Co to jest onychomikoza i jak często występuje?
Zbliża się lato, robi się coraz cieplej. Częściej zaczynamy myśleć o lżejszych ubraniach, o odkrytym obuwiu. Czy jednak każdy z nas może śmiało pokazać swoje stopy? Badania epidemiologiczne wskazują na to, że aż 21% Polaków boryka się z grzybicą paznokci stóp, a u ponad 40% występuje, będąca najczęściej następstwem infekcji paznokci, grzybica skóry stóp.
Onychomikoza (grzybica paznokci) może dotyczyć osób w różnym wieku, zarówno kobiet, mężczyzn, jak i dzieci. Wytwarzane przez grzyby zarodniki łatwo przenoszą się na człowieka z chorych ludzi lub zwierząt. Do rozwoju choroby grzybiczej może dojść również poprzez użytkowanie przedmiotów należących do osoby zakażonej (obuwie, odzież, meble, ręczniki). Do zakażeń szczególnie łatwo dochodzi w miejscach publicznych, takich jak baseny, prysznice, siłownie, czyli tam, gdzie często chodzimy bez butów.
Jak mogą wyglądać zmiany grzybicze na paznokciach?
Zmiany grzybicze pojawiają się na jednym lub kilku paznokciach stopy, najczęściej na pierwszym i piątym. Pierwotnie mogą być one bardzo subtelne, prawie niewidoczne.
Z czasem mogą powstać bardziej widoczne oznaki choroby:
- utrata przejrzystości paznokcia,
- przebarwienia (białe, żółte, brązowe, szare),
- pogrubienie i kruchość paznokci,
- deformacja paznokcia,
- oddzielanie płytki paznokcia od łożyska,
- nieprzyjemny zapach,
- zapalenie wałów paznokciowych.
Nieleczona grzybica paznokci może w konsekwencji prowadzić do groźniejszych następstw: od utraty paznokcia, poprzez cellulitis (infekcja bakteryjna), aż po zakażenia uogólnione.
Przyczyną grzybicy paznokci stóp są przede wszystkim dermatofity, rzadziej grzyby drożdżopodobne z rodzaju Candida i sporadycznie pleśnie, które występują głównie u osób starszych. Najczęściej izolowanymi w Polsce czynnikami etiologicznym grzybicy dermatofitowej paznokci są Trichophyton rubrum (ok. 70% przypadków) i Trichophyton mentagrophytes (ok. 20% przypadków).
Jakie czynniki sprzyjają wystąpieniu grzybicy paznokci?
- cukrzyca,
- otyłość,
- zaburzenia układu odpornościowego,
- zaburzenia krążenia,
- nadpotliwość,
- leczenie sterydami lub cytostatykami,
- stały ucisk na płytkę paznokcia (ciasne obuwie),
- wilgotne środowisko (baseny, łaźnie, sauny),
- nieprzewiewne obuwie,
- źle dezynfekowane przybory toaletowe.
Jakie badania laboratoryjne potwierdzają zakażenie grzybicze?
Laboratoryjne badanie diagnostyczne w kierunku grzybicy paznokci prowadzi do dokładnej identyfikacji drobnoustrojów. Właściwa identyfikacja czynnika etiologicznego pozwala na rozróżnienie tego typu zakażenia od innych niegrzybiczych chorób, takich jak np. łuszczyca, liszaj płaski paznokcia lub bielactwo paznokci oraz na odpowiednie dobranie leków przeciwgrzybiczych.
- Tradycyjną metodą diagnostyki w kierunku dermatofitów jest badanie mykologiczne – preparat bezpośredni, który umożliwia wykrycie elementów morfotycznych grzybni w materiale pobranym od pacjenta, oraz posiew na podłoża hodowlane dla identyfikacji grzyba do gatunku.
- W celu identyfikacji dermatofitów stosuje się również szybką i czułą metodę genetyczną wykrywania dermatofitów – Real Time PCR.
Jak należy się przygotować do badania mykologicznego w kierunku dermatofitów?
Do przeprowadzenia badania mykologicznego paznokci niezbędne jest właściwe przygotowanie pacjenta:
- odstawienie leków przeciwgrzybiczych – na 3 miesiące przed badaniem,
- zaprzestanie stosowania preparatów miejscowych, w tym lakierów, zmywaczy, kremów i środków odkażających – na co najmniej 1 miesiąc przed badaniem,
- nie obcinanie paznokci – na tydzień przed badaniem,
- w dniu badania nie należy myć miejsca poddawanego badaniu.
Jak postępować, aby uniknąć zakażenia grzybiczego stóp?
Pamiętaj, zakażenia grzybicze można ograniczyć, stosując się do zasad higieny:
- unikaj chodzenia boso na basenie, w łaźni, siłowni, po hotelowych dywanach,
- dokładnie osuszaj stopy po kąpieli,
- nie pożyczaj cudzego obuwia,
- używaj własnych przyborów toaletowych,
- unikaj chodzenia w ciasnych, nieprzewiewnych butach,
- korzystaj ze sprawdzonych salonów kosmetycznych, w których używane są wysterylizowane lub jednorazowe narzędzia.
