Badanie CEA, czyli oznaczenie poziomu antygenu karcynoembrionalnego, jest jednym z kluczowych badań w diagnostyce onkologicznej. Czy wiesz, że może pomóc wykryć rozwój nowotworów? W tym artykule dowiesz się, czym dokładnie jest marker CEA, w jakich przypadkach warto go zbadać, jak się do niego przygotować oraz jak interpretować jego wyniki.
Spis treści:
- CEA – co to jest?
- Marker CEA – co to za badanie?
- Badanie CEA – kiedy należy je wykonać?
- Badanie CEA – jak się przygotować?
- CEA z krwi – jak interpretować wynik?
- Bardzo wysoki marker CEA – co oznacza?
CEA – co to jest?
CEA (antygen karcynoembrionalny) to białko produkowane w małych ilościach przez tkanki płodu, które u dorosłych występuje na bardzo niskim poziomie. Jednak w przypadku niektórych nowotworów, takich jak rak jelita grubego, rak płuc, piersi czy trzustki, jego stężenie we krwi może znacznie wzrosnąć. To sprawia, że CEA jest istotnym markerem nowotworowym, stosowanym zarówno w diagnostyce, jak i w monitorowaniu leczenia onkologicznego.
>> Przeczytaj także: Czym są markery nowotworowe i jakich dostarczają informacji?
Marker CEA – co to za badanie?
Badanie CEA polega na pomiarze poziomu tego antygenu we krwi. Jest to test, który często stosuje się, aby ocenić, czy u pacjenta występują zmiany nowotworowe lub aby monitorować efekty leczenia raka. Chociaż badanie CEA nie jest samodzielnym narzędziem diagnostycznym, jego wartość wzrasta, gdy jest stosowany w połączeniu z innymi metodami, takimi jak badania obrazowe lub biopsje. W niektórych przypadkach może być również używany jako narzędzie prognostyczne, gdzie podwyższony poziom CEA może sugerować bardziej agresywny przebieg choroby lub większe ryzyko przerzutów. Warto podkreślić, że podwyższony poziom CEA nie zawsze oznacza raka – czasami może być wynikiem palenia tytoniu, a także innnych chorób, takich jak infekcja, zapalenie wątroby czy zapalenie trzustki.
Badanie CEA – kiedy należy je wykonać?
Wykonywanie badania CEA jest najczęściej zalecane osobom, u których zdiagnozowano pewne typy nowotworów, w szczególności raka jelita grubego, płuc, trzustki, piersi i jajników. Lekarze mogą zlecić ten test przed leczeniem nowotworowym (aby ustalić wyjściowy poziom CEA); w jego trakcie, aby monitorować odpowiedź na terapię; po jego zakończeniu, w celu sprawdzenia, czy doszło do nawrotu lub przerzutów.
W niektórych przypadkach zleca się to badanie, jako część stałego programu nadzoru u pacjentów z wysokim ryzykiem nawrotu nowotworu.
Pacjenci z łagodnymi stanami, takimi jak choroby wątroby lub przewlekłe zapalenie, mogą również mieć podwyższone poziomy CEA, dlatego wyniki zawsze powinny być interpretowane w kontekście innych ustaleń klinicznych. Jeśli pacjent ma objawy sugerujące nowotwór, takie jak nieustępujący kaszel, krwawienie z przewodu pokarmowego czy utrata masy ciała, to badanie może być wyjątkowo przydatne.
Badanie CEA – jak się przygotować?
Przygotowanie do badania CEA jest proste i nie wymaga szczególnych działań. Bycie na czczo nie jest warunkiem przeprowadzenia badania. Warto poinformować lekarza o przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wyniki. Przed samym badaniem pacjent powinien przez kilka dni unikać alkoholu i intensywnego wysiłku fizycznego. Palenie tytoniu może również podwyższać poziom CEA, dlatego zaleca się wstrzymanie od palenia przez kilka godzin przed badaniem.
