Agregacja płytek krwi jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu krzepnięcia krwi. Jest to mechanizm, który zabezpiecza organizm przed nadmiernymi stratami krwi w przypadku uszkodzenia naczyń krwionośnych. Zdarza się jednak, że z różnych powodów dochodzi do jego zaburzenia. Nadmierna agregacja płytek krwi sprzyja tworzeniu się zakrzepów w układzie krążenia, co stanowi poważne zagrożenie dla życia i zdrowia. Dowiedz się, co to jest agregacja płytek krwi i jakie objawy wskazują na nieprawidłowości.
Spis treści:
- Czym jest agregacja płytek krwi?
- Zaburzona agregacja płytek krwi: przyczyny
- Patologiczna agregacja płytek krwi: objawy choroby
- Diagnozowanie zaburzeń agregacji płytek krwi: na czym polega?
- Najczęstsze pytania o agregację płytek krwi
Czym jest agregacja płytek krwi?
Agregacja płytek krwi to proces, w którym trombocyty (płytki krwi) łączą się ze sobą. Jest to element krzepnięcia krwi, a dokładniej hemostazy pierwotnej w fazie płytkowej.
W momencie uszkodzenia naczynia krwionośnego płytki krwi zaczynają przylegać do jego ściany (adhezja). Następnie ulegają aktywacji, zmieniają swój kształt i uwalniają substancje chemiczne, które przyciągają kolejne trombocyty. W ten sposób tworzy się czop płytkowy. Stanowi on pierwszą linię obrony przed utratą krwi, zanim zaczną działać inne czynniki krzepnięcia, które wzmocnią powstałą skrzeplinę.
W sytuacji uszkodzenia naczynia krwionośnego agregacja płytek krwi jest zjawiskiem pożądanym. Jednak może się zdarzyć, że trombocyty zlepiają się ze sobą w sposób niekontrolowany. Zjawisko to może przyczyniać się do ograniczenia przepływu krwi przez światło naczynia krwionośnego lub jego całkowitego zablokowania, co zwiększa ryzyko zatorów i zakrzepicy.
Agregacja płytek krwi może być również zmniejszona. Skutkiem jest skaza krwotoczna, czyli obniżona krzepliwość krwi, co skutkuje skłonnością do nadmiernych krwawień.
>> To może Cię zainteresować: Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa – przyczyny, objawy, diagnostyka
Zaburzona agregacja płytek krwi: przyczyny
Nadmierna agregacja płytek krwi nie jest procesem związanym z przerwaniem ciągłości naczynia krwionośnego. Dochodzi do niej na skutek czynników chorobowych, które mogą być wrodzone lub nabyte. Również zmniejszona agregacja trombocytów jest wynikiem procesów patologicznych.
Przyczyny zaburzonej agregacji płytek krwi to m.in.:
- wrodzone zaburzenia czynności płytek krwi (np. zespół Scotta, zespół Stromorkena),
- mocznica,
- przewlekłe choroby wątroby,
- choroby układu krwiotwórczego,
- przyjmowanie niektórych leków (m.in. antykoncepcji hormonalnej),
- cukrzyca,
- miażdżyca,
- nadpłytkowość samoistna,
- przewlekły stan zapalny,
- przewlekły stres,
- palenie tytoniu.
>> Zobacz także: Rola płytek krwi w powstawaniu stanu zapalnego
Patologiczna agregacja płytek krwi: objawy choroby
Nadmierna agregacja płytek krwi nie daje żadnych objawów. Sygnały świadczące o nieprawidłowościach pojawiają się dopiero, gdy dojdzie do zmniejszenia przepływu krwi przez naczynie krwionośne lub jego zablokowania.
Objawy wskazujące na powikłania zakrzepowe to m.in.:
- zaburzenia czucia,
- drętwienie kończyn,
- ból za mostkiem,
- bóle i zawroty głowy,
- zaburzenia widzenia,
- obrzęki kończyn,
- duszność,
- udar mózgu,
- zawał serca.
Skutki zmniejszenia agregacji płytek krwi to krwawienia (np. z błon śluzowych, nosa, przewodu pokarmowego), wybroczyny na skórze, zwiększona skłonność do powstawania siniaków.
