cholesterolu LDL
Wzrost stężenia cholesterolu LDL może mieć różne przyczyny. Do najczęstszych należą:
- mutacja genu receptora LDL lub genu apolipoproteiny B,
- niedoczynność tarczycy,
- zespół nerczycowy,
- choroby wątroby,
- cukrzyca lub zespół metaboliczny,
- przyjmowanie niektórych leków,
- niezdrowa dieta bogata w nasycone kwasy tłuszczowe i tłuszcze trans,
- używki,
- nadwaga i otyłość,
- niski poziom aktywności fizycznej.
>> Zobacz także: Profil lipidowy – część 1: Triglicerydy
Za wysoki cholesterol LDL: skutki
Wysoki poziom cholesterolu LDL jest bardzo istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju miażdżycy, czyli choroby, która prowadzi do odkładania się złogów cholesterolu na ścianach tętnic. Z czasem blaszki miażdżycowe powodują zwężenie naczyń, zmniejszając przepływ krwi i powodując niedotlenienie tkanek. Konsekwencje to m.in. choroba niedokrwienna serca, zawał serca, udar mózgu, choroby nerek.
Jak obniżyć poziom cholesterolu LDL?
Przy zbyt wysokim cholesterolu LDL konieczne jest wdrożenie odpowiednich działań, które mają na celu wyrównanie jego poziomu. U wszystkich osób rekomendowana jest modyfikacja stylu życia, a w uzasadnionych przypadkach wdrażane są także leki hipolipemizujące.
Wykazano, że korzystny wpływ na poziom cholesterolu LDL, jak i cały profil lipidowy, mają:
- regularna aktywność fizyczna o umiarkowanej intensywności,
- zrezygnowanie z palenia tytoniu i spożywania alkoholu,
- normalizacja masy ciała,
- zmniejszenie spożycia tłuszczów trans i tłuszczów nasyconych,
- spożywanie odpowiedniej ilości błonnika,
- włączenie do jadłospisu produktów zawierających nienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3.
>> Zobacz także: Dieta w hipercholesterolemii. Co jeść, a czego unikać przy wysokim cholesterolu? Przykładowy jadłospis
Regularne badanie profilu lipidowego, którego częścią jest ocena stężenia cholesterolu LDL, jest bardzo istotne w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych. Aby zmniejszyć ryzyko zachorowania, należy dbać o aktywność fizyczną, zdrową dietę i utrzymanie prawidłowej masy ciała, a także zrezygnować z używek.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Banaszczyk
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/chorobawiencowa/zapobieganie/62068,dobry-cholesterol-i-zly-cholesterol (dostęp 14.11.2024)
- M. Banach i in., Wytyczne PTL/KLRWP/PTK/PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021, Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce Rok 2021, t. 7, nr 3, s. 113–222
- K. Berek, R. Bobiński, Miażdżyca – choroba wieloczynnikowa, Problemy Pielęgniarstwa 2009, t. 17, nr 3, s. 257–262
- Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019)
