Regularny cykl menstruacyjny jest oznaką zdrowia reprodukcyjnego, dlatego każda nieprawidłowość w jego przebiegu może sygnalizować problem zdrowotny. Brak miesiączki u kobiet, które nie spodziewają się ciąży, budzi duży niepokój. Objaw ten nigdy nie powinien być bagatelizowany. Zawsze konieczne jest wykonanie badań, które pozwolą ustalić przyczynę. Sprawdź, o czym świadczy brak okresu.
Spis treści:
- Zanik a brak okresu – czym się różnią?
- Brak miesiączki: przyczyny
- Brak okresu lub zanik miesiączki. Jakie badania wykonać?
- Brak miesiączki: kiedy pójść do lekarza?
Zanik a brak okresu – czym się różnią?
Brak miesiączki (amenorrhea) jest stanem, w którym kobieta nie doświadcza krwawień menstruacyjnych. Możemy wyróżnić dwie główne formy tego stanu: pierwotny i wtórny brak miesiączki.
Pierwotny brak miesiączki to sytuacja, w której dziewczynka nie zaczęła miesiączkować:
- do 14. roku życia, przy jednoczesnym braku wtórnych cech płciowych (m.in. powiększenie piersi, owłosienie łonowe),
- do 16. roku życia, przy występowaniu wtórnych cech płciowych.
Natomiast wtórny brak miesiączki to brak menstruacji przez co najmniej 3 miesiące u kobiety, która wcześniej miała prawidłowe i regularne cykle menstruacyjne.
Brak miesiączki: przyczyny
Istnieje wiele potencjalnych przyczyn braku miesiączki. Niektóre z nich są związane z naturalnymi procesami fizjologicznymi, inne mogą wskazywać na problemy zdrowotne wymagające odpowiedniej diagnostyki i leczenia.
Brak okresu a ciąża
Najczęstszą przyczyną braku miesiączki u kobiet w wieku rozrodczym jest ciąża. Gdy dochodzi do zapłodnienia, ciało kobiety zaczyna produkować hormony, które zatrzymują cykl menstruacyjny. Dlatego w ich przypadku pierwszym krokiem w diagnostyce braku miesiączki powinno być wykonanie testu ciążowego. Należy pamiętać, że wczesne objawy ciąży to nie tylko brak miesiączki, ale może występować również m.in. tkliwość piersi, nudności czy ogólne zmęczenie.
>> Sprawdź też: Badania laboratoryjne dla kobiet w ciąży – okiem ginekologa
Brak miesiączki: choroby tarczycy
Powodem braku miesiączki mogą być zaburzenia pracy tarczycy w postaci niedoczynności tego narządu. Jest to stan, w którym dochodzi do niedostatecznego wytwarzania hormonów tarczycy. Najczęściej rozwija się na skutek zmian autoimmunologicznych.
Brak okresu i test negatywny: zaburzenia czynnościowe osi podwzgórze-przysadka-jajnik
Oś podwzgórze-przysadka-jajnik odpowiada za prawidłową pracę układu rozrodczego – w tym wytwarzanie hormonów płciowych. Brak miesiączki jest skutkiem zahamowania jego czynności. Znaczącą rolę w rozwoju zaburzenia przypisuje się nadmiernemu stresowi, dużej lub nagłej utracie masy ciała, intensywnej aktywności fizycznej.
Powód braku miesiączki: hiperprolaktynemia
Hiperprolaktynemia to stan, w którym dochodzi do nadmiernej produkcji prolaktyny. Jej wysoki poziom może hamować owulację i prowadzić do braku miesiączki. Wśród przyczyn wymienia się m.in. stres, intensywny wysiłek fizyczny, gruczolaka przysadki wydzielającego prolaktynę.
Brak miesiączki i brak ciąży: PCOS
Zespół policystycznych jajników (PCOS) jest jednym z najczęstszych zaburzeń hormonalnych u kobiet w wieku rozrodczym. Charakteryzuje się nieregularnymi cyklami, a także nadmiernym owłosieniem, trądzikiem czy przyrostem masy ciała.
Inne przyczyny braku miesiączki
Inne przyczyny braku miesiączki obejmują:
- stosowanie niektórych leków (np. przeciwpsychotycznych, antykoncepcji hormonalnej),
- źle kontrolowana cukrzyca,
- zaburzenia odżywiania,
- otyłość,
- ostre i przewlekłe choroby wątroby,
- choroby nerek,
- pierwotna niedoczynność jajników,
- niedobór gonadotropin,
- zarośnięcie błony dziewiczej,
- zespół Turnera,
- nieprawidłowości anatomiczne w obrębie narządów płciowych.
Fizjologicznie brak menstruacji występuje podczas czasu ciąży, laktacji i menopauzy.
Brak okresu lub zanik miesiączki. Jakie badania wykonać?
Diagnostyka braku miesiączki wymaga kompleksowego podejścia, obejmującego zarówno badania fizykalne, jak i laboratoryjne oraz obrazowe.
Jakie badania krwi wykonać przy braku miesiączki?
Badania krwi w diagnostyce braku miesiączki to m.in.:
- test ciążowy z krwi (ocena stężenia beta-hCG),
- prolaktyna,
- androgeny (testosteron, DHEA-S),
- estradiol,
- progesteron,
- hormon luteinizujący,
- hormon folikulotropowy,
- hormony odpowiedzialne za pracę tarczycy (TSH, FT3, FT4).
>> To może Cię zainteresować: Układ hormonalny człowieka. Budowa, funkcje, hormony
Brak miesiączki: kiedy pójść do lekarza?
Brak miesiączki powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem. Na szczególną uwagę zasługują:
- brak miesiączki trwający dłużej niż 3 miesiące,
- pozytywny wynik domowego testu ciążowego,
- pojawienie się objawów dodatkowych (np. zmiana masy ciała, trądzik, ból podbrzusza, nadmierne owłosienie).
Z lekarzem zawsze powinny skonsultować się nastolatki, u których do 16. roku życia nie pojawiła się pierwsza miesiączka.
Brak miesiączki to objaw, który może mieć różnorodne przyczyny – od naturalnych procesów, przez zaburzenia hormonalne, po poważne choroby ogólnoustrojowe. Wszelkie nieprawidłowości w cyklu menstruacyjnym należy zawsze skonsultować z lekarzem. Dokładna diagnostyka, obejmująca wywiad lekarski, badania fizykalne i testy laboratoryjne, pozwala na ustalenie przyczyny braku okresu i wdrożenie odpowiedniego leczenia.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- A. Drosdzol-Cop, A. Zachurzok, Pierwotny i wtórny brak miesiączki, https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.8.6.1. (dostęp 16.09.2024)
- M. Bartosik i in., Pierwotny brak miesiączki – gdzie leży problem? Systematyczny przegląd dostępnej literatury w poszukiwaniu odpowiedzi, Journal of Education, Health And Sport. 2023, 15, s. 56–62
- J. Tkaczuk-Włach i in, Choroby tarczycy a czynność jajników, Przegląd Menopauzalny 6/2011
- E. Sowińska-Przepiera i in., Czynnościowy podwzgórzowy brak miesiączki — trudności diagnostyczne, monitorowanie i leczenie, Endokrynologia Polska 5/2014
- A. Drosdzol-Cop, A. Zachurzok, Zespół policystycznych jajników, https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.1.8.10. (dostęp 16.09.2024)
