Współautorem artykułu jest Łukasz Fraszka
Czy i w jaki sposób można ocenić, ile czasu pozostało kobiecie na zajście w ciążę? Współczesna medycyna robi ogromne postępy w wielu dziedzinach, także w kwestii określania płodności u kobiet. Dobrym przykładem jest badanie stężenia AMH.
Czym jest AMH?
AMH (ang. Anti-Müllerian Hormone, hormon anty-Müllerowski) to hormon produkowany w pęcherzykach w jajniku u kobiet. Wytwarzają go komórki otaczające komórki jajowe gotowe do wzrostu. Komórki jajowe powstałe w życiu płodowym to rezerwa jajnikowa na całe życie, indywidualna i ograniczona u każdej kobiety. W przypadku typowej kobiety średnia wielkość rezerwy jajnikowej wynosi około 400 tys. pęcherzyków. Rezerwa jajnikowa, a co za tym idzie, płodność kobiety, zmniejsza się wraz z wiekiem.
Jakich informacji dostarcza badanie AMH?
Badanie poziomu hormonu anty-Müllerowskiego pozwala określić stan tzw. rezerwy jajnikowej, a zatem pośrednio ocenić, ile komórek jajowych kobieta posiada w „zapasie”. Tym samym dzięki badaniu można w przybliżeniu oszacować czas, jaki pozostał kobiecie na zostanie matką.
Badanie AMH jest obecnie niezbędnym testem w diagnostyce i leczeniu par z niepłodnością, które chcą się poddać leczeniu metodami wspomaganego rozrodu. Dzięki znajomości poziomu AMH lekarz specjalista jest w stanie przewidzieć szanse na urodzenie dziecka i zacząć indywidualne działanie medyczne dla par mających problem z płodnością.
Oznaczanie poziomu hormonu anty-Müllerowskiego ma również zastosowanie w diagnozowaniu i leczeniu zespołu policystycznych jajników (PCOS), diagnostyce wtórnej niewydolności hormonalnej jajników, zespole przedwczesnego wygasania czynności jajników oraz jako marker toksycznego uszkodzenia jajników po chemioterapii.
Poziom AMH a wiek kobiety
Wspólnie z zespołem ALAB poddaliśmy ocenie wyniki oznaczenia poziomu AMH w dużej grupie 12 640 kobiet, u których w latach 2015–2017 w Laboratorium Centralnym ALAB dokonano tego oznaczenia.
W oparciu o klasyfikację stosowaną w wielu specjalistycznych ośrodkach zajmujących się niepłodnością przyjęliśmy:
- za fazę płodną – poziom AMH w przedziale 1,3–7,0 µg/l
- za fazę ograniczonej płodności – poziom AMH w zakresie < 1,3 µg/l
- za fazę niepłodną – poziom AMH w zakresie < 0,1 µg/l.
Kobiety podzieliliśmy na 5 grup wiekowych. Na podstawie tej bazy danych dokonaliśmy kilku istotnych analiz statystycznych.
Na pierwszy rzut oka w kontekście potencjalnej płodności kobiet wynik był stosunkowo optymistyczny, ponieważ w całej badanej populacji 12 640 kobiet średnia wartość hormonu anty-Müllerowskiego wyniosła 4,2 µg/l.
Jednak w szczegółowej ocenie, w zależności od wieku, sytuacja ta wyglądała już zgoła odmiennie ze spodziewaną tendencją spadków poziomów AMH w miarę wzrostu wieku badanych kobiet.
- średnia wartość AMH w grupie kobiet w wieku 18–25 lat wyniosła 6,5 µg/l
- w grupie 26–30 lat 5,2 µg/l,
- w grupie 31–35 lat 3,9 µg/l, w grupie 36–40 lat 2,6 µg/l,
- w grupie badanych > 40 lat odpowiednio 1,6 µg/l.
W całej badanej populacji stwierdziliśmy 6% kobiet w fazie niepłodnej, 20% kobiet z ograniczoną płodnością, 54% kobiet w fazie płodnej oraz 20% kobiet z wartościami AMH przekraczającymi 7 µg/l.
Wraz ze wzrostem wieku badanych zaobserwowaliśmy spadek odsetka kobiet w fazie płodnej wraz ze wzrostem odsetka kobiet w fazie ograniczonej płodności i fazie niepłodnej.
Odsetek kobiet w fazie płodnej obniżał się z około 60% dla badanych w wieku 26–30 lat lat do 27% w wieku > 40 lat. Odsetek kobiet w fazie ograniczonej płodności wzrastał z 8% dla kobiet w wieku 18–25 lat do 37% w grupie kobiet > 40 lat.
I na koniec odsetek pacjentek w fazie niepłodnej wzrastał z 3% dla pacjentek w wieku 18–25 lat do 34% w grupie kobiet > 40 lat.
Jakie są wnioski z badania?
Po pierwsze, w ostatnich 3 latach wraz z zespołem ALAB zaobserwowaliśmy istotny wzrost częstości wykonywania oznaczeń hormonu antymüllerowskiego, co potwierdza rosnące praktyczne wykorzystanie tego parametru w diagnostyce niepłodności u kobiet.
Po drugie, ocena wyników AMH dowodzi, iż postawienie wstępnej diagnozy dla badanych z fazą ograniczonej płodności i fazą niepłodną może dotyczyć około 25% kobiet w wieku rozrodczym.
I wreszcie po trzecie, na podstawie naszych obserwacji dotyczących izolowanej obserwacji wartości AMH (bez oceny innych przyczyn zaburzeń płodności) stwierdziliśmy, iż odsetek kobiet z ograniczoną płodnością (AMH < 1,3 µg/l) zaczyna wyraźnie rosnąć po przekroczeniu 30 r.ż., zaś odsetek niepłodności u kobiet (AMH < 0,1) µg/l) po ukończeniu 35 r. ż.
Artykuł powstał na podstawie wywiadu opublikowanego 13 marca 2018 w „Chcemy być rodzicami”.
