Astma sercowa to niemedyczne sformułowanie, które opisuje dolegliwości oddechowe towarzyszące schorzeniom kardiologicznym. Jak objawia się astma sercowa i co robić w przypadku jej wystąpienia? Przeczytaj poniższy artykuł i dowiedz się jakie badania należy wykonać w przypadku podejrzenia astmy sercowej.
Spis treści:
- Astma sercowa: czym jest?
- Przyczyny astmy sercowej u dorosłych
- Astma sercowa: objawy dolegliwości
- Astma sercowa: jak zdiagnozować jej przyczynę?
- Astma sercowa: leczenie
- Podsumowanie informacji o astmie sercowej
Astma sercowa: czym jest?
Astma sercowa to potoczne określenie, które bywa błędnie utożsamiane z astmą oskrzelową. Astma sercowa to występowanie objawów ze strony układu oddechowego (głównie duszności), które wynikają z niewydolności mięśnia sercowego. W potocznym nazewnictwie zjawisko to bywa również nazywane dychawicą sercową.
Należy wyraźnie podkreślić, że astma sercowa nie jest schorzeniem pierwotnie dotyczącym układu oddechowego, lecz jest to jedynie zbiór symptomów, wynikających z nieprawidłowości kardiologicznych.
>> Sprawdź: Niewydolność serca – przyczyny, diagnostyka, objawy, leczenie
Rodzaje astmy sercowej
W medycynie występuje kilka typów duszności, które mogą towarzyszyć niewydolności serca. Wyróżniamy:
- duszność typu orthopnoë – występuje typowo kilka minut po położeniu się i mija w kilka minut po przyjęciu pozycji siedzącej lub pozycji stojącej,
- napadowa duszność nocna – również związana jest z przyjmowaniem pozycji leżącej, jednak ujawnia się się znacznie później, co powoduje wybudzenie pacjenta ze snu, duszność ta ustępuje również znacznie wolniej po zmianie pozycji ciała (po około pół godziny),
- duszność występująca podczas wysiłku.
>> Przeczytaj: Kardiomiopatia i jej rodzaje. Objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Przyczyny astmy sercowej u dorosłych
Astma sercowa u dorosłych wynika typowo z lewokomorowej niewydolności serca. Lewa komora odpowiada za odbieranie utlenowanej krwi z płuc i wpompowaniu jej do głównej tętnicy, czyli do aorty.
W przypadku niewydolności lewej komory proces ten nie przebiega prawidłowo. Stan ten wiąże się z zastojem krwi w krążeniu płucnym, co z kolei przyczynia się do pojawienia objawów klinicznych związanych z układem oddechowym, w tym duszności.
Do niewydolności serca doprowadzić mogą takie zjawiska i stany kliniczne jak:
- nieleczone lub nieodpowiednio leczone nadciśnienie tętnicze,
- wady serca,
- choroba niedokrwienna serca,
- kardiomiopatia rozstrzeniowa,
- kardiomiopatia restrykcyjna.
- kardiomiopatia przerostowa,
- zawał mięśnia sercowego,
- zatorowość płucna,
- odkładanie się substancji w kardiomiocytach (czyli komórkach serca) – na przykład w przebiegu amyloidozy,
- zaburzenia rytmu serca, w tym migotanie i trzepotanie przedsionków,
- cukrzyca,
- zaciskające zapalenie osierdzia,
- ciężka niedokrwistość,
- nadczynność tarczycy,
- zaawansowana marskość wątroby,
- pierwotna lub wtórna czerwienica,
- przyjmowanie substancji kardiotoksycznych – na przykład antracyklin,
- nadużywanie alkoholu,
- przyjmowanie narkotyków, w tym kokainy.
>> To może Cię zainteresować: Dławica piersiowa (dusznica bolesna) – objawy, przyczyny, diagnostyka i leczenie
Astma sercowa: objawy dolegliwości
Najważniejsze objawy związane z układem oddechowym towarzyszące niewydolności serca to:
- duszność – może występować zarówno w spoczynku, jak i przy podejmowaniu wysiłku fizycznego,
- kaszel – typowo suchy, niekiedy może mu towarzyszyć odkrztuszanie różowawej wydzieliny,
- świszczący oddech,
- trzeszczenia, niekiedy świsty i furczenia – słyszalne podczas osłuchiwania pacjenta za pomocą stetoskopu,
- bendopnoë – czyli zadyszka pojawiająca się po około 30 sekundach przy schylaniu się,
- zmniejszona tolerancja wysiłku,
- widoczne wyraźnie przyspieszone oddychanie.
Inne objawy związane z niewydolnością lewej komory, które mogą towarzyszyć symptomom astmy sercowej to przede wszystkim:
- skąpomocz,
- uczucie kołatania serca,
- zawroty głowy,
- omdlenia,
- szybki przyrost masy ciała,
- przyspieszenie akcji serca,
- obniżenie nastroju,
- bladość i ochłodzenie skóry, typowo w obrębie dystalnych części kończyn.
