Alergiczne zapalenie spojówek występuje dość często – szczególnie w okresie wiosenno-letnim, gdy stężenie pyłków roślinnych w powietrzu jest największe. Może dotknąć osoby w każdym wieku i mieć różne nasilenie oraz czas trwania. Dolegliwości, które powoduje, znacznie wpływają na codzienną aktywność. Dlatego bardzo ważne jest rozpoznanie alergenu i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Dowiedz się, jakie są objawy alergicznego zapalenia spojówek i jak wygląda diagnostyka.
Spis treści:
- Co to jest i jakie są rodzaje alergicznego zapalenia spojówek?
- Objawy alergicznego zapalenia spojówek
- Diagnostyka alergicznego zapalenia spojówek
- Leczenie alergicznego zapalenia spojówek
Co to jest i jakie są rodzaje alergicznego zapalenia spojówek?
Alergiczne zapalenie spojówek to stan zapalny spojówek wywołany reakcją na obecność alergenów. Są to substancje pochodzenia roślinnego, zwierzęcego lub chemicznego – np. pyłki roślin, roztocza, pleśnie, grzyby, sierść zwierząt, składniki kosmetyków. Gdy organizm się z nimi zetknie, układ immunologiczny może nadmiernie reagować, wytwarzając przeciwciała (swoiste IgE). Następnie dochodzi do uwolnienia histaminy i innych mediatorów zapalnych.
>> Zobacz także: Alergia IgE-zależna, czyli jaka?
Wyróżnia się następujące rodzaje alergicznego zapalenia spojówek:
- ostre alergiczne zapalenie spojówek,
- sezonowe (okresowe) alergiczne zapalenie spojówek,
- całoroczne (przetrwałe) alergiczne zapalenie spojówek.
Na alergiczne zapalenie spojówek może cierpieć nawet 15–45% populacji. Bardzo często towarzyszą mu jeszcze inne alergie – szczególnie alergiczny nieżyt nosa.
Alergiczne zapalenie spojówek może wystąpić w każdym wieku. Najczęściej jednak rozpoczyna się w dzieciństwie.
| Szacuje się, że nawet 90–95% wszystkich alergii oczu to sezonowe alergiczne zapalenie spojówek i całoroczne zapalenie spojówek. |
Ostre alergiczne zapalenie spojówek
Ostre alergiczne zapalenie spojówek rozwija się nagle, gdy do worka spojówkowego lub na powieki dostanie się duża ilość alergenu. Objawy narastają gwałtownie, ale również szybko ustępują – najczęściej w ciągu 24–48 godzin od zaprzestania kontaktu z czynnikiem wywołującym.
Okresowe alergiczne zapalenie spojówek
Okresowe alergiczne zapalenie spojówek, znane również jako sezonowe, występuje w określonych porach roku, najczęściej wiosną i latem. Jest związane z pyleniem roślin, takich jak trawy, drzewa czy chwasty. Objawy są mniej intensywne niż w przypadku ostrej reakcji, ale mogą utrzymywać się przez kilka tygodni. Dolegliwości zwykle nie występują zimą. Sezonowe zapalenie spojówek może być szczególnie uciążliwe dla osób, które spędzają dużo czasu na świeżym powietrzu.
>> Zobacz także: Alergia na pyłki chwastów – jak ją wykryć i na jakie rośliny uważać?
Przetrwałe alergiczne zapalenie spojówek
Przetrwałe alergiczne zapalenie spojówek utrzymuje się przez cały rok i jest wywołane przewlekłym narażeniem na alergeny występujące w środowisku przez cały czas (najczęściej roztocza kurzu domowego, pleśnie czy substancje zawarte w kosmetykach). Objawy są mniej nasilone niż w przypadku innych rodzajów alergicznego zapalenia spojówek, ale mogą być obecne stale i nasilać się pod wpływem różnego rodzaju czynników drażniących (np. dymu) lub zwiększenia stężenia innych alergenów w powietrzu (np. w okresie pylenia traw).
>> Zobacz także: Futerkowe dylematy: alergia na psy i koty – co warto wiedzieć?
