Katar zatokowy: objawy, przyczyny i leczenie

Katar – chociaż zwykle niegroźny – potrafi skutecznie uprzykrzyć życie. Gdy wydzielina jest gęsta oraz towarzyszą jej ból i uczucie rozpierania w okolicy zatok, często można spotkać się z pojęciem „katar zatokowy”. Należy pamiętać, że jest to określenie potoczne, które nie istnieje w nomenklaturze medycznej. Dowiedz się, co oznacza katar zatokowy, skąd się bierze, jak wygląda i ile trwa.

Spis treści:

1. Katar zatokowy: objawy dolegliwości
2. Skąd się bierze katar zatokowy: przyczyny choroby
3. Etapy kataru zatokowego: jak wygląda wydzielina z nosa?
4. Jak zdiagnozować przyczynę żółtego, bezbarwnego czy zielonego kataru zatokowego?
5. Katar zatokowy: jak leczyć?
   • Ile trwa katar zatokowy?
6. Katar zatokowy: podsumowanie informacji

Katar zatokowy: objawy dolegliwości

„Katar zatokowy” to termin często używany przez pacjentów na opisanie objawów związanych z zapaleniem zatok przynosowych.

Zapalenie zatok przynosowych to stan zapalny błony śluzowej wyściełającej zatoki na skutek zaburzenia ich drenażu i wentylacji. Przyczyną mogą być infekcje, zmiany anatomiczne lub alergie. Ze względu na czas trwania wyróżnia się:

• ostre zapalenie zatok – objawy utrzymują się do 12 tygodni,
• przewlekłe zapalenie zatok – objawy utrzymują się powyżej 12 tygodni.

Katar zatokowy to nie jedyny objaw zapalenia zatok przynosowych. Do głównych dolegliwości należą:

• niedrożność nosa,
• wydzielina spływająca po tylnej ścianie gardła,
• ból lub uczucie rozpierania twarzy,
• zaburzenie lub utrata węchu.

Często obecne są także objawy dodatkowe – m.in. osłabienie, zmęczenie, złe samopoczucie, bóle głowy, gorączka, chrypka, uczucie drapania w gardle, nieprzyjemny zapach z ust.

Skąd się bierze katar zatokowy: przyczyny choroby

Najczęstszą przyczyną kataru zatokowego, czyli zapalenia zatok przynosowych, jest infekcja wirusowa. Patogenami odpowiedzialnymi za rozwój zakażenia są głównie rhinowirusy, adenowirusy, wirusy paragrypy, wirus grypy.

Zapalenie zatok przynosowych może być wywołane również przez infekcję:

• bakteryjną – najczęstsze patogeny to: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae, Moraxella catarrhalis,
• grzybiczą – zakażenie głównie Aspergilloza, Mucormycosa, Sporotrychosa.

>> Zobacz także: Sezonowe zakażenia układu oddechowego – ostre zakażenia górnych dróg oddechowych

Inną przyczyną kataru zatokowego może być alergia. Alergiczny obrzęk błony śluzowej nosa powoduje zablokowanie ujścia zatoki, a w konsekwencji rozwój procesu zapalnego. Czynnikami predysponującymi do zapalenia zatok przynosowych są również: przewlekłe drażnienie błony śluzowej nosa czynnikami fizycznymi (np. dymem papierosowym), guzy okolicy zatok, choroby zębów czy skrzywienie przegrody nosa.

Etapy kataru zatokowego: jak wygląda wydzielina z nosa?

Katar w przebiegu zapalenia zatok przynosowych może mieć charakter:

• śluzowy,
• śluzowo-ropny,
• ropny.

Katar zatokowy często przybiera kolor żółty lub zielony. Początkowo może być wodnisty, ale z postępem choroby staje się gęsty i lepki, a przez to powoduje niedrożność nosa i trudności z oddychaniem przez nos. Małżowiny nosowe są obrzęknięte i zaczerwienione. Zdarza się, że wydzielina spływa po tylnej ścianie gardła, powodując podrażnienie objawiające się drapaniem w gardle, chrypką lub kaszlem.

>> Przeczytaj: Przewlekły (chroniczny) katar – objawy, przyczyny, leczenie

Jak zdiagnozować przyczynę żółtego, bezbarwnego czy zielonego kataru zatokowego?

Rozpoznanie zapalenia zatok przynosowych opiera się o:

• wywiad medyczny,
• badanie laryngologiczne,
• badania obrazowe (np. tomografia komputerowa zatok) i endoskopowe.

W ustaleniu przyczyny kataru zatokowego niekiedy wykonuje się badanie mikrobiologiczne wydzieliny z nosa oraz testy alergiczne (np. z krwi).

Katar zatokowy: jak leczyć?

Objawowe leczenie kataru zatokowego polega na:

• płukaniu nosa roztworem 0,9% NaCl,
• stosowaniu leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych (NLPZ, paracetamol),
• stosowaniu leków obkurczających naczynia błony śluzowej nosa,
• stosowaniu leków ziołowych i preparatów cynku.

W uzasadnionych przypadkach lekarz może zdecydować o zastosowaniu glikokortykosteroidów donosowych lub antybiotyków.

Ile trwa katar zatokowy?

Czas trwania kataru zatokowego zależy od przyczyny. Przy infekcjach wirusowych objawy ustępują zwykle w ciągu 7-10 dni, natomiast zakażenie bakteryjne u większości chorych trwa do 14 dni. Zdarza się, że dolegliwości utrzymują się dłużej. Przewlekłe zapalenie zatok przynosowych przebiega z okresami zaostrzeń i remisji.

Zobacz także:

>> Alergiczny nieżyt nosa – najczęściej diagnozowana choroba alergiczna w Polsce

>> Nieżyt nosa i astma – czy to alergia?

Katar zatokowy: podsumowanie informacji

• Katar zatokowy to potoczne określenie objawów zapalenia zatok przynosowych.
• Najczęściej katar zatokowy ma podłoże infekcyjne (wirusowe, bakteryjne, grzybicze) lub alergiczne.
• Objawy zapalenia zatok przynosowych to nie tylko katar, ale również niedrożność nosa, uczucie rozpierania twarzy, zaburzenia węchu oraz objawy ogólne (złe samopoczucie, osłabienie, gorączka).
• Leczenie kataru zatokowego zależy od przyczyny – antybiotyki są potrzebne tylko w niektórych przypadkach.

Opieka merytoryczna: lek. Katarzyna Ciepłucha

Bibliografia

1. W. Szyfter i in., zapalenie zatok przynosowych, Przewodnik Lekarza 9/2003
2. Z. Steć, A. Krzeski, Ostre zapalenie zatok przynosowych w świetle wytycznych EPOS 2020
3. A. Koźmińska-Badr, Fitoterapia w praktyce lekarza rodzinnego: ostre zapalenie zatok przynosowych, Postępy Fitoterapii 2021, 22, s. 208–213
4. E. Waśniewska-Okupniak, Ostre zapalenie zatok przynosowych, Medycyna po Dyplomie 11/2012
5. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.2. (dostęp 04.04.2025)