>> Sprawdź: Hipotonia (niedociśnienie) – rodzaje, objawy, przyczyny, diagnostyka
Astma sercowa a astma oskrzelowa
Astma oskrzelowa i astma sercowa to odrębne zjawiska medyczne. Mianem astmy oskrzelowej określa się schorzenie dotyczące pierwotnie oskrzeli, czyli tego elementu układu oddechowego, który odpowiada za dostarczanie powietrza do płuc. Istotą astmy oskrzelowej jest skurcz oskrzeli, który prowadzi do pojawienia się objawów takich jak kaszel, duszność czy pogorszenie wydolności.
Choć astma sercowa może manifestować się również takimi symptomami, to jej przyczyna jest zgoła odrębna. Istotą astmy sercowej są nieprawidłowości kardiologiczne, prowadzące do zastoju krwi w obrębie płuc, co skutkuje dolegliwościami ze strony układu oddechowego.
Astma sercowa: jak zdiagnozować jej przyczynę?
Dolegliwości takie jak kaszel i duszność nie zawsze związane są z chorobą układu oddechowego, szczególnie jeśli towarzyszą im inne symptomy. W diagnostyce astmy sercowej niezbędne jest przeprowadzenie badań laboratoryjnych oraz niekiedy specjalistycznych procedur kardiologicznych.
W postawieniu rozpoznania astmy sercowej przydatne są takie oznaczenia i badania jak:
- stężenie peptydów natriuretycznych (BNP, NT-proBNP),
- morfologia krwi obwodowej – pozwala na uwidocznienie niedokrwistości,
- jonogram – pozwala na stwierdzenie zaburzeń elektrolitowych, mogących towarzyszyć niewydolności serca,
- aktywność aminotransferaz (ALT, AST),
- stężenie ferrytyny, ocena wysycenia transferyny żelazem – pozwalają na ocenę gospodarki żelazowej organizmu,
- badanie EKG – pozwala na stwierdzenie zaburzeń rytmu serca, na przykład migotania przedsionków,
- echokardiografia (ECHO serca) – jej celem jest między innymi ocena czynności skurczowej lewej komory i identyfikacja nieprawidłowości anatomicznych serca,
- RTG klatki piersiowej – zwykle ujawnia powiększenie serca i zastój w krążeniu płucnym,
- koronarografia – to badanie inwazyjne wykonuje się w wybranych przypadkach, na przykład przy podejrzeniu choroby niedokrwiennej serca.
>> To może Cię zainteresować: Budowa, funkcje i najczęstsze choroby układu oddechowego człowieka
Astma sercowa: leczenie
Niezbędne jest leczenie przyczyny astmy sercowej, a więc niewydolności serca i czynników do niej prowadzących. Konieczne jest również wprowadzenie pewnych modyfikacji do stylu życia, w tym:
- zmniejszenie podaży sodu – zwykle do 2-3 gramów na dobę,
- zmniejszenie podaży płynów – typowo do 1,5-2,0 litrów na dobę,
- redukcja masy ciała – w przypadku nadwagi i otyłości,
- unikanie spożywania alkoholu,
- zaprzestanie palenia tytoniu,
- umiarkowana, regularna aktywność fizyczna.
W terapii farmakologicznej astmy sercowej, w zależności od przypadku zastosowanie znajdują między innymi takie substancje jak:
- inhibitory konwertazy angiotensyny (ACEI),
- sartany,
- leki beta-adrenolityczne – w tym na przykład bisoprolol,
- antagoniści aldosteronu – w tym spironolakton, eplerenon,
- digoksyna,
- inhibitory kotransportera sodowo-glukozowego typu 2 (SGLT2) – czyli flozyny,
- diuretyki – w tym diuretyki pętlowe, tiazydowe i tiazydopodobne, oszczędzające potas,
- iwabradyna.
>> Sprawdź: Choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca) – przyczyny, objawy, diagnostyka i leczenie
Podsumowanie informacji o astmie sercowej
- Astma sercowa to potoczne określenie na dolegliwości ze strony układu oddechowego, które pojawiają się na tle niewydolności serca.
- Do astmy sercowej może doprowadzić wiele stanów klinicznych, prowadzących do niewydolności serca, w tym między innymi choroba niedokrwienna, nadczynność tarczycy, ciężka niedokrwistość i zaburzenia rytmu serca.
- Najważniejsze objawy związane z astmą sercową to duszność, kaszel i pogorszenie wydolności organizmu.
- Diagnostyka astmy sercowej wymaga wykonania zarówno badań laboratoryjnych, jak i obrazowych.
- W leczeniu astmy oskrzelowej stosuje się odpowiednio dobrane leczenie farmakologiczne (leczenie niewydolności serca), jak i modyfikację stylu życia.
Bibliografia
- J. Tatoń, A. Czech, Diagnostyka internistyczna, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2005,
- A. Dembińska-Kieć i inni, Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej, Urban & Partner, Wrocław 2005 (dodruk), s. 654–659,
- A. Szczeklik, Piotr Gajewski, Interna Szczeklika, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2020/2021.
