APTT, czyli czas kaolinowo-kefalinowy, jest jednym z kluczowych badań w diagnostyce układu krzepnięcia krwi. Badanie to pomaga ocenić funkcjonowanie wewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia i jest szeroko stosowane zarówno w diagnostyce chorób krwi, jak i w monitorowaniu leczenia przeciwzakrzepowego. W niniejszym artykule przedstawiamy, czym dokładnie jest APTT, w jakich sytuacjach się je wykonuje oraz jak interpretować wyniki tego badania.
Spis treści:
- Czym jest APTT – czas kaolinowo-kefalinowy?
- Badanie czasu kaolinowo-kefalinowego – kiedy się je wykonuje?
- Jak przygotować się do badania APTT?
- APTT: jak interpretować wyniki?
- Czy czas koalinowo-kefalinowy można zwiększyć lub zmniejszyć?
Czym jest APTT – czas kaolinowo-kefalinowy?
Czas kaolinowo-kefalinowy, znany również jako czas częściowej tromboplastyny po aktywacji (APTT), to badanie oceniające funkcjonowanie wewnątrzpochodnego szlaku krzepnięcia krwi. Jest on jednym z dwóch głównych mechanizmów aktywacji procesu krzepnięcia krwi,który inicjuje się wewnątrz naczynia krwionośnego, najczęściej w odpowiedzi na uszkodzenie śródbłonka.
Proces ten angażuje wiele czynników krzepnięcia, które są obecne w osoczu i aktywują się sekwencyjnie, prowadząc do utworzenia skrzepu. Wewnątrzpochodny szlak krzepnięcia jest kluczowy w prawidłowym procesie krzepnięcia krwi.
Podczas badania APTT mierzy się czas potrzebny na utworzenie skrzepu po dodaniu do próbki krwi odpowiednich aktywatorów, takich jak kaolin i kefalina. Jest to wskaźnik bardzo wrażliwy na niedobory czynników krzepnięcia, a także na obecność inhibitorów.
>> Zobacz też: D-dimery – znaczenie, wskazania, interpretacja wyniku
Badanie czasu kaolinowo-kefalinowego – kiedy się je wykonuje?
Badanie APTT wykonuje się w różnych sytuacjach klinicznych, w których istnieje potrzeba oceny krzepnięcia krwi. Najczęściej jest to:
- Diagnostyka zaburzeń krzepnięcia: APTT jest nieocenionym narzędziem w diagnostyce hemofilii, choroby von Willebranda oraz innych zaburzeń krzepnięcia, takich jak niedobory czynników VIII, IX czy XI.
- Monitorowanie leczenia heparyną: Heparyna, szczególnie niefrakcjonowana, jest lekiem, który silnie wpływa na układ krzepnięcia. Monitorowanie jego skuteczności oraz bezpieczeństwa wymaga regularnych pomiarów APTT, aby upewnić się, że pacjent jest skutecznie leczony, ale jednocześnie nie jest narażony na nadmierne ryzyko krwawienia.
- Ocena przed zabiegiem operacyjnym: APTT jest często wykonywany jako część rutynowych badań przedoperacyjnych, aby upewnić się, że pacjent nie ma nieprawidłowości w krzepnięciu krwi, które mogłyby zwiększyć ryzyko krwawienia podczas operacji.
- Diagnostyka trombofilii: W przypadku podejrzenia nadmiernej skłonności do zakrzepicy (trombofilia), APTT może pomóc w ocenie obecności antykoagulantu toczniowego lub innych inhibitorów krzepnięcia.
>> Przeczytaj też: Co to jest trombofilia i jakie są jej rodzaje? Przyczyny trombofilii
APTT przed zabiegiem operacyjnym
Przed planowanym zabiegiem chirurgicznym ocena układu krzepnięcia jest kluczowa, aby zminimalizować ryzyko krwawienia podczas i po operacji. APTT jest standardowo wykonywany w ramach tej oceny. Badanie to pozwala wykryć ewentualne zaburzenia krzepnięcia, które mogłyby wpłynąć na przebieg operacji. Przedłużony czas APTT może wskazywać na obecność wrodzonych lub nabytych niedoborów czynników krzepnięcia, co wymaga podjęcia odpowiednich działań przed rozpoczęciem zabiegu, takich jak podanie koncentratów czynników krzepnięcia.
>> To może Cię zainteresować: Naczynia krwionośne w procesie hemostazy
APTT: badanie w ciąży
Ciąża jest stanem fizjologicznym, w którym układ krzepnięcia krwi ulega znacznym zmianom, aby przygotować organizm kobiety na poród i zapobiec nadmiernemu krwawieniu. W niektórych przypadkach badanie APTT może być wskazane w czasie ciąży, szczególnie u kobiet z historią zaburzeń krzepnięcia lub ryzykiem zakrzepicy. APTT jest szczególnie ważny w monitorowaniu leczenia heparyną u kobiet w ciąży, ponieważ ta terapia jest często stosowana w zapobieganiu zakrzepicy w tej grupie pacjentek.
