Bazofile we krwi – jak interpretować wyniki badania?

Morfologia krwi obwodowej to podstawowe badanie laboratoryjne, które wykonuje się w celach przesiewowych i diagnostycznych. Jedną z wartości, jaką możemy odczytać z wyniku morfologii krwi obwodowej jest liczba bazofilów. Czym tak właściwie są bazofile i jaką rolę pełnią w organizmie? Czy bazofile podwyższone to stan, który towarzyszy tylko reakcjom alergicznym?

Spis treści:

1. Co to są bazofile?
   • Bazofile – jak są zbudowane?
2. Rola bazofili w organizmie
3. Bazofile we krwi – na czym polega badanie?
4. Badanie bazofili – wartości referencyjne
   • Bazofile poniżej wartości referencyjnej
   • Bazofile powyżej wartości referencyjnej
5. Bazofile we krwi – podsumowanie

Co to są bazofile?

Bazofile, nazywane również granulocytami zasadochłonnymi to niewielka subpopulacja leukocytów. Bazofile obok neutrofili, monocytów, limfocytów i eozynofilii to jeden z rodzajów leukocytów, czyli tak zwanych białych krwinek.

Komórki te zostały opisane po raz pierwszy przez Paula Ehrlicha w 1879 roku. Granulocyty zasadochłonne stanowią około 1% wszystkich leukocytów, co oznacza, że jest ich stosunkowo mało, w porównaniu do innych subpopulacji białych krwinek.

Bazofile – jak są zbudowane?

Bazofile to komórki o rozmiarze 7–11 µm, które cechują się dwupłatowym jądrem komórkowym. Granulocyty zasadochłonne charakteryzują się obecnością w cytoplazmie zasadochłonnych, okrągłych ziarnistości, które zawierają substancje takie jak histamina i siarczan heparanu. Histamina należy do mediatorów stanu zapalnego oraz mediatorów odczynu alergicznego, z kolei siarczan heparanu ma właściwości przeciwkrzepliwe.

Rola bazofili w organizmie

Mimo małej liczebności bazofili, komórki te pełnią w organizmie człowieka wiele ważnych funkcji. Najważniejsze role, jakie pełnią bazofile to:

• udział w procesach odporności wrodzonej – między innymi w wydzielaniu związków o działaniu antybakteryjnym (na przykład b-defensyny i katelicydyny) i tworzeniu struktur niszczących bakterie, ale także w rozpoznawaniu cząsteczek pochodzących od patogenów poprzez specjalne receptory, co pozwala na zapoczątkowanie reakcji odpornościowych,
• udział w procesach odporności nabytej – bazofile odpowiadają za wydzielanie wielu interleukin oraz za prezentowanie antygenów, a co więcej, mogą również stymulować wydzielanie immunoglobulin IgE i IgG przez limfocyty B,
• udział w reakcjach uczuleniowych – bazofile mogą wiązać przeciwciała IgE, co prowadzi do uwolnienia mediatorów reakcji alergicznej (między innymi histaminy), a to z kolei powoduje ujawnienie się objawów reakcji alergicznych – na przykład pojawienie się na skórze bąbli w przebiegu pokrzywki alergicznej,
• udział w reakcjach autoimmunologicznych – bazofile mają swój udział w zjawiskach immunologicznych, zachodzących w przebiegu tocznia rumieniowatego układowego, czy reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS).

Bazofile we krwi – na czym polega badanie?

Określenie liczby bazofili we krwi możemy uzyskać poprzez wykonanie morfologii krwi obwodowej. Morfologia krwi jest badaniem laboratoryjnym wykonywanym z próbki krwi żylnej. Badanie to umożliwia ocenę parametrów charakteryzujących krwinki czerwone, białe oraz płytki krwi. Z wyniku morfologii obwodowej krwi możemy odczytać ogólną liczbę wszystkich leukocytów, ale również liczbę poszczególnych rodzajów leukocytów, w tym bazofili. W wyniku badania uzyskujemy zarówno wartości względne (a więc odsetek procentowy danej subpopulacji), jak i bezwzględne (a więc liczbę komórek poszczególnych subpopulacji).

Badanie bazofili – wartości referencyjne

Wartości referencyjne dla poszczególnych komórek, w tym bazofili mogą się różnić w zależności od płci, rasy, lecz także wieku pacjenta. Co więcej, mogą one być uzależnione również od laboratorium, w którym wykonujemy badanie. Zwiększenie liczby bazofili powyżej wartości referencyjnych nazywane jest w mianownictwie medycznym bazofilią, natomiast obniżenie ich liczby – bazopenią (bazofile niskie).

Bazofile poniżej wartości referencyjnej

O czym może świadczyć bazopenia, a więc, potocznie mówiąc, niskie bazofile? Obniżenie liczby bazofili w morfologii krwi obwodowej można zaobserwować przede wszystkim w przebiegu:

• ostrych infekcji,
• nadczynności tarczycy,
• ostrych sytuacjach stresowych.

Warto dodać, że w praktyce klinicznej obniżenie liczby bazofili nie ma zazwyczaj dużej wartości diagnostycznej. Wynika to przede wszystkim z fizjologicznie niskiego poziomu tych komórek we krwi obwodowej.

Bazofile powyżej wartości referencyjnej

Pacjenci często zastanawiają się, co oznaczają podwyższone bazofile. Z bazofilią mamy do czynienia w przebiegu takich sytuacji klinicznych jak:

• reakcje nadwrażliwości – w tym reakcje na leki, pokarmy, alergeny wziewne,
• zespoły mieloproliferacyjne – w tym przewlekła białaczka szpikowa, ostra i przewlekła białaczka bazofilowa, osteomielofibroza,
• choroby autoimmunologiczne – na przykład reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), wrzodziejące zapalenie jelit,
• niedoczynność tarczycy,
• gruźlica,
• niektóre schorzenia nowotworowe.

Bazofile we krwi – podsumowanie

Podsumowując, bazofile to rodzaj białych krwinek, których liczbę możemy określić wykonując proste badanie, jakim jest morfologia krwi obwodowej. O ile niskie bazofile nie mają dużego znaczenia diagnostycznego, to bazofilia (a więc potocznie bazofile wysokie) może świadczyć o obecności poważnych schorzeń hematologicznych. Regularne wykonywanie morfologii krwi obwodowej pozwala na wczesne wykrycie wielu chorób.

Jeżeli mamy jakiekolwiek wątpliwości dotyczące naszych wyników, w tym wyniku morfologii – warto skonsultować się ze swoim lekarzem rodzinnym. Specjalista po przeanalizowaniu dostarczonych przez nas wyników badań zadecyduje o dalszym postępowaniu. Warto wyraźnie podkreślić, że nie każde odchylenie w badaniach laboratoryjnych świadczy o chorobie.

Bibliografia

1. J. Kopeć-Szlęzak, Rola granulocytów zasadochłonnych (bazofili) w świetle badań z ostatnich lat, Journal of Transfusion Medicine 2016, tom 9, nr 2, 45–53,
2. B. Sokołowska, Różnicowanie zaburzeń liczby i morfologii białych krwinek. Normy wskaźników opisujących układ białokrwinkowy, Wielka Interna – Hematologia,  Medical Tribune Polska, Warszawa 2011,
3. P. Gajewski, Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019/2020,
4. M. Salamonowicz, Jak interpretować zwiększoną liczbę bazofilów? Medycyna Praktyczna [dostęp online: https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.11.3.23. ].