Świadome monitorowanie swojego zdrowia pozwala zapobiegać wielu chorobom oraz utrzymać dobrą kondycję fizyczną i psychiczną na dłużej. Dotyczy to wszystkich osób, ale szczególnie ważne jest po ukończeniu 30 lat. To wiek, w którym ciało coraz szybciej się zmienia, a wiele procesów w organizmie może zacząć przebiegać inaczej niż do tej pory. Dowiedz się, jakie badania kobiety i mężczyźni powinni regularnie robić po 30.
Regularne wykonywanie badań profilaktycznych powinno być takim samym elementem dbałości o zdrowie jak dieta i aktywność fizyczna.
Spis treści:
- Badania po 30: dlaczego należy monitorować swój stan zdrowia?
- Jakie badania krwi po 30?
- Nie tylko badania z krwi: pamiętaj o badaniu ogólnym moczu
- Inne zalecane badania po 30. roku życia dla kobiet i mężczyzn
- Lista badań dla 30-latki
- Jakie badania po 30. roku życia mężczyzny powinien on wykonać?
- Badania krwi po 30. roku życia: jak się do nich przygotować?
Badania po 30: dlaczego należy monitorować swój stan zdrowia?
Zdrowie jest najcenniejsze. Jednak, gdy czujemy się dobrze i nic nam nie dolega, często zapominamy o jego regularnym monitorowaniu. Tymczasem wiele schorzeń rozwija się bezobjawowo przez długie lata – w tym cukrzyca, choroby serca, choroby tarczycy czy zaburzenia hormonalne. Wciąż odnotowuje się wysoki poziom zachorowalności, a także przedwczesnej umieralności z ich powodu. Obu z nich można skutecznie zapobiegać poprzez działania profilaktyczne. Jednym z jej elementów są regularne badania.
Regularne badania po ukończeniu 30 lat pozwalają na:
- wykrycie różnego rodzaju problemów zdrowotnych na ich wczesnym etapie,
- zapobieganie powikłaniom wykrytych chorób,
- poprawę jakości życia poprzez możliwość wczesnego reagowania na zmiany zachodzące w organizmie (np. spadek poziomu witamin),
- indywidualne dopasowanie pozostałych elementów profilaktyki do aktualnego stanu zdrowia, czynników ryzyka i potrzeb organizmu.
Zalecane jest, aby profilaktyczne badania po 30. roku życia wykonywać co najmniej raz w roku. Warto jednak pamiętać, że częstotliwość zależy również od rodzaju badania, a także indywidualnych czynników ryzyka (m.in. historii chorób w rodzinie, stylu życia).
Jakie badania krwi po 30?
Obowiązkowe badania krwi po 30. roku życia dla kobiet i mężczyzn to:
- morfologia krwi,
- glukoza,
- lipidogram (cholesterol całkowity, cholesterol LDL, cholesterol HDL, cholesterol nie-HDL, trójglicerydy),
Rekomendowane badania krwi dla kobiet i mężczyzn po 30. roku życia to:
- poziom witaminy D,
- kreatynina,
- aminotransferaza alaninowa (ALT),
- aminotransferaza asparaginianowa (AST),
- poziom żelaza i ferrytyny – zwłaszcza u kobiet
Badania krwi, które warto rozważyć to m.in.:
- poziom elektrolitów (magnez, sód, potas, fosfor, wapń),
- poziom testosteronu (mężczyźni),
- poziom estradiolu (kobiety),
- tyreotropina (TSH),
- tyroksyna (FT4),
- trijodotyronina (FT3).
Badania rekomendowane i te, które warto rozważyć powinny być wykonywane regularnie głównie przez osoby, u których występują czynniki ryzyka. Rodzaj testów i ich częstotliwość należy omówić indywidualnie z lekarzem.
Pełna morfologia krwi, czyli podstawowe badania 30-latka
Pełna morfologia krwi pozwala ocenić m.in. liczbę czerwonych i białych krwinek oraz płytek krwi, a także hematokryt czy stężenie hemoglobiny. To badanie może pomóc w wykryciu anemii, infekcji, stanów zapalnych oraz innych problemów zdrowotnych. Osoby dorosłe powinny wykonywać morfologię raz w roku.
Badania po 30: sprawdzaj regularnie poziom cukru we krwi
Cukrzyca typu 2 przez długi czas rozwija się bezobjawowo. Mimo braku objawów wysokie stężenie glukozy powoduje szereg nieodwracalnych zmian w organizmie (m.in. uszkodzenie nerwów i naczyń krwionośnych). Regularne oznaczanie poziomu cukru we krwi pozwala na wdrożenie działań (farmakologicznych i niefarmakologicznych), które zapobiegają rozwojowi cukrzycy.
Nie zapominaj o lipidogramie
Lipidogram to ocena poziomu cholesterolu całkowitego, LDL, HDL oraz trójglicerydów. Nieprawidłowości w powyższych parametrach to jeden z wiodących czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, będących główną przyczyną zgonów w Polsce.
