Spis treści
- Markery przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO)
- Markery przerostu grzybów
- Markery przerostu bakterii patogennych
- Rola właściwego przygotowania pacjenta do badania Organix Gastro
Badanie Organix Gastro to jeden z testów wspomagających diagnostykę zaburzeń mikrobioty. Jest to test pośredni polegający na oznaczeniu poziomu 12 metabolitów bakterii i grzybów w moczu. Dlaczego – poszukując problemów w przewodzie pokarmowym – oznaczamy poziom tych substancji w moczu? Odpowiedź jest bardzo prosta. Żyjące w przewodzie pokarmowym mikroorganizmy wykorzystują dla swojego wzrostu obecne w przewodzie pokarmowym glukozę oraz aminokwasy, np. fenyloalaninę, tyrozynę, tryptofan czy glicynę. Efektem tego jest powstanie określonych metabolitów, które organizm wydala z moczem. Oznaczenie tych metabolitów w moczu daje nam informację o tym, jakie drobnoustroje bytują w świetle jelita.
W badaniu Organix Gastro oznacza się poziom 12 metabolitów bakterii i grzybów. Badanie jest wykonywane nowoczesną metodą chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrią mas (GC-MS), a wartości referencyjne ustawione są dla polskiej populacji.
W badaniu Organix Gastro oznaczamy:
- kwas benzoesowy,
- kwas 2-hydroksy-2metylobutadionowy,
- kwas m-hydroksyfenylooctowy,
- kwas p-hydroksybenzoesowy,
- kwas p-hydroksyfenylooctowy,
- kwas winowy,
- indykan,
- kwas trikarbalilowy,
- d-arabinitol,
- kwas hipurowy,
- kwas dihydroksyfenylooctowy,
- p-krezol.
Podwyższenie poziomu niektórych markerów jest wskazówką mówiącą o rozroście konkretnych drobnoustrojów, wskazujących np. na SIBO, na przerost grzybów, bakterii patogennych lub Giardia lamblia.
Przeczytaj też: SIBO – czym jest rozrost bakteryjny w jelicie cienkim?
Markery przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO)
Markerem przerostu bakteryjnego w jelicie cienkim (SIBO) jest przede wszystkim indykan, metabolit tryptofanu powstający w szlaku indolowym. Wytwarzany jest w czasie przekształcania tryptofanu do 2,3 benzopirolu przez rozszczepienie jego łańcucha bocznego, przy udziale mikrobioty jelitowej. Szlak indolowy jest jedną z trzech dróg metabolizmu tryptofanu, obok szlaku serotoninowego oraz kynureninowego. Wzrost poziomu indykanu obserwowany jest w zaburzeniach wchłaniania – celiakia, hipochlorhydria, oraz w dietach bogatych w białko a ubogich w błonnik.
Innym wskaźnikiem nadmiernego zasiedlenia jelita cienkiego – tym razem przez Giardia lamblia – jest kwas p-hydroksyfenylooctowy. Wzrost jego stężenia może również wskazywać na nadmierną obecność niektórych bakterii beztlenowych, np. Clostridium difficile.
Wzrost stężenia indykanu może być również wynikiem nadmiernej obecności bakterii z rodzaju Alistipes, które są zdolne do konwersji tryptofanu w indol, a następnie w wyniku jego utleniania powstaje indykan. Skutkiem tych przemian jest zmniejszenie w jelitach stężenia serotoniny. Wzrost ilości bakterii Alistipes obserwuje się u pacjentów z depresją, jak również w grupie chorych z zespołem przewlekłego zmęczenia oraz zespołem jelita nadwrażliwego.
Przeczytaj też: Lamblioza (giardioza) – warto wiedzieć więcej
Markery przerostu grzybów
Markerami przerostu grzybów jest podwyższone stężenie D-arabinitolu, kwasu winowego oraz kwasu trikarbalilowego.
D-arabinitol to produkt metabolizmu drożdżaków z rodzaju Candida (C.albicans, C. tropicalis, C. parapsilosis, C. pseudotropicalis i C. lusitaniae).
