Astma oskrzelowa jest chorobą dróg oddechowych. Najczęściej pojawia się już w dzieciństwie i trwa przez całe życie. Przebiega z okresami zaostrzeń i remisji. Dowiedz się, jakie są przyczyny i objawy astmy oskrzelowej.
Spis treści:
- Astma – co to jest?
- Objawy astmy
- Przyczyny rozwoju astmy
- W jaki sposób stawiane jest rozpoznanie astmy?
- Jak przebiega leczenie astmy?
- Jak zapobiegać rozwojowi astmy?
Astma – co to jest?
Astma oskrzelowa jest chorobą, która charakteryzuje się przewlekłym zapaleniem dróg oddechowych. Jest ono przyczyną nadreaktywności oskrzeli. W jej przebiegu dochodzi do odwracalnego zwężenia (obturacji) dróg oddechowych i wystąpienia objawów klinicznych, które mają różne nasilenie i są zmienne w czasie.
Astma oskrzelowa może rozpocząć się w każdym wieku, jednak w większości przypadków ma to miejsce w wieku dziecięcym. Choroba przebiega z okresami zaostrzeń i remisji.
W ostatnich latach na całym świecie obserwuje się wzrost zachorowań na astmę oskrzelową. Według danych choruje nawet 300 milionów osób na całym świecie.
Rodzaje astmy
Istnieje kilka różnych klasyfikacji astmy. Ze względu na przyczynę wyróżnić można:
- astmę alergiczną (atopową),
- astmę niealergiczną (nieatopową).
Astma alergiczna najczęściej rozpoczyna się w wieku dziecięcym i mogą towarzyszyć jej jeszcze inne schorzenia alergiczne. Natomiast astma niealergiczna częściej występuje u dorosłych.
Biorąc pod uwagę stopień ciężkości astmy oskrzelowej, można wyróżnić:
- astmę sporadyczną,
- astmę łagodną,
- astmę umiarkowaną,
- astmę ciężką.
Stopień ciężkości astmy określa się na podstawie nasilenia objawów klinicznych po wdrożeniu terapii.
>> Sprawdź też: Całoroczne objawy alergii – przewodnik po alergenach w twoim domu
Objawy astmy
Objawy astmy oskrzelowej to:
- duszność,
- ucisk w klatce piersiowej,
- napadowy kaszel,
- świszczący oddech,
- pogorszenie tolerancji wysiłku.
Objawy astmy oskrzelowej nasilają się na skutek kontaktu z alergenem, wysiłku fizycznego, narażenia na dym papierosów, zanieczyszczonego powietrza, a także przy infekcjach wirusowych i silnych reakcjach emocjonalnych. Najczęściej dolegliwości pojawiają się nad ranem lub w nocy. Zwykle pomiędzy napadami astmy osoba chora nie odczuwa żadnych dolegliwości.
>> Przeczytaj również: Przedłużający się kaszel: jakie badania laboratoryjne wykonać, by rozpocząć skuteczne leczenie
Przyczyny rozwoju astmy
Astma oskrzelowa jest chorobą wieloczynnikową. W jej rozwoju znaczenie mają zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe.
Do czynników wyzwalających napady astmy zaliczyć można:
- alergeny występujące w środowisku (m.in. pleśnie, sierść zwierząt, roztocza kurzu domowego),
- zakażenia wirusowe (m.in. powodowane przez rynowirusy i RSV),
- zanieczyszczenie środowiska.
Istnieje „hipoteza higieniczna”, która zakłada, że obserwowany wzrost zachorowań na astmę oskrzelową jest związany z mniejszym narażeniem na kontakt z drobnoustrojami we wczesnym dzieciństwie.
>> To może Cię zainteresować: Kiedy podejrzewać niedobory odporności u dzieci?
W jaki sposób stawiane jest rozpoznanie astmy?
Rozpoznanie astmy oskrzelowej opiera się o:
- szczegółowy wywiad medyczny,
- badania czynnościowe układu oddechowego (np. spirometrię),
- badanie osłuchowe potwierdzające obecność świstów i furczeń.