Nie tylko badania z krwi: pamiętaj o badaniu ogólnym moczu
Badanie ogólne moczu polega na ocenie cech fizycznych i biochemicznych próbki moczu oraz umożliwia wykrycie elementów (np. białka, erytrocytów, glukozy), które nie powinny się w nim znaleźć. Jest przydatne w diagnostyce cukrzycy, chorób układu moczowego, nerek czy układu krążenia.
>> To może Cię zainteresować: Erytrocyty w moczu – co to oznacza, jak postępować w przypadku podwyższonych wartości?
Inne zalecane badania po 30. roku życia dla kobiet i mężczyzn
Do pozostałych badań, których wykonywanie jest regularnie zalecane po 30. roku życia należą:
- pomiar ciśnienia tętniczego (minimum raz w roku w przypadku osób zdrowych),
- USG jamy brzusznej (raz na 3-5 lat),
- RTG klatki piersiowej (raz na 5 lat),
- kontrola znamion (raz w roku),
- przegląd stomatologiczny (raz na pół roku),
- badanie okulistyczne (raz na 5 lat).
Przynajmniej raz w roku należy przejść ogólne badanie u lekarza pierwszego kontaktu.
Lista badań dla 30-latki
Oprócz wyżej wymienionych, zalecane badania krwi po 30 dla kobiet to:
Jakie badania dla kobiety po 30? Sprawdź żelazo i ferrytynę
Niedobór żelaza to częsty problem u kobiet, zwłaszcza tych z obfitymi miesiączkami. Niski poziom tego pierwiastka może prowadzić do anemii, która objawia się m.in. zmęczeniem, osłabieniem, problemami z koncentracją oraz pogorszeniem stanu skóry, włosów i paznokci. Regularne badanie poziomu żelaza i ferrytyny (białka magazynującego żelazo) pozwala na wykrycie niedoborów i zapobieganie ich skutkom.
Podstawowe badania dla kobiet 30+, czyli cytologia i samobadanie piersi
Cytologia polega na pobraniu komórek z tarczy i kanału szyjki macicy. Jest to test przesiewowy w kierunku raka szyjki macicy. Rekomendowane jest jej wykonywanie co 3 lata lub co rok w przypadku przynależności do grupy ryzyka nowotworu szyjki macicy. Panie powinny także co roku zgłaszać się na badanie ginekologiczne wraz z USG narządów rodnych.
Samobadanie piersi jest podstawowym elementem profilaktyki raka piersi. Badanie należy wykonywać raz w miesiącu. Dodatkowo w ramach prewencji u kobiet poniżej 40. roku życia zalecane jest coroczne USG piersi.
Jakie badania po 30. roku życia mężczyzny powinien on wykonać?
W przypadku mężczyzn do podstawowego pakietu badań krwi po 30. roku życia należy dołączyć regularne samobadanie jąder. Jego wykonywanie zalecane jest minimum raz na pół roku. Dodatkowo co 3 lata rekomenduje się, aby jądra zostały zbadane przez lekarza. Natomiast panowie będący w grupie ryzyka raka prostaty powinni regularnie zgłaszać się na badanie proktologiczne.
Badania krwi po 30. roku życia: jak się do nich przygotować?
Odpowiednie przygotowania do badań krwi pozwalają uzyskać wiarygodne wyniki. Część testów należy wykonywać w godzinach porannych i na czczo. Zalecane jest zachowanie dotychczasowej diety, a na 2-3 dni przed wizytą w laboratorium wskazane jest powstrzymanie się od używek. Bezpośrednio przed pobraniem krwi należy przez kilka minut odpocząć w pozycji siedzącej. Osoby przyjmujące leki na stałe powinny omówić z lekarzem kwestię przyjęcia ich w dniu badania.
Regularne badania profilaktyczne to jeden z elementów przybliżających nas do długiego i zdrowego życia. Dzięki nim można wykryć nieprawidłowości na wczesnym etapie, zapobiec ich rozwojowi oraz zminimalizować ryzyko powikłań. Zalecane badania po 30. roku życia to m.in. morfologia krwi, lipidogram oraz poziom glukozy, witaminy D, elektrolitów, kreatyniny, a także USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej i ogólne badanie lekarskie. Panie powinny regularnie wykonywać cytologię, samobadanie piersi i USG piersi, a panowie nie mogą zapominać o samobadaniu jąder.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
D. Kurpas, Dostępność do badań profilaktycznych – rozwiązania w UE, Family Medicine&PrimaryCareReview 2011, 13, 1, s. 75–79
https://www.mp.pl/pacjent/w-praktyce/pierwszy-kontakt/136164,zeby-nie-zachorowac (dostęp 17.09.2024)
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99884,morfologia-krwi-przygotowanie-wyniki-wskazania (dostęp 17.09.2024)
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51970,ogolne-badanie-moczu (dostęp 17.09.2024)
