Agranulocytoza – co to za choroba? Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie

Agranulocytoza to poważne schorzenie hematologiczne, charakteryzujące się znacznym spadkiem liczby granulocytów (rodzaj białych krwinek), co prowadzi do zwiększonej podatności na różnego rodzaju zakażenia. Jeśli chcesz wiedzieć, jakie są jej przyczyny, objawy oraz jak wygląda proces diagnostyczny i leczenie, to ten tekst jest właśnie dla Ciebie.

Spis treści:

1. Czym jest agranulocytoza?
2. Jakie są przyczyny agranulocytozy?
3. Objawy agranulocytozy
4. Profilaktyka przy agranulocytozie
5. Leczenie agranulocytozy
6. Podsumowanie

Czym jest agranulocytoza?

Agranulocytoza to stan, w którym dochodzi do znacznego zmniejszenia liczby granulocytów, czyli jednego z rodzajów białych krwinek odpowiedzialnych za zwalczanie infekcji, zwłaszcza bakteryjnych i grzybiczych.

Te ważne komórki są jedną z pierwszych linii obrony, których zadaniem jest „pożeranie” patogenów, które atakują organizm. Daje to czas limfocytom na wyprodukowanie przeciwciał.

Stąd nie dziwi fakt, że granulocyty są kluczowym elementem układu odpornościowego, a ich niedobór może prowadzić do poważnych, a nawet zagrażających życiu infekcji.

Agranulocytoza jest definiowana jako spadek liczby granulocytów poniżej 500/μL krwi. Choroba może wystąpić:

• nagle (ostra agranulocytoza),
• rozwijać się stopniowo (przewlekła agranulocytoza).

Bez odpowiedniego leczenia agranulocytoza może prowadzić do sepsy, niewydolności narządów, a nawet zgonu.

>> Może Cię zainteresować: Jak wzmocnić układ immunologiczny u dorosłych i dzieci?

Jakie są przyczyny agranulocytozy?

Agranulocytoza może być spowodowana różnymi czynnikami, w tym:

• Leki – najczęstsza przyczyna agranulocytozy. Niektóre, takie jak przeciwpsychotyczne (np. klozapina), przeciwtarczycowe (np. tiamazol), chemioterapeutyki oraz antybiotyki (np. penicylina), mogą hamować produkcję granulocytów w szpiku kostnym lub prowadzić do ich niszczenia.
• Infekcje – niektóre infekcje wirusowe (np. HIV, wirus Epsteina-Barr, grypa, SARS-CoV-2) lub bakteryjne mogą powodować przejściowy spadek liczby granulocytów.
• Choroby autoimmunologiczne, np. toczeń rumieniowaty układowy, w których układ odpornościowy atakuje własne komórki, w tym granulocyty.
• Niedobory witamin i minerałów, np. niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego może zaburzać produkcję krwinek w szpiku kostnym.
• Choroby szpiku kostnego, np. białaczka, zespoły mielodysplastyczne lub aplazja szpiku, które mogą prowadzić do niewydolności tego narządu.

W niektórych przypadkach przyczyna agranulocytozy pozostaje nieznana (idiopatyczna agranulocytoza).

Objawy agranulocytozy

Objawy agranulocytozy są związane ze znacznie zwiększoną podatnością na infekcje. Do najczęstszych należą:

• nawracające infekcje – zwłaszcza bakteryjne i grzybicze, takie jak zapalenie płuc, zakażenia skóry, infekcje dróg moczowych czy posocznica,
• gorączka – często pierwszy objaw infekcji, który może być jedynym sygnałem agranulocytozy,
• owrzodzenia w jamie ustnej – bolesne zmiany w jamie ustnej, gardle lub przełyku,
• osłabienie i zmęczenie – wynikające z infekcji i ogólnego stanu zapalnego organizmu,
• powiększenie węzłów chłonnych – jako reakcja na infekcję,
• objawy ogólnoustrojowe – np. dreszcze, nocne poty, utrata masy ciała.