Jak przygotować się do badania APTT?
Przygotowanie do badania APTT nie jest skomplikowane, ale wymaga uwzględnienia kilku istotnych czynników:
- Przed badaniem należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza tych wpływających na układ krzepnięcia, takich jak aspiryna, niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) czy antykoagulanty. Lekarz może zalecić zaprzestanie ich przyjmowania przed badaniem.
- Zaleca się, aby pacjent był na czczo przez co najmniej kilka godzin przed pobraniem krwi. Pozwala to uniknąć potencjalnych zafałszowań wyników.
- Unikanie stresu i wysiłku fizycznego.
>> Przeczytaj też: Jakie czynniki mogą zaburzyć wyniki badań układu krzepnięcia?
APTT: jak interpretować wyniki?
Interpretacja wyników APTT wymaga uwzględnienia wielu czynników, w tym stanu klinicznego pacjenta, jego historii choroby oraz wyników innych badań laboratoryjnych. Zwykle czas APTT mieści się w zakresie 25-35 sekund. Zarówno skrócony, jak i wydłużony czas APTT może świadczyć o różnych zaburzeniach.
Krótki czas krzepnięcia krwi: co oznacza?
Krótki czas APTT, czyli skrócony czas krzepnięcia, jest rzadziej spotykanym zjawiskiem niż wydłużenie tego czasu. Może sugerować nadkrzepliwość, czyli zwiększoną skłonność do tworzenia zakrzepów. Przyczyną skróconego APTT mogą być podwyższone stężenia czynników krzepnięcia w krwi lub obecność czynników zakrzepowych.
Skrócony czas APTT może również być związany z pewnymi stanami patologicznymi, takimi jak nadczynność tarczycy, stosowaniem określonych leków lub odwodnieniem.
>> Przeczytaj też: INR co to za badanie i co wykrywa? Jak interpretować wyniki?
Długi czas krzepnięcia krwi: co oznacza?
Długi czas APTT, czyli przedłużony czas krzepnięcia, jest bardziej powszechnym wynikiem wskazującym na zaburzenia w układzie krzepnięcia. Może być spowodowany niedoborami czynników krzepnięcia (np. hemofilia), obecnością inhibitorów (np. antykoagulant toczniowy), a także zaburzeniami w funkcjonowaniu wątroby, która jest odpowiedzialna za syntezę wielu czynników krzepnięcia.
Długi czas APTT może także wskazywać na stosowanie leków przeciwzakrzepowych, takich jak heparyna, co wymaga dalszej oceny i monitorowania stanu zdrowia.
>> Sprawdź także: Wybrane wskaźniki funkcji wątroby
Czy czas koalinowo-kefalinowy można zwiększyć lub zmniejszyć?
Czas APTT można modulować poprzez różne interwencje medyczne:
- Zwiększenie czasu APTT: Może być osiągnięte poprzez stosowanie leków przeciwzakrzepowych, takich jak heparyna, które wydłużają czas krzepnięcia krwi. Długotrwałe stosowanie heparyny, zwłaszcza niefrakcjonowanej, może powodować wydłużenie APTT. Również w przypadku leczenia zaburzeń krzepnięcia, takich jak hemofilia, koncentraty czynników krzepnięcia mogą być używane do korygowania nieprawidłowości, ale ich stosowanie nie zawsze wpływa na wydłużenie APTT, a raczej na normalizację tego parametru.
- Skrócenie czasu APTT: Skrócenie APTT jest trudniejsze do osiągnięcia i zazwyczaj wymaga leczenia przyczynowego, na przykład wyrównania czynników krzepnięcia w przypadku niedoborów. W niektórych przypadkach stosuje się również leki prozakrzepowe.
Czas kaolinowo-kefalinowy (APTT) jest kluczowym badaniem w ocenie układu krzepnięcia krwi. Pozwala na diagnozowanie i monitorowanie różnych zaburzeń krzepnięcia, a także na ocenę ryzyka krwawienia przed zabiegami operacyjnymi. Warto pamiętać, że interpretacja wyników APTT powinna uwzględniać indywidualny kontekst kliniczny pacjenta, a prawidłowe przygotowanie do badania jest niezbędne dla uzyskania wiarygodnych wyników.
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/170417,czas-czesciowej-tromboplastyny-po-aktywacji-appt (dostęp: 10.09.2024)
- Chojnowski K., Podolak-Dawidziak M., Windyga J. Diagnostyka przedłużonego czasu częściowej tromboplastyny po aktywacji (aPTT). Hematologia 2010, tom 1, nr 1.
- Levy JH, Szlam F, Wolberg AS, Winkler A. Clinical use of the activated partial thromboplastin time and prothrombin time for screening: a review of the literature and current guidelines for testing. Clin Lab Med. 2014 Sep;34(3):453-77.
- Rasmussen KL, Philips M, Tripodi A, Goetze JP. Unexpected, isolated activated partial thromboplastin time prolongation: A practical mini-review. Eur J Haematol. 2020 Jun;104(6):519-525.
