Czy kiedykolwiek czułeś się źle lub miałeś zawroty głowy w sklepie? To może być tzw. supermarket syndrome (syndrom supermarketu) – zespół reakcji organizmu na złożone bodźce środowiskowe. Chociaż nie jest zaliczany do jednostek chorobowych w klasyfikacjach ICD czy DSM, pojawia się coraz więcej opisów przypadków złego samopoczucia podczas robienia zakupów. Dowiedz się, czym jest syndrom supermarketu oraz jakie są jego przyczyny i objawy.
Spis treści:
- Czym jest syndrom supermarketu?
- Objawy supermarket syndrome
- Jakie są przyczyny syndromu supermarketu?
- Dlaczego w sklepach czuję zawroty głowy?
- Kto jest najbardziej narażony na syndrom supermarketu?
- Supermarket syndrome – podsumowanie
Czym jest syndrom supermarketu?
Syndrom supermarketu to zespół nieprzyjemnych dolegliwości, które pojawiają się u niektórych osób podczas przebywania w dużych sklepach lub centrach handlowych. Jest to określenie potoczne, a nie oficjalny termin medyczny.
Syndrom supermarketu najczęściej przybiera postać zawrotów głowy. To złudzenie ruchu kołowego otoczenia lub całego ciała, kołysania, niestabilności lub braku równowagi.
Zawroty głowy w sklepie mogą być częścią przewlekłych posturalno-percepcyjnych zawrotów głowy. To schorzenie neurologiczne, które objawia się uporczywymi zawrotami głowy, związanymi z postawą ciała i percepcją otoczenia. W tym przypadku dolegliwości są często wywołane zmianami w układzie równowagi, w tym w błędniku i strukturach odpowiadających za równowagę ciała.
Czynnikami wyzwalającymi objawy syndromu supermarketu są intensywne doznania zmysłowe – m.in.:
- duże obszary o różnorodnych wzorach (np. półki supermarketów),
- specyficzne ruchy ciała (jednoczesne schylanie się i odwracanie głowy),
- szybkie ruchy w tle (np. spowodowane filmami na dużych ekranach lub poruszającym się tłumem ludzi).
Na pojawienie się objawów syndromu supermarketu może wpływać ogólny poziom stresu lub zmęczenia. Należy pamiętać, że u osób predysponowanych dolegliwości często pojawiają się nie tylko w dużych sklepach czy centrach handlowych, ale również na lotniskach, dworcach kolejowych i innych dużych przestrzeniach, gdzie występują intensywne i złożone bodźce sensoryczne.
| Syndrom supermarketu należy rozróżnić z atakami paniki czy nagłym pogorszeniem samopoczucia związanym np. ze spadkiem glukozy we krwi. |
Objawy supermarket syndrome
Objawy syndromu supermarketu to:
- zawroty głowy,
- zaburzenia równowagi (uczucie chwiejności),
- ból głowy (głównie o charakterze uciskowym lub pulsującym),
- problemy z koncentracją,
- dezorientacja,
- uczucie zmęczenia lub osłabienia,
- nudności i wymioty,
- wzmożone pocenie się,
- wzmożone wydzielanie śliny.
Najczęściej objawy syndromu supermarketu ustępują po opuszczeniu pomieszczenia lub po przejściu do spokojniejszej części (np. z innym oświetleniem, bez muzyki, bez ekranów z filmami). U niektórych osób mogą utrzymywać się dłużej – nawet do końca dnia.
Jakie są przyczyny syndromu supermarketu?
Jedną z przyczyn syndromu supermarketu jest przestymulowanie. Centra handlowe to środowisko pełne intensywnych bodźców (m.in. sztuczne oświetlenie, jaskrawe kolory, hałas, muzyka, zapachy, tłum ludzi). Ich nadmiar może powodować, że układ nerwowy nie jest w stanie skutecznie przetwarzać wszystkich napływających informacji. W efekcie pojawia się uczucie dezorientacji, utraty kontroli, przytłoczenia oraz nasila się stres.