Profilaktyka przy agranulocytozie

Profilaktyka agranulocytozy polega głównie na unikaniu czynników ryzyka i regularnym monitorowaniu stanu zdrowia. Oto kilka kluczowych zaleceń:

• ostrożne stosowanie leków – pacjenci przyjmujący leki, które mogą powodować agranulocytozę, powinni regularnie wykonywać morfologię krwi,
• unikanie infekcji – osoby z obniżoną liczbą granulocytów powinny unikać kontaktu z osobami chorymi, dbać o higienę i uzupełnić kalendarz szczepień na tyle, na ile to możliwe,
• zdrowa dieta – bogata w witaminy i minerały, która zapobiega niedoborom ważnych mikroelementów,
• regularne badania krwi – szczególnie u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi lub innymi schorzeniami, które mogą zwiększać ryzyko agranulocytozy.

Leczenie agranulocytozy

Leczenie agranulocytozy zależy od jej przyczyny i nasilenia objawów. Główne metody obejmują:

• odstawienie leków indukujących chorobę – jeśli agranulocytoza jest spowodowana lekami, pierwszym krokiem jest ich natychmiastowe odstawienie,
• antybiotyki i leki przeciwgrzybicze – stosowane w celu zwalczania infekcji, które często towarzyszą agranulocytozie,
• czynniki wzrostu granulocytów – np. filgrastym, który stymuluje szpik kostny do produkcji granulocytów,
• transfuzje granulocytów – w ciężkich przypadkach, gdy liczba granulocytów jest bardzo niska,
• leczenie choroby podstawowej – np. terapia immunosupresyjna w przypadku chorób autoimmunologicznych.

W przypadku ciężkich infekcji może być konieczna hospitalizacja, w tym leczenie w ramach oddziału intensywnej opieki medycznej.

Podsumowanie

Agranulocytoza to poważne schorzenie, które może prowadzić do groźnych, zagrażających życiu zakażeń. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla poprawy rokowania i zapobiegania powikłaniom.

Objawy, takie jak gorączka, nawracające infekcje czy owrzodzenia w jamie ustnej, powinny skłonić do natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Jeśli podejrzewasz agranulocytozę u siebie lub bliskiej Ci osoby to nie zwlekaj z wykonaniem podstawowych badań – wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie mogą uratować życie.

Źródła:

1. Curtis BR. Drug-induced immune neutropenia/agranulocytosis. Immunohematology. 2014;30(2):95-101. PMID: 25247619. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25247619/ (dostęp 25.03.2025).
2. Lorenzo-Villalba N, Alonso-Ortiz MB, Maouche Y, Zulfiqar AA, Andrès E. Idiosyncratic Drug-Induced Neutropenia and Agranulocytosis in Elderly Patients. J Clin Med. 2020 Jun 10;9(6):1808. doi: 10.3390/jcm9061808. PMID: 32531979; PMCID: PMC7356965. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7356965/ (dostęp 25.03.2025).
3. Munir F, Javaid HW, Rana MBM, Shaukat F. Ceftriaxone-Induced Reversible Agranulocytosis: A Case Report and Review of Drug-Induced Agranulocytosis. Cureus. 2022 Mar 16;14(3):e23226. doi: 10.7759/cureus.23226. PMID: 35449634; PMCID: PMC9012477. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9012477/ (dostęp 25.03.2025).
4. Sedhai YR, Lamichhane A, Gupta V. Agranulocytosis. [Updated 2023 May 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2025 Jan-https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK559275/ (dostęp 25.03.2025).
5. Katsaras G, Koutsi S, Psaroulaki E, Gouni D, Tsitsani P. Neutropenia in Childhood-A Narrative Review and Practical Diagnostic Approach. Hematol Rep. 2024 Jun 16;16(2):375-389. doi: 10.3390/hematolrep16020038. PMID: 38921186; PMCID: PMC11203312. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC11203312/ (dostęp 25.03.2025).