Cholesterol HDL, nazywany „dobrym” cholesterolem, pełni bardzo ważną rolę w naszym organizmie, a jego prawidłowy poziom pomaga chronić przed chorobami układu sercowo-naczyniowego. Zbyt niskie stężenie jest sygnałem alarmującym i często wymaga modyfikacji stylu życia. Dowiedz się, co to jest cholesterol HDL i jakie są jego normy.
Spis treści:
- Co to jest cholesterol HDL?
- Cholesterol HDL w surowicy – kiedy wykonać badanie?
- Cholesterol HDL – normy
- Jak podwyższyć poziom cholesterolu HDL?
Co to jest cholesterol HDL?
Cholesterol HDL to inaczej cholesterol frakcji lipoprotein o dużej gęstości (high densitylipoprotein). Duża gęstość bierze się z wysokiej zawartości białka w cząsteczce (powyżej 50% masy).
Cholesterol HDL bierze udział w tzw. zwrotnym transporcie cholesterolu. Przenosi go z tkanek oraz ścian tętnic do wątroby. Tam cholesterol ulega przetworzeniu i ostatecznie jest wydalany z żółcią do przewodu pokarmowego, a następnie w pewnej części usuwany z organizmu.
>> Zobacz także: Lipoproteiny – klucz do zrozumienia lipidogramu
Ponieważ cholesterol HDL pomaga usuwać nadmiar cholesterolu z krwi i zapobiega odkładaniu się jego złogów w tętnicach, nazywany jest „dobrym” cholesterolem. Działa w ten sposób ochronnie na układ krwionośny, zmniejszając ryzyko rozwoju miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych.
Ponadto cholesterol HDL:
- wykazuje działanie antyoksydacyjne,
- hamuje utlenianie cholesterolu LDL,
- działa przeciwzapalnie,
- działa przeciwapoptotycznie,
- przywraca prawidłowe funkcjonowanie śródbłonka naczyń krwionośnych.
| Pod wpływem stresu oksydacyjnego, stanu zapalnego i glikacji dochodzi do zmiany składu lipoprotein, co wiąże się z powstaniem nieprawidłowego HDL, który ma ograniczoną możliwość zwrotnego transportu cholesterolu. Tym samym może mieć on działanie proaterogenne, czyli sprzyjające rozwojowi miażdżycy. |
Cholesterol HDL w surowicy – kiedy wykonać badanie?
Poziom cholesterolu HDL w surowicy można określić przy pomocy badań laboratoryjnych z krwi. Najczęściej wykonuje się od razu cały lipidogram, czyli ocenę stężenia:
- cholesterolu całkowitego,
- cholesterolu frakcji LDL,
- cholesterolu frakcji HDL,
- cholesterolu nie-HDL,
- triglicerydów,
- kwasu moczowego w surowicy.
Dodatkowo można oznaczyć stężenie apolipoproteiny B (apoB). Jest to zalecane szczególnie u osób ze zwiększonym stężeniem triglicerydów, zespołem metabolicznym, cukrzycą, otyłością i bardzo niskim stężeniem cholesterolu LDL. Rekomendowane jest również, aby przynajmniej raz w życiu dokonać pomiaru lipoproteinyLp(a).
Badanie cholesterolu HDL i cały lipidogram powinny być wykonywane regularnie w ramach profilaktyki. Osobom dorosłym należącym do grupy ryzyka zalecane jest ono raz w roku.
>> Zobacz także: Profil lipidowy – część 1: Triglicerydy
Cholesterol HDL – normy
Za wartość docelową cholesterolu HDL uznaje się:
- > 40 mg/dl (1,0 mmol/l) dla mężczyzn,
- > 45 mg/dl (1,2 mmol/l) dla kobiet.
Wyniki badań laboratoryjnych powinny być zawsze interpretowane przez lekarza z uwzględnieniem ogólnego stanu zdrowia, przynależności do grupy ryzyka, obecności objawów klinicznych oraz wyników innych testów.
Podwyższony cholesterol HDL – co oznacza?
Wyższy poziom cholesterolu HDL jest na ogół uznawany za korzystny. Jednocześnie wskazuje się, że wbrew pozorom jego bardzo wysokie prawdopodobnie nie chroni przed chorobami układu krążenia, a wręcz przeciwnie – HDL powyżej 90 mg/dl (> 2,3 mmol/l) może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem chorób układu krążenia o podłożu miażdżycowym.
Cholesterol HDL poniżej normy – na co wskazuje?
Warto mieć na uwadze, że wiele badań wykazało odwrotną zależność między stężeniem cholesterolu HDL a ryzykiem miażdżycy. Jednak jednocześnie nie ustalono, aby niski poziom tej lipoproteiny zwiększał ryzyko zachorowania. Dlatego w ocenie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych należy brać pod uwagę jeszcze pozostałe parametry i inne czynniki.
>> Zobacz także: Dyslipidemia – co to jest i jak powstaje?
Jak podwyższyć poziom cholesterolu HDL?
Zgodnie z rekomendacjami wszelkie działania powinny być skupione wokół zmniejszenia poziomu cholesterolu LDL, a nie zwiększenia stężenia cholesterolu HDL. Należy pamiętać, że na poziom lipoprotein ma wpływ styl życia. Dlatego u wszystkich osób wskazana jest zmiana szkodliwych nawyków.
Poprawę ogólnego profilu lipoprotein można osiągnąć poprzez:
- normalizację masy ciała (zaobserwowano wzrost HDL o 0,4 mg/dl na każdy utracony kilogram),
- regularną aktywność fizyczną o umiarkowanej intensywności (ok. 300 minut tygodniowo),
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- stosowanie dobrze zbilansowanej diety (ograniczenie tłuszczów trans oraz spożywanie węglowodanów złożonych, produktów bogatych w błonnik, o niskim indeksie glikemicznym).
>> Zobacz także: Dieta w hipercholesterolemii. Co jeść, a czego unikać przy wysokim cholesterolu? Przykładowy jadłospis
Utrzymywanie cholesterolu HDL na odpowiednim poziomie może pełnić funkcję ochronną poprzez zmniejszenie ryzyka rozwoju miażdżycy. Jeżeli w profilu lipidowym zostaną stwierdzone odchylenia od normy, należy wprowadzić zmiany w stylu życia, obejmujące regularną aktywność fizyczną, normalizację masy ciała, stosowanie zdrowej diety oraz rezygnację z palenia tytoniu.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- M. Banach i in., Wytyczne PTL/KLRWP/PTK/PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021, Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce Rok 2021, t. 7, nr 3, s. 113–222
- J. Banach, W. Sinkiewicz, Cholesterol HDL — przyjaciel czy wróg?, Kardiologia Polska 2013, t. 71, nr 3, s. 290–294
- D. Płaczkiewicz, A. Kleinrok, Aktualne wytyczne leczenia zaburzeń lipidowych, Kardiologia po Dyplomie 2010, t. 9, nr 3, s. 65–75
- https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/318115,cholesterol-hdl-normy (dostęp 15.11.2024)
- Wytyczne ESC/EAS dotyczące postępowania w dyslipidemiach: jak dzięki leczeniu zaburzeń lipidowych obniżyć ryzyko sercowo‑naczyniowe (2019)