CEA z krwi – jak interpretować wynik?
Interpretacja wyników testu CEA wymaga kompleksowego podejścia, ponieważ na poziom CEA może wpływać wiele czynników. U niepalących, prawidłowy zakres CEA jest zazwyczaj niższy niż u osób palących. Wyższe stężenia CEA mogą wskazywać na obecność nowotworu lub jego nawrót, w szczególności u osób z historią onkologiczną. Należy jednak pamiętać, że umiarkowanie podwyższone poziomy mogą być spowodowane stanami nienowotworowymi, takimi jak:
- nieswoiste zapalenia jelit,
- choroby wątroby,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).
Znaczący spadek poziomu CEA w trakcie leczenia zazwyczaj oznacza pozytywną odpowiedź na terapię, natomiast wzrost poziomu po leczeniu może sugerować nawrót choroby lub jej postęp. Należy pamiętać, że same poziomy CEA nie mogą potwierdzić diagnozy i muszą być analizowane w szerszym kontekście stanu zdrowia pacjenta.
Bardzo wysoki marker CEA – co oznacza?
Bardzo wysoki poziom CEA może wskazywać na zaawansowaną postać nowotworu, często z przerzutami do innych narządów. Wynik taki najczęściej obserwuje się w przypadku jednostek takich, jak:
- rak jelita grubego,
- rak trzustki,
- rak żołądka,
- rak płuc,
- rak piersi,
- rak wątroby,
- rak rdzeniasty tarczycy.
W kontekście raka jelita grubego, wysokie poziomy CEA po operacji mogą sugerować niecałkowite usunięcie guza lub wczesny nawrót choroby. Jednakże, stany nienowotworowe, takie jak marskość wątroby czy ciężkie infekcje, również mogą prowadzić do znacznie podwyższonych poziomów CEA. Niemniej jednak, sam wynik badania CEA nie daje pełnego obrazu – konieczne są dodatkowe badania obrazowe i laboratoryjne, które pomogą ustalić przyczynę podwyższenia tego markera.
>> Warto przeczytać:
Markery nowotworowe w diagnozie raka jelita grubego i trzustki
Markery nowotworowe żołądka. Jakie badania w kierunku raka żołądka wykonać?
Marker nowotworowy CA 15-3 a rak piersi
Badanie CEA to cenny wskaźnik w monitorowaniu nowotworów. Choć nie jest to samodzielne narzędzie diagnostyczne, dostarcza istotnych informacji na temat postępu choroby, skuteczności leczenia oraz nawrotu nowotworu. Jeśli Ty lub ktoś z Twoich bliskich jest w trakcie leczenia nowotworu lub w programie nadzoru, warto rozważyć omówienie z lekarzem potencjalnej roli testu CEA w monitorowaniu zdrowia. Jeśli zauważysz niepokojące objawy, takie jak nagła utrata wagi, przewlekły kaszel czy zmiany w rytmie wypróżniania i krwawienia z układu pokarmowego, skonsultuj się z lekarzem i rozważ wykonanie badań. Wczesne wykrycie nowotworu zwiększa szanse na skuteczne leczenie, dlatego nie zwlekaj i monitoruj swoje zdrowie.
Bibliografia
1. A. Soborczyk, A. Deptała. Markery nowotworowe w praktyce klinicznej. Choroby serca i naczyń 2007; 4(4):184-189
2. Wysocki PT. A comprehensive review on posttreatment surveillance in colorectal patients. Pol Arch Intern Med. 2021 2021; 131: 276-287.
3. Duffy MJ. Carcinoembryonic antigen as a marker for colorectal cancer: is it clinically useful? Clin Chem. 2001 Apr;47(4):624-30.
4. Jankowski M., Wysocki W.M.: Obserwacja chorych po leczeniu z powodu wybranych nowotworów złośliwych. Część VIII: rak okrężnicy. Med Prakt. 2017; 10: 56–57
