Aminotransferaza asparaginianowa (AST) to Sugeruję zmianę tego zdania – nie jest ono błędem, jednak jest nieprecyzyjne. Odgrywa kluczową rolę w przemianach metabolicznych, biorąc udział w przemianach aminokwasów, a tym samym mając wpływ na procesy energetycznych komórek. Badanie AST jest jednym z podstawowych testów diagnostycznych stosowanych do oceny funkcji wątroby. Zastanawiasz się kiedy warto wykonać badanie, jak się do niego przygotować oraz jak interpretować wyniki? Sprawdź nasz artykuł, aby uzyskać szczegółowe informacje.
Spis treści:
- Badanie AST: co to jest?
- Jakie są wskazania do badania krwi AST?
- Jak przygotować się do badania enzymu AST?
- Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST): interpretacja wyników
- Stosunek ALT do AST: wskaźnik De Ritisa
Badanie AST: co to jest?
Badanie AST polega na pomiarze poziomu aminotransferazy asparaginianowej w surowicy krwi. AST, podobnie jak ALT (aminotransferaza alaninowa), to enzym biorący udział w przemianach biochemicznych organizmu
Fizjologicznie AST znajduje się głównie w komórkach – czyli wewnątrzkomórkowo. Jego wyższy poziom w surowicy krwi wskazuje, że nastąpiło uszkodzenie komórek, które uwalniają AST do krwiobiegu.
AST znajduje się nie tylko w wątrobie, ale także w sercu, mięśniach szkieletowych, nerkach i mózgu, przez co jego podwyższony poziom może wskazywać na różne problemy zdrowotne, nie tylko na nieprawidłowości ze strony wątroby.
Jego zadaniem jest przenoszenie grup aminowych między aminokwasami a kwasami ketonowymi, co odgrywa ważną rolę w metabolizmie azotu i wytwarzaniu energii.
Jakie są wskazania do badania krwi AST?
Badanie poziomu AST jest często zlecane, gdy istnieje podejrzenie uszkodzenia wątroby. Zwykle AST wykonuje się jako część badań oceniających funkcjonowanie wątroby, zwłaszcza gdy pacjent zgłasza objawy takie jak żółtaczka (zażółcenie skóry i białek oczu), ciemny mocz, zmęczenie, utrata apetytu czy bóle brzucha.
Ponieważ AST jest obecne także w innych tkankach, badanie może być również pomocne w diagnostyce chorób mięśni, takich jak dystrofie mięśniowe, a także w przypadkach podejrzenia zawału serca.
Jak przygotować się do badania enzymu AST?
Aby wynik badania AST był miarodajny, warto odpowiednio się do niego przygotować. Przede wszystkim zaleca się, aby pacjent był na czczo – najlepiej powstrzymać się od jedzenia przez około 8–12 godzin przed pobraniem krwi. Spożycie posiłku może wpłynąć na wyniki, zaburzając dokładność pomiaru.
Na 24 godziny przed badaniem należy również unikać intensywnego wysiłku fizycznego, który może zwiększyć poziom AST z powodu mikrouszkodzeń mięśni. Dodatkowo warto poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nie mogą wpływać na poziom AST we krwi.
Badanie poziomu aminotransferazy asparaginianowej (AST): interpretacja wyników
Norma AST może się różnić w zależności od laboratorium, ale ogólnie przyjmuje się, że poziom AST u zdrowych osób wynosi <40 U/L. Ważne jest, aby interpretacja wyników była przeprowadzona przez lekarza, który weźmie pod uwagę nie tylko wartość samego AST, ale także inne parametry oraz objawy kliniczne pacjenta.
Podwyższone AST: co oznacza?
Podwyższony poziom AST może mieć różne przyczyny. Najczęściej wskazuje na:
- uszkodzenie wątroby, takie jak zapalenie wątroby, marskość czy toksyczne uszkodzenie wątroby (np. przez alkohol lub leki),
- zawał serca,
- choroby mięśni, takie jak dystrofie mięśniowe.
Wzrost AST może mieć charakter przejściowy – np. po intensywnym wysiłku fizycznym lub z powodu urazów mięśni – lub przewlekły, jak w przypadku zaawansowanych chorób wątroby.
W diagnostyce różnicowej istotne jest rozważenie, czy wzrost AST towarzyszy podwyższeniu poziomu ALT (aminotransferaza alaninowa). Jeśli AST i ALT są podwyższone w podobnym stopniu, wskazuje to najczęściej na uszkodzenie wątroby.
Objawy podwyższonego AST
Podwyższone AST nie zawsze daje specyficzne objawy, zwłaszcza w początkowych stadiach uszkodzenia wątroby lub mięśni. Jednakże u pacjentów z wysokim poziomem mogą pojawić się symptomy, takie jak:
- zmęczenie,
- żółtaczka,
- ból w nadbrzuszu,
- nudności i wymioty,
- ciemne zabarwienie moczu,
- ból mięśni w przypadku uszkodzenia tkanki mięśniowej.
Stosunek ALT do AST: wskaźnik De Ritisa
Wskaźnik De Ritisa to stosunek poziomu AST do ALT i jest cennym narzędziem w diagnostyce chorób wątroby. Pomaga on rozróżnić przyczyny uszkodzenia wątroby, wskazując na charakter i potencjalne źródło problemu. W warunkach prawidłowych wskaźnik De Ritisa wynosi około 1, ponieważ poziomy ALT i AST są do siebie zbliżone.
Interpretacja wskaźnika:
- Wskaźnik < 1 – może mieć związek z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby . Jest to typowe dla ostrych stanów zapalnych wątroby, takich jak wirusowe zapalenie wątroby. W takich przypadkach wątroba uwalnia więcej ALT niż AST,
- Wskaźnik > 2 może mieć związek z alkoholową chorobą wątroby.
Monitorowanie AST pozwala na wychwycenie niepokojących sygnałów. W połączeniu z innymi parametrami, jak ALT i wskaźnik De Ritisa, badanie to pozwala na częściową ocenę stanu zdrowia. Regularne sprawdzanie AST warto traktować jako element profilaktyki, który pomaga wcześnie rozpoznać potencjalne problemy i dbać o zdrowie na długo przed pojawieniem się dolegliwości.
Opieka merytoryczna: lek. Mateusz Nawrocki
Bibliografia
- https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/103906,aminotransferazy-alaninowa-i-asparaginowa-alat-i-aspat
- Tietze KJ. Chapter 5 – Review of Laboratory and Diagnostic Tests. Editor(s): Karen J. Tietze, Clinical Skills for Pharmacists (Third Edition), Mosby, 2012, Pages 86-122, ISBN 9780323077385.
- Otto-Ślusarczyk D., Graboń W., Mielczarek-Puta M. Aminotransferaza asparaginianowa–kluczowy enzym w metabolizmie ogólnoustrojowym człowieka [Aspartate aminotransferase–key enzyme in the human systemic metabolism]. Postepy Hig Med Dosw (Online). 2016 Mar 16;70:219-30. Polish.
- Tamber SS., Bansal P., Sharma S. et al. Biomarkers of liver diseases. Mol Biol Rep. 2023 Sep;50(9):7815-7823.