Kwas winowy jest substancją, które nie wytwarza organizm ludzki, duże ilości tego kwasu mogą zostać wytworzone przez drożdżaki. Jest również używany jako dodatek do produktów spożywczych – E334 – ze względu na właściwości konserwujące oraz smakowe. Zawarty jest również w winogronach oraz produktach z proszkiem do pieczenia. Dlatego w przypadku badania Organix Gastro ważne jest właściwe przygotowanie pacjenta do badania, aby można było wysnuć jednoznaczne wnioski dotyczące stanu mikrobioty, aby wynik nie był efektem błędów dietetycznych przed testem.
Kwas trikarbalilowy jest marker obecności fumonizyny – związku pochodzenia grzybiczego, wytwarzanego przez grzyby z rodzaju Fusarium spp. – F. verticillioides – i Alternaria spp. Podwyższone stężenie tego kwasu to wynik spożywania żywności zanieczyszczonej fumonizynami, głównie kukurydzy i jej przetworów (mączka kukurydziana, mąka kukurydziana, kasza, polenta, przekąski, piwo, słodka i prażona kukurydza, skrobia kukurydziana – składnik słodzików). Inną cechą kwasu trikarbalilowego są jego właściwości chelatujące w stosunku do jonów dwuwartościowych magnezu, wapnia lub cynku, co może być przyczyną niedoboru tych pierwiastków w organizmie.
Markery przerostu bakterii patogennych
Markery przerostu bakterii patogennych to p-krezol, kwas dihydroksyfenylopropanonowy, kwas dihydroksy-2-metylobutanoidowy czy kwas m-hydroksyfenylooctowy.
P-krezol to produkt metabolizmu tyrozyny, wytwarzany m.in. przez P. vulgaris i C. difficile. Również produkt końcowy metabolizmu polifenoli z diety, co ponownie podkreśla rolę właściwego przygotowania pacjenta do badania.
Kwas dihydroksyfenylopropanonowy to marker przerostu bakterii z rodzaju Clostridium i Pseudomonas.
Kwas p-hydroksybenzoesowy – produkt metabolizmy tyrozyny, wytwarzany przez E. coli.
Kwas dihydroksy-2-metylobutanoidowy to wskaźnik nadmiernej kolonizacji bakterii tlenowych i drożdżaków.
Kwas m-hydroksyfenylooctowy jest produktem metabolizmu fenyloalaniny, wytwarzanej przez bakterie i jest wskaźnikiem nadmiernego przerostu bakterii patogennych.
Rola właściwego przygotowania pacjenta do badania Organix Gastro
Podwyższony poziom niektórych metabolitów może być spowodowany przez inne niż dysbioza, przyczyny, w tym przez składniki diety lub zaburzenia metaboliczne. Dlatego przygotowanie do badania – przestrzeganie zaleceń dietetycznych – jest krytycznie ważne, np. podwyższone stężenie kwasu winowego może być rezultatem spożywania owoców fermentujących, winogron, rodzynek, jabłek czy picia alkoholu (wino, piwo) przed pobraniem próbki. Podwyższony poziom kwasu benzoesowego może być spowodowany obecnością benzoesanu sodu w pokarmach spożywanych przed pobraniem materiału.
Dlatego interpretacja badania musi być wykonana w połączeniu z objawami u pacjenta. Odchylenie od prawidłowych wartości referencyjnych jednego parametru musi być interpretowane w połączeniu ze stężeniem poziomu pozostałych oznaczeń w badaniu. Np. wysokie stężenie kwasu benzoesowego, a niskie stężenie kwasu hipurowego i pozostałych oznaczeń może być wynikiem wysokiego spożycia benzoesanu i jego prekursorów w diecie, czyli pacjent nie przestrzegał zaleceń przygotowania do badania. Ale jeśli wysokiemu stężeniu kwasu benzoesowego towarzyszy podwyższone stężenie niektórych z pozostałych oznaczeń (nawet przy niskim kwasie hipurowym), można jednak wysnuć wniosek, iż jest to wynikiem działania drobnoustrojów w jelicie i pacjent ma dysbiozę.
Dodatkowo – w razie potrzeby – można wykonać badania uzupełniające, ukierunkowane na konkretną patologię, np. test oddechowy w kierunku zespołu rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).
Piśmiennictwo
- Biotechnologia drobnoustrojów w żywności i zdrowiu 2021.
- Kumps A., Duez P., Mardens Y, Metabolic, Nutritional, Iatrogenic, and Artifactual Sources of Urinary Organic Acids: A Comprehensive Table. Clinical Chemistry 48:5 708–717 (2002).
- https://www.labor-limbach.de