Inną przyczyną syndromu supermarketu jest zaburzenie przetwarzania informacji wizualnych w ruchu. Długie, symetryczne alejki, przesuwające się obrazy i ruchome elementy (np. reklamy) mogą wywoływać błędne sygnały w układzie przedsionkowym, co prowadzi do pojawienia się zawrotów głowy i uczucia dezorientacji.
Objawy syndromu supermarketu mogą pojawić się, gdy mózg zbyt mocno polega na sygnałach wzrokowych dla utrzymania równowagi, a za mało na informacjach z układu przedsionkowego i proprioceptywnego. W efekcie może błędnie uznać, że się poruszamy, gdy w rzeczywistości stoimy nieruchomo.
Dlaczego w sklepach czuję zawroty głowy?
Zawroty głowy w sklepie mogą wskazywać na syndrom supermarketu, gdy dolegliwości nie utrzymują się stale i nie występują w innych sytuacjach. Należy obserwować swój organizm, a w razie potrzeby ograniczyć ekspozycję na intensywne bodźce podczas robienia zakupów (np. wybierać mniejsze sklepy, udawać się na zakupy w tzw. godzinach ciszy lub w godzinach porannych, gdy nie ma jeszcze tłumów).
Zawroty głowy pojawiające się nie tylko w sklepie lub zaczynające się podczas zakupów, ale utrzymujące się przez dłuższy czas, wymagają konsultacji z lekarzem. Konieczne jest przeprowadzenie badań diagnostycznych w celu wykluczenia innych zaburzeń i chorób. Lekarz może zlecić m.in. badania laboratoryjne z krwi (np. morfologię krwi, ocenę stężenia żelaza, ferrytyny, witaminy D, wapnia) i badania obrazowe (np. tomografię komputerową głowy).
>> Zobacz także: Tężyczka utajona a stres i nerwica. Objawy, diagnostyka i leczenie przypadłości
Kto jest najbardziej narażony na syndrom supermarketu?
Na wystąpienie syndromu supermarketu szczególnie narażone są następujące grupy osób:
- seniorzy,
- osoby z zaburzeniami lękowymi,
- osoby w spektrum autyzmu i nadwrażliwością sensoryczną,
- osoby zmagające się z zaburzeniami neurologicznymi.
Należy pamiętać, że złe samopoczucie lub zawroty głowy w supermarkecie wywołane nadmiarem bodźców mogą występować sporadycznie u każdej osoby.
Supermarket syndrome – podsumowanie
- Syndrom supermarketu to określenie na zespół objawów wywołany nadmiarem bodźców. Najczęściej pojawia się w dużych centrach handlowych – stąd jego nazwa.
- Objawy syndromu supermarketu to m.in. zawroty głowy, zaburzenia równowagi, dezorientacja, ból głowy.
- Na pojawienie się zawrotów głowy w supermarkecie szczególnie narażone są osoby starsze, z zaburzeniami lękowymi lub chorobami neurologicznymi.
- Nawracające zawroty głowy w sklepie lub utrzymujące się objawy należy skonsultować z lekarzem i przeprowadzić diagnostykę w celu wykluczenia chorób wymagających leczenia.
Opieka merytoryczna: lek. Kacper Staniszewski
Bibliografia
- Vestibular Disorders Association https://vestibular.org/article/coping-support/living-with-a-vestibular-disorder/visually-induced-dizziness-supermarket-syndrome/ (dostęp 10.04.2025)
- A.J. Sałacki, Zawroty głowy, Medycyna po Dyplomie 09/2018
- https://www.mp.pl/pacjent/objawy/152911,zawroty-glowy-i-zaburzenia-rownowagi (dostęp 11.04.2025)
- https://medibas.pl/home/tematy-kliniczne/laryngologia/informacje-dla-pacjentow/ucho-wewnetrzne-i-narzad-rownowagi/utrzymujace-sie-posturalno-percepcyjne-zawroty-glowy-pppd (dostęp 11.04.2025)
