Uczulenie na alkohol – jak się objawia i jakie są jego przyczyny?

U niektórych osób spożycie nawet niewielkiej ilości napojów alkoholowych może prowadzić do wystąpienia nieprzyjemnych objawów – np. zaczerwienienia twarzy, świądu skóry, trudności w oddychaniu. Uczulenie na alkohol jest stosunkowo rzadkim zjawiskiem, ale nigdy nie należy go bagatelizować. Konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki i wdrożenie leczenia, aby uniknąć poważnych powikłań. Dowiedz się, jak wygląda uczulenie na alkohol, jakie są objawy i kiedy udać się do lekarza.

Spis treści:

1. Alergia na alkohol – objawy
   • Uczulenie na alkohol – objawy widoczne na twarzy
2. Przyczyny alergii na alkohol
3. Jak sprawdzić uczulenie na alkohol?
4. Uczulenie na alkohol – leczenie
5. Jak złagodzić objawy uczulenia na alkohol?

Alergia na alkohol – objawy

Uczulenie na alkohol może manifestować się na różne sposoby, w zależności od indywidualnej reakcji organizmu. Objawy najczęściej są łagodne, ale mogą też być bardziej nasilone lub przybierać formę reakcji zagrażających zdrowiu, a nawet życiu. Bardzo ważne jest, aby umieć je rozpoznać i odpowiednio reagować na ich wystąpienie.

Objawy uczulenia na alkohol to głównie:

• zaczerwienienie skóry,
• świąd skóry,
• pokrzywka,
• katar i zatkany nos,
• skurcze żołądka lub jelit,
• nudności i wymioty,
• biegunka,
• duszność,
• kaszel,
• bóle głowy,
• obrzęk warg i gardła,
• zaczerwienienie spojówek i łzawienie oczu,
• spadek ciśnienia tętniczego,
• tachykardia.

Objawy uczulenia na alkohol mogą pojawić się po każdym rodzaju napoju alkoholowego. Najmniej reakcji alergicznych występuje po spożyciu czystej wódki, najwięcej po winie czerwonym lub piwie.

Uczulenie na alkohol – objawy widoczne na twarzy

Jednym z najczęstszych i najbardziej charakterystycznych objawów uczulenia na alkohol są reakcje skórne – szczególnie na twarzy. Zaczerwienienie skóry pojawia się głównie na policzkach, nosie i czole. Jest to tzw. „flushing”, który wynika z rozszerzenia naczyń krwionośnych. Często towarzyszy mu miejscowy wzrost temperatury ciała. Ponadto skóra może stać się wrażliwa, piec i swędzieć. Przy uczuleniu na alkohol na twarzy niekiedy pojawia się obrzęk wokół oczu i ust.

Przy uczuleniu na alkohol może rozwinąć się tzw. ustny zespół uczuleniowy. Manifestuje się on obrzękiem błony śluzowej jamy ustnej oraz jej świądem i zaczerwienieniem.

Przyczyny alergii na alkohol

Alergia na alkohol może mieć różne podłoże. W większości przypadków nie jest to reakcja na sam etanol, ale na inne składniki obecne w napojach alkoholowych. Są to m.in.:

• pszenica, jęczmień, drożdże, chmiel stosowane do produkcji piwa,
• białka winogronowe oraz składniki stosowane do klarowania i stabilizacji win (np. białka jaja kurzego, białka mleka krowiego),
• konserwanty,
• naturalne aromaty i dodatki spożywcze stosowane w celu poprawy smaku lub zapachu napoju alkoholowego.

Należy pamiętać, że bardzo często objawy po spożyciu alkoholu nie są spowodowane rzeczywistą alergią IgE-zależną, ale tzw. pseudoalergią, czyli nietolerancją nie-IgE-zależną na alkohole lub ich składniki. Jedną z nich jest nietolerancja histaminy – np. związana z niedoborem diaminooksydazy (DAO).

>> Zobacz także: Nietolerancja histaminy czy alergia? Czym się różnią i dlaczego łatwo je pomylić?

Jak sprawdzić uczulenie na alkohol?

Pojawienie się objawów wskazujących na uczulenie na alkohol jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej. W ramach diagnostyki lekarz przeprowadza wywiad medyczny oraz kieruje pacjenta na dodatkowe testy. Bardzo ważne jest uzyskanie informacji na temat m.in.:

• dolegliwości i ich nasilenia,
• czasu wystąpienia objawów po spożyciu alkoholu,
• rodzaju alkoholu wywołującego objawy alergii,
• obecności innych alergii.

W diagnostyce alergii na alkohol zastosowanie mają punktowe testy skórne lub testy laboratoryjne z krwi (np. w kierunku oceny stężenia w surowicy enzymu diaminooksydazy przy podejrzeniu nietolerancji histaminy).

>> Przeczytaj: IgE całkowite – o czym świadczy wynik i w jakim celu przeprowadza się badanie?

Uczulenie na alkohol – leczenie

Leczenie uczulenia na alkohol polega przede wszystkim na unikaniu ekspozycji na alergen. W łagodzeniu objawów alergii efekty może przynieść stosowanie leków przeciwhistaminowych, glikokortykosteroidów, niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ).

>> Zobacz także: Zatrucie alkoholowe: objawy, przebieg, leczenie

Jak złagodzić objawy uczulenia na alkohol?

Osoby z uczuleniem na alkohol, które wywołuje nasilone objawy, powinny zostać zaopatrzone w leki przeciwhistaminowe, glikokortykosteroidy oraz adrenalinę. Konieczne jest ich przeszkolenie na temat postępowania w przypadku wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. Pojawienie się nasilonych i szybko narastających objawów wymaga natychmiastowego wezwania pogotowia ratunkowego.

Uczulenie na alkohol rzadko dotyczy etanolu, a częściej składników, które są używane do produkcji napojów alkoholowych. Objawy alergii to m.in. zaczerwienienie skóry, świąd, pokrzywka, obrzęk, bóle głowy, duszność, nudności, wymioty, biegunka i bóle brzucha. Ich wystąpienie jest wskazaniem do konsultacji lekarskiej i przeprowadzenia szczegółowej diagnostyki.

Opieka merytoryczna: lek. Sara Aszkiełowicz

Bibliografia

1. K. Buczyłko, Nowy wymiar zespołu białek przenoszących lipidy – zwrócenie uwagi na seks, narkotyki i alkohol, Alergologia Polska – Polish Journal of Allergology 2021; 8, 4, s. 160–168
2. M. Bocheńska-Marciniak i in., Nietolerancja alkoholu w praktyce lekarza alergologa, Alergia, 2015, 4, s. 21–27
3. R. Gawlik, H. Kowalczyk, Nadwrażliwość na wino, Alergia 2/2018, s. 12–14
4. https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/92388,czy-mozliwa-jest-nietolerancja-alkoholu (dostęp 14.03.2025)
5. https://www.alab.pl/centrum-wiedzy/anafilaksja/ (dostęp 14.03.2025)
6. B. Rymarczyk, Skomplikowane związki AL-ergii i AL-koholu, Alergia Astma Immunologia 2024, 29(3), s. 115–123