Objawy alergicznego zapalenia spojówek
Objawy alergicznego zapalenia spojówek to:
- świąd spojówek lub powiek,
- pieczenie oczu,
- uczucie piasku pod powiekami,
- nadwrażliwość na światło,
- łzawienie oczu,
- wydzielina z oczu,
- zaczerwienienie (przekrwienie) oczu,
- obrzęk powiek.
Należy pamiętać, że nasilenie i charakter objawów alergicznego zapalenia spojówek może różnić się w zależności od rodzaju schorzenia. Przy ostrych reakcjach najczęściej dominują szybko narastające świąd, obrzęk i łzawienie. Sezonowa alergia oczu, poza świądem i łzawieniem, objawia się zaczerwienieniem, wodnisto-śluzową wydzieliną i pieczeniem. Podobne objawy występują przy przetrwałym alergicznym zapaleniu spojówek, ale są obecne stale i mniej uciążliwe.
Diagnostyka alergicznego zapalenia spojówek
Rozpoznanie alergicznego zapalenia spojówek opiera się na:
- wywiadzie lekarskim,
- badaniu okulistycznym,
- testach alergicznych.
Lekarz zaczyna od szczegółowego wywiadu, pytając o czas wystąpienia objawów, ich nasilenie oraz możliwe czynniki wywołujące. Istotne jest również, czy pacjent ma inne choroby alergiczne (np. astmę, atopowe zapalenie skóry).
Podczas badania okulistycznego lekarz ocenia stan spojówek, rogówki oraz powiek. Charakterystyczne dla alergicznego zapalenia spojówek jest przekrwienie i obrzęk spojówek, a czasem obecność brodawek na wewnętrznej stronie powiek.
Testy alergiczne w diagnostyce alergicznego zapalenia spojówek umożliwiają zidentyfikowanie alergenów odpowiedzialnych za reakcję organizmu. Stosuje się zwykle testy skórne lub oznaczenie swoistych przeciwciał IgE we krwi.
Leczenie alergicznego zapalenia spojówek
Leczenie alergicznego zapalenia spojówek polega na stosowaniu leków przeciwalergicznych – szczególnie leków przeciwhistaminowych. Mają one postać preparatów miejscowych (np. kropli do oczu) lub doustnych. Oprócz tego lekarz może zlecić stosowanie sztucznych łez, które wypłukują alergeny z worka spojówkowego. W niektórych przypadkach w leczeniu alergicznego zapalenia spojówek może mieć zastosowanie immunoterapia swoista.
Bardzo ważne jest zidentyfikowanie alergenu i podjęcie próby wyeliminowania go z otoczenia. Zalecane jest szczególne zachowanie higieny (mycie rąk, unikanie dotykania rękami okolicy oczu), stosowanie filtrów powietrza, regularne pranie pościeli, a w przypadku alergii sezonowej monitorowanie kalendarza pylenia roślin dla danego regionu.
>> Zobacz także: Wyleczyć się z alergii na pyłki – czy jest to możliwe?
Alergiczne zapalenie spojówek jest związane z ekspozycją na alergeny obecne w środowisku – m.in. pyłki roślin, sierść zwierząt, roztocza. Może być ostre, sezonowe lub przetrwałe. Objawy często są bardzo uciążliwe i znacznie wpływają na jakość życia, dlatego ważne jest odpowiednie leczenie. Świąd oczu, pieczenie, łzawienie powinny być zawsze skonsultowane z lekarzem. W diagnostyce alergicznego zapalenia spojówek duże znaczenie mają testy alergiczne – m.in. oznaczenie przeciwciał IgE specyficznych dla danych alergenów.
Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha
Bibliografia
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.167.9.1. (dostęp 10.03.2025)
- A. Groblewska, Alergiczne zapalenie spojówek, Alergoprofil 2011, vol. 7, nr 1, s. 11–15
- J. Szaflik i in., Zapalenie spojówek – przyczyny, objawy, leczenie, Przewodnik Lekarza 2003, s. 62–68
- E. Bogacka, A. Groblewska, Zapalenia spojówek – alergia czy zespół suchego oka?, Post Dermatol Alergol 2009, XXVI, s. 372–374
- B. Panaszek, Alergiczne zapalenie spojówek, Przewodnik Lekarza 2005, s. 22–28
