Spis treści
- Ból bólowi nierówny
- Najczęstsze przyczyny bólu pleców pod łopatkami – narządy klatki piersiowej
- Najczęstsze przyczyny bólu pleców pod łopatkami – narządy jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej
- Diagnostyka przyczyn bólu pleców pod łopatkami
- Co mam zrobić, gdy odczuwam ból w okolicy łopatki?
Ból, mimo że nie jest przyjemny, stanowi ważny mechanizm obronny – informuje, że dany narząd i/lub tkanka są uszkodzone, co z kolei skłania do odruchowej ochrony i oszczędzania tego obszaru. Lokalizacją bólu wzbudzającą niepokój jest z pewnością okolica podłopatkowa – kluczowym elementem jest wychwycenie poważnego, niekiedy nawet zagrażającego życiu podłoża. Podstawowa wiedza z pewnością pozwoli na podjęcie racjonalnych działań, stąd w poniższym artykule przedstawiamy krótkie, praktyczne kompendium.
Ból bólowi nierówny
Ból w okolicy podłopatkowej to sygnał, którego nasilenie i charakter bywają zróżnicowane, dlatego pierwszym krokiem, zaraz po ustaleniu dokładnej lokalizacji, jest odpowiedzenie na kilka ważnych pytań. Od kiedy występuje? Jaki ma charakter (tępy, kłujący)? Jakie osiąga nasilenie (uwaga: najczęściej używaną przez personel medyczny skalą jest NRS, w której 0 oznacza brak bólu, a 10 – najsilniejszy z możliwych; według danych literaturowych, mimo subiektywności, jest bardzo miarodajna)? Czy i gdzie promieniuje? Czy nasila się przy oddychaniu? Czy nasila przy ruchach tułowia lub kończyn górnych? Czy towarzyszą mu inne objawy? Jeśli tak, to jakie (np. gorączka, kołatanie serca, duszność, męczliwość, kaszel, krwioplucie, obrzęki kończyn dolnych, nudności i/lub wymioty)? Czy ból nasila się po jedzeniu i/lub piciu? Czy w ostatnim czasie przebyłem uraz (zwłaszcza tułowia)? Jak widać, te kilka podstawowych informacji może tworzyć dużą liczbę kombinacji, a omówienie wszystkich jest tutaj niemożliwe. Warto zapamiętać, że największy niepokój powinien budzić ból ostry, zwłaszcza z objawami towarzyszącymi. W przypadku wątpliwości co do jego możliwych przyczyn warto udać się po pomoc lekarską.
Najczęstsze przyczyny bólu pleców pod łopatkami – narządy klatki piersiowej
Jednym z najczęstszych powodów bólu pleców pod łopatkami jest wzmożone napięcie mięśniowe, które z reguły wynika z długotrwałego utrzymywania niewłaściwej postawy czy też intensywnego treningu fizycznego. Kolejnymi są schorzenia kręgosłupa, takie jak dyskopatia, urazy, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, neuralgia międzyżebrowa czy zespoły mięśniowo-powięziowe, takie jak zespół bolesnego barku.
Szczególną uwagę należy zwrócić na najgroźniejsze przyczyny. Zawał ściany tylnej i dolnej serca może objawiać się bólem w dolnej części klatki piersiowej, a także między łopatkami; ma on charakter uciskowy, niekiedy piekący, może promieniować do lewej kończyny górnej. Niepokojącymi objawami są współistniejące silne zmęczenie (nawet przy niewielkim wysiłku), nudności i wymioty, duszność i odczuwanie silnego niepokoju. Innym niezwykle groźnym schorzeniem mogącym się objawiać bólem w okolicy pod-, nad- i międzyłopatkowej jest zatorowość płucna, w przypadku której dochodzi do ostrego, nagłego bólu nasilającego się podczas głębokiego wdechu lub kaszlu. Niejednokrotnie towarzyszą mu duszność, trudności w oddychaniu, kaszel, krwioplucie, a w skrajnych przypadkach utrata przytomności.
Najczęstsze przyczyny bólu pleców pod łopatkami – narządy jamy brzusznej i przestrzeni zaotrzewnowej
Bliskość jamy brzusznej powoduje, że wiele chorób przewodu pokarmowego także objawia się bólem w szeroko pojętej okolicy okołołopatkowej. Kamica żółciowa lub zapalenie pęcherzyka żółciowego mogą wywoływać ból w okolicy łopatek, zwłaszcza gdy dochodzi do niedrożności przewodów żółciowych. Ostre zapalenie trzustki (pancreatitis) lub guzy tego narządu mogą prowadzić do bólu promieniującego w górne partie pleców, w tym w okolice łopatek. Dolegliwości w tej okolicy mogą też towarzyszyć refluksowi żołądkowo-przełykowemu, chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy (wtedy mogą zmieniać nasilenie po posiłku), rzadziej chorobom zapalnym jelit. Niewiele poniżej dolnej części płuc położone są nerki. Kamica dróg moczowych, objawiająca się tzw. kolką nerkową, najczęściej powoduje silny skurczowy ból w okolicy lędźwiowej, niemniej zdarza się jego promieniowanie do okolicy podłopatkowej; podobna zależność dotyczy ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek.
Diagnostyka przyczyn bólu pleców pod łopatkami
W zależności od charakteru i nasilenia bólu diagnostyka bywa zróżnicowana. Jest ona wskazana tym bardziej, im bardziej prawdopodobne jest schorzenie zagrażające życiu, a lista możliwych badań jest bardzo długa. Do najczęściej wykonywanych należą elektrokardiografia, echokardiografia, tomografia komputerowa klatki piersiowej i/lub jamy brzusznej, USG jamy brzusznej, a z laboratoryjnych troponina, parametry układu krzepnięcia i d-dimery (w przypadku zatorowości płucnej bardzo wysokie), morfologia krwi obwodowej, glukoza, kreatynina, białko C-reaktywne, prokalcytonina, a przy podejrzewanej przyczynie brzusznej także aminotransferazy, GGTP, lipaza, amylaza w surowicy i moczu.
Co mam zrobić, gdy odczuwam ból w okolicy łopatki?
Na powyższe pytanie nie istnieje jednoznaczna i prosta odpowiedź, głównie ze względu na mnogość potencjalnych przyczyn. Można w dużym uproszczeniu przyjąć, że im silniejszy ból pod łopatkami oraz im więcej towarzyszy mu innych dolegliwości, tym pilniejszej wymaga diagnostyki. Ból pod łopatkami o mniejszym nasileniu, ze słabo nasilonymi i skąpymi pozostałymi objawami z reguły nie wymaga pilnych interwencji, a proces diagnostyczny może się odbywać w warunkach ambulatoryjnych. W przypadku wątpliwości warto zasięgnąć opinii lekarza rodzinnego, odpowiadając sobie wcześniej na podane w pierwszym akapicie pytania – zgłoszenie objawów w sposób konkretny i precyzyjny bardzo ułatwi i znacznie skróci postawienie rozpoznania.
Piśmiennictwo
- Interna Szczeklika 2023/2024: Mały podręcznik. / [red.nauk.] Piotr Gajewski, Roman Jaeschke; Wydanie 15; Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2023
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK553168/
- https://academic.oup.com/eurheartj/article/41/4/543/5556136?login=false
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9454414/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6701878/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459171/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459370/
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6406303/