>> Przeczytaj również: Kiedy krwawienie z nosa powinno budzić obawy?
Diagnozowanie zaburzeń agregacji płytek krwi: na czym polega?
Podstawą diagnostyki zaburzeń krzepnięcia krwi są badania laboratoryjne, do których zaliczają się:
- morfologia krwi,
- badanie liczby płytek krwi,
- czas kaolinowo-kefalinowy (APTT),
- czas protrombinowy (PT),
- czas trombinowy (TT),
- badanie D-dimerów,
- fibrynogen.
Najczęstsze pytania o agregację płytek krwi
Prawidłowa agregacja płytek krwi jest bardzo ważnym mechanizmem zabezpieczającym przed nadmierną utratą krwi. Dlatego niezbędne jest zrozumienie czynników, które mogą na nią wpływać. Poniżej znajdują się odpowiedzi na najczęstsze pytania dotyczące agregacji trombocytów.
Czy na agregację płytek krwi wpływa stres?
Stres może powodować wzmożoną agregację płytek krwi i wzrost stężenia osoczowych czynników krzepnięcia, co zwiększa ryzyko powstania zakrzepu. Ponadto wpływa na zwiększenie aktywności układu współczulnego, czym przyczynia się do wydzielania cytokin prozapalnych. To z kolei prowadzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego w ścianie naczyń krwionośnych i przyspiesza rozwój miażdżycy.
Czy choroby przewlekłe oddziałują na funkcjonowanie płytek krwi i ich agregację?
Niektóre choroby przewlekłe mogą przyczynić się do nasilenia agregacji płytek krwi. Przykładem jest cukrzyca typu 2. Do zaburzeń hemostazy prowadzi hiperglikemia. U chorych na cukrzycę zachodzą zmiany w liczbie i objętości płytek krwi. Zaobserwowano także zwiększenie receptorów biorących udział w procesie agregacji trombocytów oraz zmniejszenie wrażliwości receptorów, które ją hamują.
Jak wiek może wpłynąć na agregację płytek krwi?
Wraz z wiekiem w organizmie zachodzi szereg zmian. Wraz z postępem procesu starzenia na agregację płytek krwi może mieć wpływ m.in. zmniejszenie liczby trombocytów, zmiany w śródbłonku naczyń krwionośnych, choroby przewlekłe i ich powikłania, wzrost poziomu czynników prozapalnych.
>> Zobacz także: Naczynia krwionośne w procesie hemostazy
Agregacja płytek krwi jest niezbędna w procesie krzepnięcia krwi, ponieważ umożliwia powstanie czopu płytkowego w miejscu uszkodzenia naczynia krwionośnego. Pod wpływem wrodzonych lub nabytych czynników chorobowych może dojść do jej zaburzenia – nadmiernego lub osłabionego zlepiania się trombocytów. W pierwszym przypadku wzrasta ryzyko zakrzepów, w drugim – krwawień. Wszelkie niepokojące objawy, takie jak m.in. zaburzenia czucia, zawroty i bóle głowy, ból za mostkiem, obrzęki kończyn, krwawienia z dziąseł lub nosa, łatwo powstające siniaki, należy zawsze skonsultować z lekarzem.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- L. Borodulin-Nadzieja, Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów licencjatów medycznych, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2005
- S.P. Jackson, The growing complexity of platelet aggregation, Blood 2007, 109 (12): s. 5087–5095.
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B01.VI.J.1.41.4. (dostęp 06.02.2025)
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.12.2.16.1. (dostęp 06.02.2025)
- https://www.mp.pl/podrecznik/pediatria/chapter/B42.71.12.2.16.2.2. (dostęp 06.02.2025)
- O.M. Koper i in., Płytki krwi w cukrzycy typu 2, Diagnostyka Laboratoryjna 2010, t. 46, nr 4, s. 403–409
- A. Kaczyńska, Z. Gaciong, Stres psychiczny a nadciśnienie tętnicze, Choroby Serca i Naczyń 2004, t. 1, nr 1, s. 73–79