W diagnostyce astmy oskrzelowej pomocniczo można zastosować badania w kierunku alergii (np. pakiet alergenów dla dorosłych lub pakiet alergenów dla dzieci). Pozwalają one między innymi potwierdzić przyczynę alergiczną.
Jak przebiega leczenie astmy?
Leczenie astmy ma na celu kontrolę objawów i zminimalizowanie ryzyka zaostrzeń choroby. Terapia powinna być indywidualnie dopasowana do każdej osoby. Opiera się ona o metody farmakologiczne oraz eliminację czynników środowiskowych mogących wpływać na wyzwalanie napadów astmy [4]. Ważna jest także edukacja chorego, aby mógł on świadomie uczestniczyć w procesie leczenia oraz samodzielnie modyfikować plan leczenia.
Do stosowania doraźnego przeznaczone są leki, które łagodzą duszność i rozszerzają oskrzela (należą do nich leki przeciwcholinergiczne lub krótko działające β2-adrenomimetyki). Chorzy powinni także przyjmować leki kontrolujące chorobę, które zapobiegają napadom astmy. Są to m.in. glikokortykosteroidy wziewne, leki z grupy LAMA oraz LABA, leki przeciwleukotrienowe.
Lekarz powinien poinstruować chorego, jak postępować przy zaostrzeniu astmy oskrzelowej. Plan powinien obejmować schemat przyjmowania leków przy nasilonej duszności, a także konieczność wezwania pomocy medycznej, jeżeli nie następuje poprawa.
Czy astma jest uleczalna?
Astma oskrzelowa jest chorobą, której nie można wyleczyć. Schorzenie trwa do końca życia. Przy dobrze opracowanym planie leczenia i stosowaniu się do zaleceń lekarza możliwe jest jej kontrolowanie, zwiększenie czasu remisji oraz prowadzenie normalnego trybu życia.
>> Przeczytaj także: Nieżyt nosa i astma – czy to alergia?
Jak zapobiegać rozwojowi astmy?
W rozwoju astmy oskrzelowej bierze udział wiele czynników. Z tego powodu nie zawsze można zapobiec chorobie. Korzyści może przynieść:
- zidentyfikowanie i unikanie alergenów,
- ograniczenie przebywania w zanieczyszczonym środowisku,
- ograniczenie ekspozycji na dym tytoniowy.
Należy jednak pamiętać, że powyższe działania nie gwarantują, że astma oskrzelowa się nie rozwinie.
Astma oskrzelowa jest przewlekłą chorobą dróg oddechowych, która występuje u dzieci i dorosłych. Jej objawy związane są ze stanem zapalnym, nadreaktywnością oskrzeli i zwężeniem dróg oddechowych. Są to: kaszel, duszność, ucisk w klatce piersiowej, świszczący oddech. Napady występują najczęściej w godzinach porannych lub nocnych, a ryzyko ich wystąpienia zwiększają m.in. wysiłek fizyczny, silne emocje, dym tytoniowy, infekcje. W leczeniu astmy stosuje się leki doraźne łagodzące duszność i rozszerzające oskrzela oraz leki kontrolujące chorobę.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
R. Pawliczak i in., Standardy rozpoznawania i leczenia astmy Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc i Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej (STAN3T), Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology 2023; 10, 1, s. 1–14
A. Książkiewicz i in., Astma oskrzelowa – zasady rozpoznawania i leczenia choroby u pacjentów dorosłych i małych dzieci w oparciu o najnowsze wytyczne, Postepy Higieny i Medycyny Doświadczalnej (online) 2020; 74, s. 283–300
M. Kupczyk, Główne fenotypy astmy, https://www.mp.pl/podrecznik/alergologia/chapter/B77.251.1.2 (dostęp 14.05.2024)
A. Bodzenta-Łukaszyk, GINA – najnowsze wytyczne postępowania w astmie, https://podyplomie.pl/medical-tribune/17386,gina-najnowsze-wytyczne-postepowania-w-astmie (dostęp 14.05.2024)
A.M.M. Sonnenschein-van der Voort i in., Duration and exclusiveness of breastfeeding and childhood asthma-related symptoms, European Respiratory Journal 2012 39, s. 81-89
